Ingmar Bergman

Ernst Ingmar Bergman (14 Temmuz 1918, Uppsala - 30 Temmuz 2007, Fårö), İsveçli oyun yazarı ve film yönetmeni.

Ingmar Bergman
Ingmar Bergman (1966)
Doğum Ernst Ingmar Bergman
14 Temmuz 1918(1918-07-14)
Uppsala, İsveç
Ölüm 30 Temmuz 2007 (89 yaşında)
Fårö, İsveç
Milliyet İsveçli
Diğer isim(ler)i Buntel Eriksson
Meslek Yönetmen, Yapımcı, Senarist
Etkin yıllar 1944–2005
Evlilik Else Fisher (1943–45)
Ellen Lundström (1945–50)
Gun Grut (1951–59)
Käbi Laretei (1959–69)
Ingrid von Rosen (1971–95)
Etkilendikleri August Strindberg[1]
Victor Sjöström[2]
Akira Kurosawa[2]
Federico Fellini[2]
Marcel Carné[2]
İmza

Bir Protestan papazının oğlu olarak 1918'de İsveç Uppsala'da doğmuştur. 30 Temmuz 2007'de sabahın erken saatlerinde İsveç'te Fårö adasındaki evinde 89 yaşında ölmüştür[3]. Bergman 2005 yılında Time dergisi tarafından dünyanın yaşayan en büyük yönetmeni olarak nitelendirilmiştir[4]. Ingmar Bergman'ın en tanındık filmleri arasında Yedinci Mühür (1957), Yaban Çilekleri (1957), Säsom i en spegel (Aynadaki Gibi) (1961), Nattvärdsgâterna (Kış Işığı) (1963), Tystnaden (Sessizlik) (1963), Persona (1966), Çığlıklar ve Fısıltılar (1972), Bir Evlilikten Manzaralar (1973), Autumn Sonata (1978) ve Fanny ve Alexander (1982) yer alır. 9 defa en iyi yönetmen Oscar’ına aday gösterilen Bergman’ın eserleri 1960, 1961 ve 1983 yıllarında Yabancı Dilde En İyi Film Akademi Ödülü’nün sahibi oldu.[4]

Birçok filminde karakterleri, sanat çevreleri içine yerleştirmiştir. Filmlerinde yoğun bir hayatı ve inancı sorgulayış, bunalım, sessizlik, varoluş kavramları yer alır. Filmlerinde tavrını daima kadınlardan yana koyar. Mizahi ve eğlenceli filmler de yapmıştır.

Papazlar, bir 'sorunsal' olarak dahil edilir filme.Aşkımızın Üstüne Yağmur Yağıyordu, Yedinci Mühür ve Cehennemi Karanlıkta Müzik filmlerinde açıkça iticidirler. Bir Aşk Dersi ile Bir Yaz Gecesi Gülümsemeleri'nde mizahi bir dille hicvedilirler.

Bergman 2003 yılında emekli oldu. 30 Temmuz 2007'de birçok filminin de çekimlerini yaptığı Fårö adasındaki evinde 89 yaşında öldü.

Filmlerinin değişmez ana oyuncuları Liv Ullmann, Max von Sydow, Gunnar Björnstrand, Bibi Andersson, Ingrid Thulin, Hariet Andersson, Erland Josephson, Anders Ek'dir.

Genel teması

Genel olarak gerçek dünyadan ve toplumsal sorunlardan uzak, melankolik ve kapalı bir sinema yapmakla eleştirilir.

Avrupa'da tanınması

1956 Cannes Film Festivali’nde gösterilen Bir Yaz Gecesi Gülümsemeleri, tam bir olay yarattı. Jüri, çok iyi diğer filmlerin de varlığı nedeniyle, bu filme özgü bir ‘ödül yaratmak’ (Şiirsel Hiciv Ödülü) zorunda kaldı. Böylece Bergman, bu 18. filmiyle birlikte bir anda keşfedildi. Bergman’ın bütün filmleri, Avrupa sinemalarını sardı. 1957 Cannes Film Festivali’nde gösterilen baş yapıt (Yedinci Mühür) bu modanın katlanarak artmasında etkili olmuştu.

