Prag Taarruzu

Prag Taarruzu (Rusça: Пражская стратегическая наступательная операция ya da bir diğer adıyla "Prag Stratejik Taarruzu"), Kızıl Ordu'nun II. Dünya Savaşı'ndaki son stratejik taarruz harekâtıdır. Prag'a yönelen Kızıl Ordu taarruzu ve Prag Muharebesi, 5 - 11 Mayıs 1945 tarihleri arasında gerçekleşmiştir. Ayrıca muharebe, Prag Ayaklanması ile birlikte sürmesi dolayısıyla da önemlidir.

Prag Taarruzu
II. Dünya Savaşı Doğu Cephesi
Transilvanya, Macaristan ve Çekoslovakya'da Muharebeleri (1944-1945), 1948 yılının siyasi sınırlarını gösteren harita
Tarih 6 Mayıs – 11 Mayıs 1945 Bölge Prag, Çekoslovakya Sonuç Kesin Müttefik zaferi
Taraflar
Almanya Rus Kurtuluş Ordusu	Sovyetler Birliği  Romanya Polonya  Çekoslovakya
Komutanlar ve liderler
Ferdinand Schörner Lothar Rendulic	Ivan Konev Mihai Karel Klapálek
Güçler
900.000	2.000.000
Kayıplar
Yaklaşık 860.000 asker ele geçirildi; Kalanlar öldürüldü, kayboldu yada kaçtı	11.997 ölü veya kayıp, 40.501 yaralı veya hasta[1]

Prag, muharebenin sonunda Sovyet birliklerinin ve Sovyetler Birliği'nin kontrolüne geçmiştir. Alman Merkez Ordular Grubu'na bağlı birliklerin tümü ya öldürüldü ya da teslim oldu. Merkez Ordular Grubu'nun silah bırakması, Berlin'in düşmesinden dokuz gün, Alman silahlı kuvvetlerinin kayıtsız şartsız teslim olduğu ve Avrupa'da Zafer Günü olarak kutlanacak olan 8 Mayıs'tan üç gün sonraya denk gelmiştir.

Harekât öncesi

Südetli Alman general ve polis şefi Karl Hermann Frank, 30 Nisan gecesi Prag Radyosu'ndan yaptığı bir uyarıda, herhangi bir ayaklanmanın "kan denizinde" boğulacağını bildirmiştir. Bir Waffen-SS generali olan Frank'ın Prag'daki durumu da sağlam değildi. Birkaç Sovyet kolordusunun Prag yönünde ilerlemekte olduğunu biliyordu. Hemen anında, bağımsızlık isteyen bir kent halkıyla karşılaştı.

Muharebe

Kızıl Ordu Prag Taarruzu, Mareşal İvan Konev'in 1. Ukrayna Cephesi, Mareşal Rodion Malinovski'nin 2. Ukrayna Cephesi ve General Andrey Yeryomenko'nun 4. Ukrayna Cephesi kuvvetlerince yürütülmüş olup Avrupa'daki son Alman direnç mevzilerini de ezmiştir. Bu harekâta Sovyet ordularının yanı sıra 2. Polonya Ordusu, 1. ve 4. Romanya Orduları ve Çekoslovakya ordusundan 1. Kolordu da katılmıştır. Sovyet cepheleri iki milyonluk bir kuvvettir. 1. Ukrayna Cephesi kuvvetleri Prag Harekâtı'na katılabilmek için, Berlin Muharebesi'nde kendilerine verilen görevi tamamlayıp ayrılmış, Berlin'in güney kesiminden bölgeye bir cebr-i yürüyüş gerçekleştirmiştir. Sovyet kuvvetlerinin karşısında, Mareşal Ferdinand Schörner komutasındaki Alman Merkez Ordular Grubu'nun yaklaşık 900 bin kişilik kuvveti bulunmaktadır. Bu kuvvetler, 1. Panzer Ordusu, 4. Panzer Ordusu, 7. Ordu ve 17. Ordu'dur. Merkez Ordular Grubu'nun bu hırpalanmış birliklerinin yanı sıra Güney Ordular Grubu'ndan kalan kolordu düzeyinde bazı birlikler de bulunmaktadır. Güney Ordular Grubu'ndan kalan bu birlikler, Lothar Rendulic komutası altında düzenlenmiştir.

