II. Henry (İngiltere kralı)

II. Henry (d.5 Mart 1133 – ö.6 Temmuz 1189). Anarşi olarak da adlandırılan iç savaş döneminin ardından, annesi olan Matilda'nın fiilen İngiltere'ye krallık yapan Stephen ile yaptığı anlaşmaya göre önce veliaht ve 25 Kasım 1154'ten sonra İngiltere kralı olarak tahta çıkmış ve 1154-1189 yılları arasında hüküm sürmüş ve Temmuz 1189 ölmüştür.

II. Henry
İngiltere Kralı II. Henry
İngiltere Kralı
Hüküm süresi	25 Ekim 1154 - 6 Nisan 1189 (34 yıl 8 ay ve 11 gün) (Genç Kral Henry ile birlikte (1170-1183))
Taç giymesi	19 Aralık 1154
Önce gelen	Stephen
Sonra gelen	I. Richard
Anju Kontu, Maine Kontu ve Normandiya Dükü
Hüküm süresi	27 Eylul 1151 – 6 Temmuz 1189 (37 yıl 9 ay ve 29 gün) (Genç Kral Henry ile birlikte (1170-1183))
Önce gelen	V. Geoffroy
Sonra gelen	İngiltere Kralı I. Richard
Eş(leri)	Akitanya Düşesi Eleanor
Çocukları	Poitiers kontu IX. William Genç Kral Henry Saksonya ve Bavyera düşesi Matilda Aslan Yürekli Rişar Breton dükü II. Geoffrey Kastilya kraliçesi Eleanor Sicilya kraliçesi Joan Yurtsuz John
Hanedan	Plantagenet Hanedanı
Babası	V. Geoffroy
Annesi	Matilda
Doğum	5 Mart 1133 Le Mans, Fransa
Ölüm	6 Temmuz 1189 (56 yaşında) Chinon Şatosu, Anju, (modern Fransa)
Defin	Fontevraud Manastırı, Fransa

Çocukluğu ve gençliği

II. Henry 5 Mart 1133'te, Fransa'nın Le Mans kentinde doğdu. Babası Anju Kontu V. Geoffroy ve annesi İngiltere Kraliçesi Matilda'ydı. İngiltere Kralı olmakla beraber çocukluğunu 9 yaşına kadar Normandiya'da geçirdi. 9 yaşında iken, Robert Glouchesterlı tarafından İngiltere'ye götürüldü ve Matthew Bristol'lu tarafından özel olarak eğitildi gördü. 1144 yılında Normandiya'ya geri döndü ve eğitimine orada devam etti. Henry gayet zeki ve çalışkan bir öğrenci olup zamanına göre gayet iyi eğitim görmüştü ama İngilizceyi hiç öğrenmemişti. İngilizce konuşamamakta olup konuşma dili Fransızca idi. Fakat Avrupa'da o zaman eğitim görmüş kişiler gibi, gayet iyi Latince de bilmekteydi. Tüm devlet belgeleri ve kanunları da Latince olarak yazılmaktaydılar.

İngiltere'de 1135'te ölen İngiltere Kralı I. Henry'in ölümünden sonra bir anarşik iç savaş çıkmıştı. I. Henry'nin kızı olan ve 1041'de Kutsal Roma İmparatoru V. Heindrich'e de yaptığı kısa bir evlilik dolayısıyla İmparatoriçe olarak anılan İmparatoriçe Matilda kendini meşru İngiltere hükümdarı olarak görmekteydi. Fakat onun kuzeni olan Stephen İngiltere tahtını meşru olmadan gasp etmiş ve Kral olarak İngiltere'de hüküm sürmeye başlamıştı. Bu İngiltere'de "Anarşi" adı verilen bir karışıklık durumu yarattı. II. Henry daha yetişkin olmadan bile annesinin İngiltere Kralı olma haklarını savunmaya ve İngiltere'yi Kral Stephen'dan gei alma uğraşlarına da katkı yapmaya başlamıştı. II. Henry annesi ile İngiltere'deki iç savaşlara katıldı. 14 yaşındayken Fransa'da paralı askerlerden oluşan bir ordu kurarak bu orduyu Manş Denizi üzerinden İngiltere'ye geçirtti. Bu paralı askerler ordusu Wiltshire'da olan karışıklıklara katıldılar. 17 yaşındayken Normandiya Dükü olarak ilan edildi. 1151'de ise Anju Dükü unvanını kalıtsal olarak aldı.