Daha önceki yıllardan yalnızca Bergman’ın Monika adlı filmi anımsanıyordu. Çünkü zaten o tarihlerde İsveç denince akla erotik filmler geliyordu. Monika (1952), 1958-1960'lı yıllarda Fransız Yeni Dalgası ile birlikte meydana çıkan büyük tarz değişikliğini daha o yıllarda önceliyordu.

1970’li yıllar Bergman’ın Avrupa’da bir efsane haline geldiği yıllardır.

Mali polisin gelip sahibi olduğu tiyatroyu basması ve gelir bildirimleri ile ilgili olarak Bergman’ı (biraz da hoş olmayan biçimde) sorgulaması üzerine ülkesine küsen sanatçı, 1976 yılında Almanya’nın Münih kentine taşınır. Böylece gönüllü sürgünlük dönemi başlar.

Filmografi

1. Dönem

II. Dünya Savaşı sonrasında İsveç’te yükselen bir intihar oranı ve dinsel geleneklere bağlılığın sarsılması söz konusudur. Bergman’ın ilk dönem filmleri de bu umutsuzluktan etkilenir. Filmlerin adları bile bunu kanıtlamaktadır.

Genel olarak kişiler varoluş sıkıntılarına gömülmekte, umutsuz bir yalnızlığın içinde debelenmekte ve kimi zaman da intihar girişimlerinde bulunmaktadırlar. Bu karanlık eğilimin doruk noktası, Zindan adlı filmdir.

  • 1946 - Kris (Bunalım): Melodramatik bir tiyatro oyununun gerçekçi uyarlaması.
  • 1946 - Det regnar pa var Körlek (Aşkımızın Üstüne Yağmur Yağıyordu)
  • 1947 - Skeep till Indialand (Hindistan’a Giden Gemi ya da Kaybolan Kızlar Limanı)
    1947 - Musik I mörker (Cehennemi Karanlıkta Müzik)
  • 1948 - Hamnstad (Liman Kenti)
    1949 - Fangelse (Zindan)
  • 1949 - Törst (Susuzluk)

2. Dönem

Bu dönem, bu marazi eğilimden kopuşu ifade eder. Birbirini izleyen yenileme ve zenginleştirmelerden oluşan bir dönem başlar. Aşk, sevgi, ayrılık genel temalardır. Kadınlara yönelik eğilim bu dönem filmlerinde ağır basar. Kadınlara açıkça ayrıcalık tanınır; iyi roller verilir, galip gelmeleri sağlanır. Erkekler ise küçümsenir, alaya alınır, aşağılanır.

  • 1950 - Till gladje (Neşeye Doğru)
  • 1950 - Sant hander inte hër (Burada Yapılmayan Türden Bir Şey) 1951 - Sommarlek (Yaz Oyunları)
  • 1952 - Kvinners väntan (Kadınların Bekleyişi)
    1953 - Sommaren med Monika (Monika ya da Monika’yla Bir Yaz)
  • 1953 - Gycklarnas afton (Gezgincilerin Gecesi): Bergman’ın deyişiyle bir ‘kurtuluş’ olan bu film, iç kapayıcılığı ile dönemin diğer filmlerinden ayrılır.
  • 1954 - En Lektion I Kärlet (Bir Aşk Dersi)
  • 1955 - Kvinnodröm (Kadın Düşleri) 1955 - Sommarnattes Leende (Bir Yaz Gecesi Gülümsemeleri)

3. Dönem

İlk planlarından itibaren kameranın objektifinin gökyüzüne doğru çevrildiği Yedinci Mühür ile birlikte Bergman’ın Dikey Sineması başlar. (Bu kavram, metafizik simgelerden çok günlük gerçeklere ilgi duyan İsveçli genç sinemacıların Bergman’ın sinemasını küçümsemek için taktıkları addır. Lefevre, bu adı kullanarak bir dönemi adlandırıyor). Yaban Çilekleri’nden itibaren bu metafizik soruşturma varoluşsal bir hal alır ve dönemin daha sonraki filmlerinde giderek metafizik niteliğinden bütünüyle uzaklaşır. Son filmi iyiden iyiye ‘eğlendirici’ bir tarza saplanır.