Alman Silahlı Kuvvetler Yüksek Komutanlığı (OKW) Kurmay Başkanı General Alfred Jodl, 7 Mayıs 1945 tarihinde Müttefik Seferi Kuvvetler Yüksek Karargâhı'nda tüm Alman kuvvetlerinin teslim antlaşmasını imzaladı. OKW, Mareşal Schörner'den son kez 2 Mayıs'ta haber almıştı. Mareşal, birlikleriyle batı yönünde muharebe ederek ilerlemek ve Amerikan birliklerine teslim olmak niyetinde olduğunu bildirmişti. Bir OKW albayı 8 Mayıs'ta Mareşal Schörner'i görmek için Amerikan hatlarından gönderildi. Albay, General Schörner'in üst subaylarına teslim konusunda emir verdiğini, ama her yerde itaatin garanti olamayacağına ilişkin görüş bildirmiştir. Daha sonraki gün General Schörner komutayı bırakarak Avusturya'ya uçtu ve 18 Mayıs'ta Amerikan birlikleri tarafından tutuklandı.

Prag'da Sovyet taarruzu kalan Alman birliklerini ezdi, Prag Ayaklanması'nda çarpışan Çek partizanları destekledi. Ayaklanma, 5 Mayıs 1945 günü başlamıştı. Prag'da Çek partizanlarla çarpışan Alman birlikleri, 8 Mayıs'ta Prag'dan çekildiler.

Çek partizanlara Rus Kurtuluş Ordusu'nun 600. Alman Piyade Tümeni tarafından yardım edildi. Nazi Almanyası'na ve müttefiklerine 30 Nisan'a kadar bağlı kalan 1. Rus Kurtuluş Tümeni'ne General Sergei Bunişenko komuta etmektedir. Tümen, Rus asıllı Stalin muhalifi unsurlardan oluşmaktaydı. Ayaklanma başladığında Prag yakınlarında bulunmaktaydı ve Alman kuvvetlerine karşı Çek partizanların yanında yer aldı. Rus Kurtuluş Ordusu, Sovyet generali Andrey Vlaslov tarafından Bolşevizm'e karşı mücadele sırasında bir anti-komünist kuvvet olarak kurulmuştu. Rus Kurtuluş Ordusu kuvvetleri, Sovyet birliklerinin önünden çekilmek ve Amerikalılar'a teslim olmak için hazırlıklara girişiyorlardı.

General Bunişenko ve Rus Kurtuluş Ordusu 1. Tümeni, 8 Mayıs'ta Amerikalılara sığınmıştır. Bunişenko, Vlaslov ve askerleri, sonunda Sovyetler Birliği'ne iade edildi. Göstermelik olduğu iddia edilen duruşmalar sonunda ya ölüme mahkûm edildiler ya da GULAG çalışma kampına gönderildiler.

Kızıl Ordu birlikleri 9 Mayıs 1945 tarihinde Prag'a girdi. Alman Merkez Ordular Grubu'ndan kalan bazı birlikler 11 ve 12 Mayıs'a kadar direnmeye devam etti. Bu direnmeler, Slivice Savaşı olarak bilinmektedir. 2. Ukrayna Cephesi'nin sol kanadı General George Patton'un 3. Ordu'suna bağlı birliklerle Çekoslovakya'da temas kurdu. Böylelikle kuşatma tamamlanmış oldu. Daha sonra 1. ve 2. Ukrayna Cephesi kuvvetleri Amerikan kuvvetleriyle daha geniş bölgeye yayılan (Karlovi, Vari, Klatovi) teması sağladı. Alman askerler, Alman asıllı siviller ve Nazi yanlısı olarak bilinen Çekler kaçmaya çalıştılar fakat ilerleyen Sovyet birlikleri tarafından baskına uğratıldılar.

Öne çıkan şahsiyetlerin ölümleri

Emanuel Moravec, Sovyet saldırısı başlamadan önce 5 Mayıs'ta intihar etti. "Çek Quisling" olarak bilinen Moravec, Çekler arasında vatan haini olarak kötü bir şöhrete sahipti.[2][3]

Eski Çekoslovak politikacı ve Südet Almanları Nazi Partisi'nin lideri Konrad Henlein, 10 Mayıs'ta Amerikan esaretinde intihar etti.

12 Mayıs'ta, Bohemya ve Moravya'Daki Waffen-SS komutanı Kont Carl Friedrich von Pückler-Burghauss, teslimiyeti imzaladıktan sonra intihar etti.

14 Mayıs'ta Bohemya ve Moravya Devlet Başkanı Dr. Emil Hácha Prag'da tutuklandı. 26 Haziran 1945'te hapishanede öldü.

Ayrıca bakınız

• Prag Ayaklanması

Kaynakça

1. Glantz, David M.; House, Jonathan (1995). When Titans Clashed: How the Red Army Stopped Hitler [Titanlar Çarpışınca: Kızıl Ordu Hitler'i Nasıl Durdurdu] (İngilizce). Lawrence, Kansas: University Press of Kansas. ISBN 0700608990.
2. Johnstone 2009.
3. Jaggers 1993.