1151'de Henry, Akitanya Düşesi Eleanor ile evlilik yaptı. Eleanor, Fransa'da Akitanya'da büyük arazilere sahipti. Kendi adına Akitanya Düşesi olarak hüküm sürmekteydi. 1137-1151'de Fransa Kralı VII. Louis ile evlilik yapmış ve eşi dolayısıyla Fransa kraliçesi unvanını taşımaktaydı. Fransa kraliçesi unvanı ile İkinci Haçlı Seferi'ne katılmıştı. Fakat bu seferden sonra Eleanor, Fransa Kralı VII. Louis'den ayrılmak istedi. Önce Papa III. Eugenius bunu kabul etmedi ama Eleanor'un Fransa Kralı'ndan ikinci çocuğu bir kız olunca Fransa Kralı bir erkek varis bulmak için Eleanor'dan ayrılmaya karar verdi. İkinci Beaugency Konsil'inde bu evliliğin yakın kuzenler arasında yapıldığı için kilise yasasına göre kanunsuz olduğu kabul edildi ve Fransa Kralı VII. Louis ile Eleanor'ın arasında yasal evlilik bulunmadığı ilan edildi.

1153'te II. Henry Fransa'dan İngiltere'ye Stephen'e karşı bir askeri sefere çıktı. Stephen'ın tek oğlu ve varisi Eustacae o yıl başlarında ölmüştü. Bunun üzerine Stephen ile Henry arasında "Walingsford Antlaşması" yapıldı. Bu antlaşmaya göre İmparatoriçe Matilda'nin oğlu Henry, Stephen tarafından da İngiltere Kralı veliahtı olarak kabul edildi ve böylece İngiltere'deki anarşik iç savaş sona erdi. Stephen Aralık 1154 başında öldükten sonra II. Henry İngiltere Kralı oldu ve 19 Aralık 1154'te taç giyme töreni yapıldı.

Krallık dönemi

Yönetime el koyması ve merkezi bir idare ve hukuk sistemi yaratma çabaları

Aralık 1154'te Stephen ölünce II. Henry İngiltere Kralı olarak tahta geçti. II. Henry enerjik ve bazen gayet gaddar bir hükümdar idi. Büyükbabası I. Henry'nin kraliyeti zamanında elde ettiği iktidar gücünü ve kraliyet yönetim gücünü tekrar kendi elinde toplamak için büyük çalışmalar yaptı. İlk iktidara geldiği bugünlerde soylu baronların elde etmiş oldukları büyük yetkileri azaltmaya büyük önem verdi. Bunun için Londra'da bir merkezi sivil idare kurdu. Çıkardığı kanunlarla derin ve kapsamlı bir adalet sistemi kurmaya önem verdi. Onun için merkezi Londra kralının adaletinin işletildiği bir hukuk ve adalet merkezi oldu. Kendisinden önce adalet yöresel ve yerel soylular tarafından "savaşma ile adalet doğması" prensibine dayanmakta idi ve baronlar her türlü savaşma için eğitilip yetiştirilmiş oldukları için, haklı-haksız, savaşmada galip gelip bir çeşit adalet sistemi yürütmekteydiler. II. Henry adil kanunların adaletin temelinde olduğu prensibini İngiltere adalet sistemi içinde kurup yerleştirmek için 1166'da bir "jüri önünde muhakame" sistemini kabul etti .

II. Henry İngiltere'de merkezi idareyi güçlendirmeyi ve iktidar gücünün Londra merkezinden konsantre etmeye önem verdi. Bu arada Britanya adasından kendine bağlı olan Galler Ülkesi ile Avrupa kıtasında Fransa'da bulunan Anju, Maine ve Touraine bölgelerindeki arazilerini de gayet sıkı kontrol altında yönetmeye başladı.

