Plantagenet Hanedanı

Plantagenet Hanedanı (IPA: [planˈtadʒɪnɪt]) ya da Anjou Hanedanı, kökeni Fransa'nın Anjou bölgesinde olan bir soylu aile.

Plantagenet Hanedanı
Ülke	İngiltere Krallığı Fransa Krallığı İrlanda Lordluğu Galler Prensliği Kutsal Roma İmparatorluğu
Ana hanedan	Angevinler
Kuruluş	12. Yüzyıl
Kurucu	V. Geoffroy
Yıkılış	1485
Son hükümdar	III. Richard
Unvan(lar)	İngiltere Kralı Fransa Kralı (iddia) Kutsal Roma İmparatoru İrlanda Lordu Galler Prensi Aquitaine Dükü Normandiya Dükü Breton Dükü Anjou Kontu Maine Kontu Nantes Kontu Poitou Kontu Kıbrıs Lordu
Alt kolları	Lancaster Hanedanı York Hanedanı

Planatgentlerin taşıdıkları krallık ve soyluluk unvanları

Plantagenetler, sonradan Normandiya Düklüğü'nü (1144-1204 ve 1415-1450 yılları arasında), İngiltere Krallığı'nı (1154-1485), Kudüs Krallığı'nı (1131-1205) ve Akitanya Düklüğü'nü (1153-1453) yönetmişlerdir.

Unvan	Kullanıldığı dönem	Ayrıntılar
Anjou Kontu	870–1204	Hanedanın köken unvanı. ilk taşıyan Frank soylusu "İngelger". Fransa Kralı II. Philippe tarafından bu kontluk arazileri işgal edilip Fransa Krallık Capet Hanedanı arazileriyle birleştirlmesine kadar Plantagenet ailesi kontrolü altında kalmıştır.
Maine Kontu veya Dükü	1110–1203	Hanedanın köken unvanı. Erembourg du Maine ile Anjou dükü Foulques'un evlenmesi ile Plantangenetlere geçen unvan. Fransa Kralı II. Philippe tarafından bu kontluk arazileri işgal edilip Fransa Krallık Capet Hanedanı arazileriyle birleştirilmesine kadar Plantagenet ailesi kontrolü altında kalmıştır.
Kudüs Kralı	1131–1143	II. Henry'nin büyük babası Anjou dükü Foulques'un "Kutsal Kudüs Kralı" olarak ilan edilmesi ile ortaya çıkmıştır. İngiltere Plantagenet hanedanlıların bu unvanı Üçüncü Haçlı Seferi ve Dokuzuncu Haçlı Seferi sırasında tekrar ele geçirmeye çalışmaları başarısız kalmıştır.
Normandiya Dükü	1144–1485	Aynı zamanda "Mortain Kontu" unvanı. İngiltere Plantagent hanedanlılara Anarşi döneminde verilmesi kabul edilmişti. Ama Anjou kontu V. Geoffroy bu Düklüğü ele geçirip unvan onun ahfadına geçti. Bu Düklüğe ait Fransa'da bulunan araziler 1259'da Fransız Krallığı "Valois Hanedanı" arazileri ile birleştirilmiştir. Fakat Manş Denizi'ndeki adalarda (Jersey, Guernsey ve Şark) bu unvan toprakları İngiltere Plantagenet'leri idaresi altında kalmıştır. Sonunda Tudor Hanedanı toprakları olmuştur.
Akitanya Dükü	1152–1422	"Gaskonya Dükü" ve "Poitiers Kontu" unvanları da birlikte kapsamakta idi. II. Henry'nin Akitanya düşesi Eleanor ile evlenmesi ile İngiltere Krallarının eline geçti. Fransa'da bulunan bu araziler 1259'da Fransız Krallığı "Valois Hanedanı" arazileri ile birleştirilmiştir.
İngiltere Kralı	1154–1485	Walingford Antlaşması ile Plantagenetler eline geçmiştir. Bu antlaşma ile gaspçı Stephen ile Matilda arasında imzanıp İngiltere Krallığı'nın Stephen'in ölümü ile Plantagenet hanedanlı Matilda'nın oğlunu varisi olaması kabul edilmiştir. Tudor Hanedanı gelinceye kadar Plantagenet Hanedanı'ndan krallar tarafından bu unvan taşınmıştır. Angevin Hanedanı, Lancaster Hanedanı, York Hanedanı bunun alt hanedanlarıdır.
İrlanda Kralı	1177–1485	İrlanda Yüksek Kralları hanedanından 1177'de İngiltere Kralları'na Plantagenet Hanedanına geçen unvan. Tudor Hanedanı gelince ye kadar Plantagenet Hanedanı'ndan krallar tarafından bu unvan taşınmıştır. İngiltere Kralı VIII. Henry tarafından İngiltere Krallığı hükümdarı unvanları arasına alınmıştır.
Bretonya Dükü	1181–1203	Nantes Kontu 'da birlikte kulanılmıştır. Bretonya Düşesi Constance ile Bretonya Dükü II. Geoffrey'in evlenmesinden sonra Plantagenet Hanedanı mensupları unvanı olmuştur. Richomond Dükü unvanı ile yakın ilişkisi vardır.
Kıbrıs Kralı	1191–1192	Bu unvan kısa bir dönem Üçüncü Haçlı Seferi'ne giden İngiltere Karalı Aslan Yürekli Rişar tarafından Kıbrıs'ın fethi sonunda alınmıştır. Ama sonra Arslan Yürekli Rişar bu unvanı Lüzinyanlı Guy'a satmıştır.
Sicilya Kralı	1254–1263	Bu "de facto" kralık değil krallık unvanına bir iddiadır. Papa IV. Alexander Sicilya'yı bir papalığa ait bir arazi olduğunu iddia edip bu devlet krallık tacini İngiltere Kralı III. Henry'nin oğlu olan 1. Lancaster Kontu Edmund Crouchback'e vermiştir. Fakat ondan sonraki papa bir önceki papanın kararını kabul etmemiş ve İngiltere'deki Plantagenet hanedanı da bu krallığı hiçbir zaman ve surette ele geçirmemiş ve hatta ele geçirmeye teşebbüs bile etmemiştir. Buna rağmen bu unvanın sahibi olduklarını çok ciddi olarak ilan etmişlerdir.
Almanya Kralı ve Kutsal Roma-Germen İmparatoru	1257–1272	Cornwall Kontu Richard ile Castile'li X. Alfonso 1257'de Aachen'da Almany Kralı seçiminde birbirine rakip olmuşlar ve Cornwall Kontu büyük bir kulis çalışması ve oy verenlere para ve şahsi gelir sağlama rüşvetleri ile Almanya Kralı seçilmiş ve Aachen'da Alman Kralı tahtına geçmiştir. Bu unvanı kazandığı için Kutsal Roma-Germen İmparatorluğu unvanı almak için aday olup imparator seçilmesi çok muhtemeldi. Fakat Papa, X. Alfonso'yu tutmakta idi ve hiçbir zaman Cornwall Kontu'nu imparator olarak kabul etmedi ve kabul aymeyeceği aşikardı. Almanya Kralı olarak Cornwall Kontu Richard Almanya'ya hepsi çok kısa süren 4 defa ziyarette bulundu ve oğulları Almanya Kralı adayı olma şartlarını karşılamadıkları için ondan sonra bu unvanı taşıyan Planteganet olmadı.
Galler Prensi	1301–1484	Bu prenslik önceden Angevin hanedanına bağlı arazilerin hükümdarlığını ifade etmekte idi ve Galli "Aberffraw Hanedanı" mensupları isyan ettikten sonra İngiltere Kralı'nın valiaht oğluna verilmeye başlandı. Tudor Hanedanı döneminde bu prenslik unvanı bırakıldı.