  • 1957 - Det Sjunde inseglet (Yedinci Mühür)
  • 1957 - Smultronstället (Yaban Çilekleri) Yaşlı bir profesörün yaşamının son günleri Proustvari geri dönüşlerle anlatılır. Yaşlı profesör,hayata son kez, kederlenmeden bakmaktadır sanki.Yaşama iyinin ve kötünün ötesinde, büyük bir sadelikle bakan yaşlı adam ölürken dingindir ve çocukluğunun tatlı gülümsemelerini yaşamaktadır.
    1958 - Nära livet (Yaşamın Eşiğinde)
  • 1958 - Ansiktet (Yüz)
  • 1960 - Jungfrukällen (Genç Kız Pınarı)
  • 1960 - Djävulens Öga (Şeytanın Gözü): İkinci sınıf, eğlendirici bir film.

4. Dönem

Bu dönem, Tanrının Sessizliği üçlüsünden ibarettir. Ayrıca bu filmlerde yönetmen, tanrı sorununa son bir kez döner. Hatta Kış Işığı filminde, tanrının ölümünü ilan eder.[5]

  • 1961 - Säsom i en spegel (Aynadaki Gibi)
  • 1963 - Nattvärdsgâterna (Kış Işığı) Bergman bu filmde adeta Dostoyevski'nin "Tanrı yoksa onu icat etmek gerekir" sözünün sinemasal anlatımını gerçekleştirmeye çalışır. Dostoyevski'nin birçok romanındaki sorunsal olan tanrının ölümünün doğurduğu ağır ahlaki sorunlar, bir rahibin yaşamında trajediye dönüşür. Eğer bir rahip bile inançsız hale gelmişse sıradan insan ne yapacaktır?
  • 1963 - Tystnaden (Sessizlik)

Dinlenme: Ara Dönem
  • 1964 - För att inte tala om alla dessa kvinnor (Bütün O Kadınlar ya da Bütün O Kadınlardan Söz Etmeden): İkinci sınıf, eğlendirici bir film. İlk ‘renkli’ kaba güldürüsü.
  • 1967 - Daniel (Daniel): Oğlu Daniel için yaptığı, bir ‘ilan-ı aşk’ niteliğinde, başka bir özellik taşımayan 'ara dönem' filmi.

5. Dönem

Yakın planların hayranlık verici biçimde kullanıldığı yeni bir üçleme ortaya çıkar. Bu filmlerle birlikte Bergman’ın ‘parçalama tekniklerini’ daha fazla kullandığı görülür. Persona’da seyirciye projeksiyon aletinin varlığı anımsatılır. Filmin başlangıcı, küçülen sayıların sıra ile ‘BAŞLA’ kelimesini izleyişini gösterir. Projektörün gürültüsü ses bandının müziğini bastırırken, kamera, cihazın kimi bölümlerinin ayrıntılarını verir. Filmin can alıcı yerinde Bergman filmin kaydığı ve koptuğu izlenimini yaratır. Aynı işlem filmin sonunda da tekrarlanır ve SON yazısı belirmez. Kurtların Saati filminde, filmin adı hiç beklenmedik bir anda görüntüye geliverir. Ayin’de film dokuz parçaya ayrılmıştır. Bir Tutku’nun oyuncuları, görüşme sorularına cevap vermek ve yorumladıkları kişiler hakkındaki kişisel görüşlerini belirtmek üzere oyunun akışını anında keserler. Çığlıklar ve Fısıltılar’da ve Fanny ve Alexander’da usdışının sınırlarına girilir; seyirci rahatsız edilir. Güz Sonatı’nın papazı seyircilere dolaysız yoldan seslenir. Kuklaların Yaşamından’ın dosyasının aynı sayıdaki bölüme denk düşen piyesleri, hiçbir kronoloji kaygısı olmaksızın sunulur. Öte yandan son filmlerinde Bergman, ‘bilinçsiz güdülenmelere bağlı sorunlara’ giderek daha fazla eğilecektir .

