Bey

Bey, Türkçede erkeklerin kullandığı sanlardan birisidir. Diğerleri ise efendi, ağa, efe, çelebi, ağabey, amca, dayıdır. Eski Türkçedeki biçimi beg idi.[1][2]

17. yüzyılda Ayıntab şehri mahkeme kayıtlarında sanlar[3][4]

unvanlar	1656–1660	1689–1693	Değişiklik
Seyyid	342	878	157%
Molla	382	624	63%
El-Hac	2,409	2,509	4%
Bey	573	377	34% –
Çelebi	1,485	990	33% –
Efendi	909	609	33% –

Tarihsel kullanımları

1. Orta Asya Türk devletlerinin ve Orta Çağ sonlarındaki Anadolu Türkmen beyliklerinin yöneticilerine verilen san. İlk Osmanlı hükümdarları olan Osman Gazi ile Orhan Gazi birer bey idiler.
2. Balkanlar'daki Osmanlı yayılmasının öncüsü konumundaki uçların yöneticileri bey sıfatını taşıyorlardı: Uç beyleri.
3. Osmanlı idarî birimi olan sancakların yöneticileri bey sıfatını hâizdiler: Sancak beyleri.
4. Tımar sistemindeki toprak sahiplerine verilen isim.
5. Sancakların oluşturduğu beylerbeyliklerin yöneticisi olan kişinin sıfatı: Beylerbeyi.
6. 1843 yılından Cumhuriyet'in kurulmasına kadar binbaşı ile miralay (albay) rütbesi arasındaki derecelere sahip subayların sıfatı.

Kaynakça

1. İlhan Ayverdi (Kasım 2011). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. Tek cilt (2 bas.). Kubbealtı Neşriyat. s. 140. ISBN 9756444762.
2. "bey". Nişanyan Sözlük. 22 Temmuz 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2015.
3. Hülya Canbakal, Brill Publishing, Society and Politics in an Ottoman Town, Ayntab in the 17th Century (2007)
4. Demetrius Cantemir, The History of the Growth and Decay of the Othman Empire, (London: J.J. and P. Knapton, 1734–35), I: 44; Ettore Rossi, “‘Çelebi’ Kelimesi Hakkında EbùÍ u'ùd"a Atfedilen Bir Fetva,” Türk Dili Ara{tırmaları Yıllı<ı Belleten, (1954): 12–13.