Plantagenet Hanedanı'ndan İngiltere kralları

Angevin Hanedanı

Portre	İsim	Saltanat başlangıcı	Saltanat sonu	Önceki hükümdarla akrabalığı
	II. Henry (Curtmantle)	19 Aralık 1154	6 Temmuz 1189	İmparatoriçe Matilda'nın oğlu. Kuzeni Stephen tahtı gasp etmişti. Stephen'in tek oğlu ölünce anlaşma ile İngiltere Krallığı taht valiahtı oldu.
	Genç Kral Henry	14 Haziran 1170	11 Haziran 1183	II. Henry'nin oğlu olup 15 yaşından itibaren babası ile ortak hükümdar .
	I. Richard (Arslan Yürekli Rişar)	3 Eylul 1189	6 Nisan 1199	II. Henry'nin oğlu.
	John (John Yurtsuz)	27 Mayıs 1199	19 Ekim 1216	II. Henry'nin oğlu. Çocuksuz I. Richard'ın kardeşi
	III. Henry	28 Ekim 1216	16 Kasım 1272	John'un oğlu.
	I. Edward (Uzun Bacaklı Edward)	20 Kasım 1272	7 Temmuz 1307	III. Henry'nin oğlu.
	II. Edward	7 Temmuz 1307	25 Ocak 1327	I. Edward'ın oğlu.
	III. Edward	25 Ocak 1327	21 Haziran 1377	II. Edward'ın oğlu.
	II. Richard	21 Haziran 1377	29 Eylûl 1399	Edward, Kara Prens'in oğlu ve III. Edward'ın torunu.

Lancaster hanedanı

Portre	İsim	Saltanat başlangıcı	Saltanat sonu	Önceki hükümdarla akrabalığı
	IV. Henry (Henry Bolingbroke)	30 Eylul 1399	20 Mart 1413	Öldürttüğü II. Richard'ın kuzeni. 1. Lancaster Duku John Gaunt'un ve III. Edward'ın torunu.
	V. Henry	20 Mart 1413	31 Ağustos 1422	IV. Henry'nin oğlu.
	VI. Henry	31 Ağustos 1422	4 Mart 1461	V. Henry'nin oğlu.

York Hanedanı

Portre	İsim	Saltanat başlangıcı	Saltanat sonu	Önceki hükümdarla akrabalığı
	IV. Edward	4 Mart 1461	30 Ekim 1470	VI. Henry'nin kuzeni. 3. York Dükü Richard Plantagenet'in oğlu, III. Edward'ın oğulları olan Antwerp'li Lionel ve Langley'li Edmund'un varisi
	V. Edward	9 Nisan 1483	25 Haziran 1483	IV. Edward'ın oğlu.
	III. Richard	26 Haziran 1483	22 Ağustos 1485	IV. Edward'ın amcası. 3. York Dükü Richard Plantagenet'in oğlu

Plantagenet Hanedanı'ndan İngiltere kralları için kronolojik gösterge

Ayrıca bakınız

• İngiltere hükümdarları listesi#Plantagenet Hanedanı

Dış bağlantılar

• Britanya Kraliyet resmi websitesi Royal.gov.uk "The Plantagenets" maddesi (İngilizce)
• "EnglishMonarchs.co.uk" websitesi "The House of Plantagenet" maddesi (İngilizce)

Kaynakça