Belostok Taarruzu

Belostok Taarruzu, Kızıl Ordu'nun 1944 yılı yazında başlattığı Beyaz Rusya Stratejk Taarruz Harekâtı'nın üçüncü ve son bölümünde girişilen bir taarruzdur ve genellikle Bagration Harekâtı olarak bilinir.

Belostok Taarruzu
Bagration Harekâtı
Tarih 5-27 Temmuz 1944 Bölge Polonya Sonuç Sovyet zaferi
Taraflar
Almanya	Sovyetler Birliği
Komutanlar ve liderler
Helmuth Weidling Walter Weiß	Georgi Zaharov
Güçler
4. Ordu 2. Ordu	2. Beyaz Rusya Cephesi
Kayıplar
30,000 ölü, 1,011 esir (Sovyet kayn.)

Bagration Harekâtı'ndaki rolü

Belostok Taarruzu, Bagration Harekâtı'nın son, diğer deyişle çekilen Alman kuvvetlerinin takip evresidir. Harekâtın bu evresine, kuşatmanın tamamlanmasından ve Alman Merkez Ordular Grubu'nun büyük kısmının savaş dışı bırakılmasından sonra başlandı. Belostok, bir Polonya kenti olan Białystok'un Rusçadaki söylenişidir.

Operatif hedefler

Alman 4. Ordu'sunun Minsk Taarruzu Harekâtıyla Minsk'in doğusunda kuşatılmasının tamamlanması ardından 2. Beyaz Rusya Cephesi'nin büyük kısmına yeni hedefler verildi. Bu hedefler, Volkovisk'in geri alınması ve Bialistok yönünde ileri hareketti.[1] Ancak Sovyet 49. Ordu'su Temmuz ayı ortalarına kadar Minsk kuşatmasında bağlı kaldı. Cephenin hava unsuru olan 4. Hava Ordusu, kara birliklerine hava desteği sağlama görevine devam etmiştir.

Alman istihbaratı

Minsk'in düşmesinden sonra Alman Yüksek Komutanlığı OKH, Kızıl Ordu ilerlemesini durdurabilmek için bazı ihtiyat birliklerine başvurdu. Bialistok ekseninde, elde kalan kuvvetlerle General Helmuth Weidling komutasında bir tıkama grubu oluşturuldu. Bu grup, Minsk'in doğusundaki kuşatmadan çekilebilen çok az sayıda askere ilave olarak birkaç yeni birliği kapsamaktadır. Güneyde savunma, 2. Ordu'nun, 28. Jäger Tümeni ile takviye edilmiş olan kuzey kanadı tarafından sağlanmıştır. Bu birlik, Minsk'in doğusunda hala kuşatma altındaki Merkez Ordular Grubu birlikleri için bir yarma taarruzunu desteklemek beklentisiyle buraya alınmıştı.

Alman savunma çabaları, I. Dünya Savaşı ve öncesinden kalma istihkam ve savunma düzeneklerine de dayanmıştır.

Muharebe düzeni

Alman tarafında muharebeye katılan kuvvetler General Kurt von Tippelskirch ve General Friedrich Hoßbach komutasındaki 4. Ordu ile General Walter Weiß komutasındaki 2. Ordu'dur. General Tippelskirch, 18 Temmuz 1944 tarihinde bir uçak kazasında yaralanmıştı.[2] 4. Ordu'ya bağlı birlikler, General Helmuth Weidling komutasındaki bazı birliklerdir. Bunlar, 50. Piyade Tümeni, 5. Panzer Tümeni, 3. SS Panzer Tümeni "Totenkopf"'dan bazı birlikler ile iki muharebe/keşif grubudur.

Sovyet kuvvetleri ise General Giorgi Zaharov'un 2. Beyaz Rusya Cephesi kuvvetleridir, 49. ve 50. Ordular ile 4. Hava Ordusu.