Kilise ile mücadelesi ve Thomas Becket olayı

II. Henry yeni kanun ve hukuk sistemini kurup yerleştirmek reformu sırasında o dönemde önemli bir hukuk merkezi olan kilise mahkemeleri ve kanunlarının alanınına girmeye başladı. Kilise mahkemelerinin ve adaletinin merkezinin Roma'da Papalık olması ve bu mahkemelerde hukukun Katolik kilisesine ve Roma'nın gücüne bağlanmasını önlemeye çalıştı.

Önce kendine yakın bir kraliyet idarecisi ve yakın bir arkadaşı olan Thomas Becket'i İngiltere'de Katolik Kilisesi'nin merkezi kardinali olarak Canterbury Başpiskoposu yaptırdı. Fakat Kardinal olan Becket Roma Katolik kilisesinin ve Papalık haklarını geri almaya büyük gayret göstermeye başladı. Kral II. Henry ile Canterbury Başpiskoposu Becket arasında gayet büyük prensip ihtilafı çıktı. Becket kilise muhakemelerine daha fazla imtiyazlar ve güçler verilmesini istemekteydi ve kral olan II. Henry'nin yaptığı kanunların kilise mahkemelerine uygulanmamasını istemekteydi. Becket bir dönem İngiltere'den kaçtı ve Fransa'dan görev yapmaya başladı. Sonra kral ile anlaşıp tekrar Canterbury'ye döndü. Fakat II. Henry ona çok kızgındı. Devamlı Lonrdra'da kral sarayı toplantılarında Becket aleyhtarı laflar etmekteydi. Anlatılan hikâyelere göre bu toplantılara iştirak eden dört soylu şövalye II. Henry'nin "kim beni bu karışıklık çıkararak kavgacı papazdan kurtaracak" sözlerini gayet ciddiye alarak Londra'dan Canterbury'ye gittiler. Bu dört şövalye Becket'i katedral içinde dua ederken buldular ve onu bıçaklayarak öldürdüler. Bu İngiltere'de gayet büyük aksi tesir yarattı. Becket'in bir aziz-evliya olduğu kabul edildi ve onun Katedral içinde öldürüldüğü yerde yapılan büyük lahitli anıt mezarı dindarların bir ziyaretgahı haline geldi. II. Henry bu şövalyeleri öldürttü ve tahtını kurtarmak için gayet büyük şahsi yas ve tövbe etme gösterileri yaparak bu gaileden kendini kurtarmaya çalıştı.

"Büyük İsyan", oğullarının diğer isyanları ve II. Henry'nin vefatı

II. Henry Fransa Kralı olan VII. Louis ile sonra Fransa tahtına geçen II. Filip ile devamlı mücadeleler etti. Bu iki Fransa kralı yalnız doğrudan doğruya II. Henry ile mücadeleyle kalmayıp II. Henry'nin oğullarını kışkırtıp onların isyan çıkartmalarını teşvik ederek bu karşılıklı mücadeleyi yaygınlaştırdılar.

II. Henry'nin birinci oğlu Poitiers Kontu William, daha bebekken öldü. İkinci oğlu yine aynı isimli Henry 15 yaşında iken babası olan Kral II.Henry tarafından ortak kral olarak bir taç giyme töreni ile tahta geçirildi. Bu o zamana kadar ve o zamandan beri İngiltere'de tek ortak krallıktır. Bu gence verilen "Genç Kral Henry" ismiyle hükümdar olmakla beraber bu gence hiçbir devlet görevi ve unvanı verilmedi ve krallığı sadece törensel olarak kaldı. Buna Canterbury Başpiskoposu Becket yasamakta iken itiraz etmişse de Kral II. Henry'yi bu kararından vazgeçirememişti.

1173'te II. Henry'nin ortak kral yaptığı ve veliahtı olarak ilan ettiği "Genç Kral Henry" babasına karşı bir isyana başladı. Genç Henry'ye kardeşleri Richard ve Geoffrey ve annesi Akitanya Düşesi Eleanor katıldı. Bu isyan "Büyük İsyan (Great Revolt)" adı ile anılmaya başlandı. Fransa, İskoçya, Flandra ve Boulogne isyancı prensler tarafına katıldılar. Bu "Büyük İsyan" gayet sert askeri hareketla bastırıldı. Bu sert askeri isyan bastırma harekâtı II. Henry'nin İngiltere'de yetişip yönetim yetenekleri ve krala sadakatleri dolayısıyla seçilmiş yerel asil "yeni yöneticiler" tarafından komuta edilen ordu tarafından başarılmış idi.

1183'te "Genç Kral Henry" ve kardeşi Richard tekrar babaları II. Henry aleyhinde bir diğer isyan çıkarttılar. Henry ve Richard topladıkları ordular ile Akitanya üzerine birlikte bir askerî harekâta başladılar. Fakat bu harekât devam etmekte iken Genç Kral Henry bir ateşli hastalığa yakalandı ve bu hastalık nedeniyle hayatını kaybetti. Bunun üzerine babaya karşı isyan da sona erdi.

Normandiyalılar İrlanda'ya bir istila düzenleyerek II. Henry'nin en küçük oğlu olan John'a üzerinde hüküm etmek istediği arazileri sağladılar.

Buna rağmen II. Henry hayatta kalan iki oğlunun (Richard ve John) kendilerinin hüküm ettikleri araziler istemelerine karşı onları tatmin etmekte büyük zorluklar çekti. Bu arada Kudüs Selahaddin Eyyubi tarafından Haçlılar elinden alınmıştı ve Papa VIII. Gregorius bir beyanname yayımlayarak Üçüncü Haçlı Seferi yapılmasını ilana başladı. Richrad bu isteklere uyarak bir İngiltere ve İngiltere'ya ait kuzey ve kuzey batı Fransa topraklarından topladığı Haçlı ordusu başında bu sefere katılıp doğu Akdeniz'e Kutsal Topraklara gitmeye yemin etti ve bunun için hazırlıklar yapmaya başladı.

Fransa Kralı olan II. Philippe, II. Henry'nin oğlu olan Richard'a onun hemen iktidar gücü sağlama ve üzerinde hüküm edebileceği arazileri bulma isteklerini karşılayamayacağını ve II. Henry'nin en küçük oğlu John'u veliaht seçeceğini telkin ederek onu babası aleyhine harekâta geçmesini tavsiye etti.

Bunda Fransa Kralı başarılı oldu ve 1188'de Richard Avrupa karasında bulunan II. Henry'e ait topraklarda bir yeni isyan başlattı. Fransa Kralı II. Philippe isyancı Richard'a askeri destek sağladı. Kasım 1188'da ve Papalık aracılıyla 1189'da yapılan La Ferté-Bernard barış konferanslarında kati barış üzerinde anlaşılamadı. Kral II. Henry kanayan ve ülser olmuş bir yaradan muzdaripti. Fransa Kralı Philippe ve Richard yeniden askeri saldırıya geçtiler. II. Henry Le Manş'da sürpriz baskına uğradı. Alencon'a kaçtı. Oradan kuzeye kendine ait Normandiya'ya kaçacağına, hiç beklenmedik ve danışmanlarının verdiği tavsiyelere uymayan şekilde güneye yine kendine ait Anju topraklarına geçti. Oradaki Chinon'daki kalesine sığındı. Yeniden Ballan'da oğlu Richard ve Kral II. Philippe'de barış görüşmelerine gayet zorlukla gitti. Fakat II. Henry çok hasta idi ve bu konuşmalarda anlaşılan konuları yürürlüğe koyma fırsatı bulamadan sedye ile Chinon kalesine geri getirildi. Burada küçük oğlu John'un da isyancılarla birleştiği haberini aldı. Bu ona büyük bir şok yaptı. Yüksek hararetle kendini kaybederek yatağa düştü. Papazından son ölüm ayini duasını almak için uyandı. 6 Temmuz 1189'da 56 yaşında iken hayat gözlerini yumdu.