Taarruz

Grodno

Sovyet 50. Ordu'su 11 Temmuz'da Dokudovo'nun güneyinde Neman Nehri geçişini zorladı ve Weidling kuvvetlerine karşı ileri sürüldü. Bu Kızıl Ordu kuvveti, 13 Temmuz'da Kotra Nehri'ni geçti ve 15 Temmuz'da Grodno'ya ulaştı. Bir sonraki gün 50. Ordu'ya bağlı 69. Piyade Kolordusu ile 81. Piyade Kolordusu Grodno'ya taarruz etti. Güneydeki 1. Beyaz Rusya Cephesi'nin kuzey kanadında 3. Ordu, General Herrlein'in 55. Kolordusu'na karşı muharebe ederek Volkovisk'i aldı.

Alman karşı taarruzu

4. Ordu Komutanı General Friedrich Hoßbach, Mareşal Walter Model'le, bölgeye yeni ulaşmış olan 19. Panzer Tümeni'ni, Augustow Ormanı'nda Sovyet ileri unsurlarını bir karşı taarruzla imha etmek amacıyla muharebeye sokmak konusunda anlaştı. Bir Alman tank alayı, Bialistok'a doğru güneye dönmeden önce Sovyet kuvvetlerini şaşırttı. Bu bölgede 180 Sovyet tankının imha edildiği iddia edildi ki, bu rakam, fazlasıyla abartılı görünmektedir.[3] İkinci bir Alman tank alayı Lipsk'i geri aldı. Fakat daha sonra ilk alayın muharebeyi kesip geri çekilmesini desteklemen üzere geri çekilmek zorunda kaldı. Sonuçta ikmal malzemeleri yetersizliği nedeniyle Alman karşı taarruzu başarısız oldu. Bununla birlikte her iki tarafın birliklerinin de yorgun olduğu görülmektedir.

2. Beyaz Rusya Cephesi, 24 Temmuz itibarıyla Neman ve Svisloç nehirlerini tüm uzunluğu boyunca başarıyla baskı altına almıştı. Grodno'nun dış istihkamının bir bölümü ve Augustow Ormanı'nın doğu kesimi, 3. Muhafız Süvari Kolordusu'nun desteğinde 50. Ordu tarafından kontrol altına alındı. Bu bölge, karşı taarruzdan sonra Alman birliklerinin çekildiği bölgeydi.[4] Alman 50. Piyade Tümeni'nin, Bialistok ile Grodno arasındaki ana kara yolu bağlantısının savunma girişimi, şiddetli çatışmalara yol açtı.

Bu arada Sovyet 3. Ordu'su, Alman 55. Kolordusu'nun sert direncine karşın Bialistok dış mahallelerine ulaşmıştı. Ordu, çok şiddetli bir hücuma geçti ve birkaç gün süren sokak çatışmaları ardından kenti geri aldı.

Sonuç

Belostok Taarruzu, öncelikli taktik hedefleri bakımından büyük ölçüde başarılı sonuç verdi, Temmuz sonu itibarıyla Sovyet kuvvetleri, Belostok ve Grodno iletişim ve ulaşım merkezlerine hakim oldu. Bununla birlikte, Kızıl Ordu'nun ikmal hatları tehlikeli biçimde uzadı. Ayrıca harekâta katılan birlikler yorgundu. Sonuç olarak harekâtın gelişme hızı düştü ve Mareşal Model, mevcut sınırlı kuvvetleri ustaca kullanarak etkili bir savunma düzeni kurma olanağına sahip oldu.

Bagration Harekâtı bağlamında 2. Beyaz Rusya Cephesi'nin son hedefi, Osovets Taarruzu ile Narew Nehri yönünde ilerlemek olacaktır.

Dipnotlar

1. Glantz, Sh: 167
2. 23 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
3. Bkz. Hinze, Ostfrontdrama 1944. Bir grup Sovyet tankı, Grodno kent meydanında toplanmıştı ve burada, beklenmedik bir Alman karşı taarruzuyla hedef oldular.
4. Glantz, p.183

Kaynakça

İngilizce Wikipedia maddesinden yararlanılmıştır. Belostock Offensive

• Belorussia 1944 - The Soviet General Staff Study - David M. Glantz
• Ostfrontdrama 1944: Rückzugskämpfe der Heeresgruppe Mitte - R. Hinze