Evliliği ve çocukları

Henry 19 yaşındayken Akitanya Düşesi Eleanor ile evlendi. Evlilikleri İngiltere tarafından pek hoş karşılanmadı, çünkü Eleanor henüz 2 ay önce VII. Louis'ten boşanmıştı. Henry ve Eleanor'un evliliği ise her zaman sorunlarla geçti. Bu ilişki 1173 yılında Eleanor'un kendi çocuklarını Henry'ye kışkırtmaya çalışması ile son buldu. Bu olaydan sonra Henry'nin Eleanor'u on beş yıl ev hapsinde tuttuğu da bilinmektedir.

Henry'nin bu evlilikten sekiz çocuğu oldu:

isim	Doğum	Ölüm	Evlilik(ler)i
Poitiers kontu IX. William	17 Ağustos 1153	Nisan 1156	küçük yaşta öldü
Genç Kral Henry	28 Şubat 1155	11 Haziran 1183	Margaret ile evlendi
Saksonya ve Bavyera düşesi Matilda	Haziran 1156	13 Temmuz 1189	Saksonya ve Bavyera Dükü Heinrich der Löwe ile evlendi. Çocukları arasında Kutsal Roma imparatoru IV. Otto da vardır
Aslan Yürekli Rişar	8 Eylül 1157	6 Nisan 1199	Bérengère de Navarre ile evlenmiştir
Breton dükü II. Geoffrey	23 Eylül 1158	19 Ağustos 1186	Breton düşesi Constance ile evlenmiştir
Kastilya kraliçesi Eleanor	13 Ekim 1162	31 Ekim 1214	Kastilya kralı VIII. Alfonso ile evlendi
Sicilya kraliçesi Joan	Ekim 1165	4 Eylül 1199	1) Sicilya kralı II. Guglielmo 2) Toulouse kontu VI. Raymond
Yurtsuz John	27 Aralık 1166	19 Ekim 1216	1) Gloucester kontesi İsabella 2) Angoulême kontesi İsabella ile evlendi. Çocukları arasında III. Henry de vardır

Henry'nin evlilik dışında da birçok çocuğu olduğu bilinmektedir. Bunlar arasında Norfolk Kontesi'nden olan Geoffrey, York Başpiskoposu; Ykenai adli bir kadından olan Morgan, Durham Piskoposu ile Matilda Barking Manastırı Başrahibesi'nin isimleri verilmektedir.

Kişiliği

II. Henry'nin dedesi I. Henry gibi çok adaletli olduğu bilinir. Ayrıca yetenekli bir dilbilimciydi ve Latinceyi anadili gibi bildiği de söylenir.

Kaynakça

Dış kaynaklar

• Richard Barber, The Devil's Crown: A History of Henry II and His Sons (Conshohocken, PA, 1996)
• Robert Bartlett, England Under The Norman and Angevin Kings 1075–1225 (2000)
• J. Boussard, Le government d'Henry II Plantagênêt (Paris, 1956)
• John D. Hosler Henry II: A Medieval Soldier at War, 1147–1189 (History of Warfare; 44) Brill Academic Publishers, 2007 ISBN 90-04-15724-7
• John Harvey, The Plantagenets
• John Harvey, Richard I
• Ralph Turner & Richard Heiser, The Reign of Richard Lionheart
• W. L. Warren, Henry II (London, 1973).
• Judith Everard, "Lay Charters and the Acta of Henry II," in C. P. Lewis (ed), Anglo-Norman Studies XXX: Proceedings of the Battle Conference 2007 (Woodbridge, Boydell Press, 2008), 100-116.

Dış bağlantılar

• Wikimedia Commons'ta II. Henry (İngiltere kralı) ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.
• Curlie'de II. Henry (DMOZ tabanlı)
• "World History" veritabani "Henry II" maddesi
• Orta Çağ Kaynak Kitabı: Angevinler İngilteresi
• Henry Projesi

Resmî unvanlar
Önce gelen: Stephen	İngiltere Kralı 1154 - 1189	Sonra gelen: I. Richard (Aslan Yürekli Richard)