  • 1966 - Persona (Persona)
  • 1968 - Vargtimmen (Kurtların Saati)
  • 1968 - Skammen (Utanç) Savaşın sonucu sadece ölen sayısız insanla sınırlı değildir. Kalanlar da yaşadıkları ağır deneyimlerin sonucu olarak bir tür yaşayan ölüye dönüşürler. Tanık olmak, tanık olarak yaşamını sürdürmeye çalışmak. Bu, aynı zamanda "bilmemek" üzerine bir film. Savaş sırasında bir radyosu bile olmayan, dolayısıyla da savaşın seyriyle ilgili pek bilgisi olmayan Eva ile Jan'ın bir şişe şarap bulduklarında yaşadıkları büyük keyif, savaşla ilgili bilgileri arttıkça ve savaş artık iyicene yaşamlarına girdikçe büyük bir utançla da karşıkarşıya kalmaya başlayacaklardır.

Diğerleri
  • 1969 - Riten (Ayin) (Televizyon filmi)
  • 1969 - En Passion (Bir Tutku)
  • 1970 - The Touch (Temas)
  • 1972 - Viskningar och rop (Çığlıklar ve Fısıltılar) Ölüm, inanç, yalnızlık üzerine üç kız kardeşin öyküsü. Kusursuz bir anlatım.
  • 1974 - Scener ur ett äktenskap (Evlilik Yaşamından Sahneler)
  • 1975 - Trollflöjten (Sihirli Flüt) (Televizyon filmi)
  • 1976 - Ansikte mot ansikte (Yüz Yüze)
  • 1977 - Das Schlangenei (Yılanın Yumurtası)
  • 1978 - Höstsonaten (Güz Sonatı) Bir kadınla annesinin gecikmiş bir hesaplaşması. Anne, geçmişte iki kızının da hayatında travmatik yaralar açmıştır ama bunun farkında değildir. Müzisyen olan kadın sanatı uğruna kızlarını büyük oranda ihmal etmiş, kızlardan küçüğünün felçli kalmasında etkisi olmuş ve yıllar sonra itiraf etmek istemediği bir vicdan azabıyla geri dönmüştür. Anne ile büyük kızın bir gece boyunca yaşamlarını bir mahkeme önüne çıkarırcasına hesaplaştıkları sahne Bergman'ın ustalığını ve dehasını bir kez daha kanıtlıyor.
  • 1980 - Aus dem Leben der Marionetten (Kuklaların Yaşamından) (Televizyon filmi)
  • 1983 - Fanny och Alexander (Fanny ve Alexander) 1983 - Hustruskolan (Televizyon filmi) 1984 - Efter repetitionen (Provadan Sonra) (Televizyon filmi) 1986 - De två saliga (Kırık Kalpler) (Televizyon filmi) 2003 - Saraband (Televizyon filmi)

TV Filmleri ve Diğerleri
  • 1957 Herr Sleeman kommer (Televizyon filmi) 1957 Bakomfilm Smultronstället (Documentary short) 1958 Venetianskan (Televizyon filmi) 1958 Rabies (Televizyon filmi 1960 Oväder (Televizyon filmi) 1963 Ett drömspel (Televizyon filmi) 1965 Don Juan (TV Mini-Series) 1969 Riten (Ayin) (Televizyon filmi) 1970 Fårö dokument (Televizyon filmi documentary) 1973 Scener ur ett äktenskap (Bir Evlilikten Manzaralar) (TV Mini-Series) (6 bölüm) 1974 Misantropen (Televizyon filmi) 1975 Trollflöjten (Sihirli Flüt) (Televizyon filmi) 1976 De fördömda kvinnornas dans (Short) 1978 The Making of Autumn Sonata (Documentary) 1979 Fårö-dokument 1979 (Televizyon filmi documentary) 1980 Aus dem Leben der Marionetten (Kuklaların Yaşamından) (Televizyon filmi) 1983 Fanny och Alexander (TV Mini-Series) (5 bölüm) 1983 Hustruskolan (Televizyon filmi) 1984 Efter repetitionen (Provadan Sonra) (Televizyon filmi) 1984 Dokument Fanny och Alexander (Documentary) 1984 Karins ansikte (Documentary short) 1985 Dom Juan (Televizyon filmi) 1986 De två saliga (Televizyon filmi) 1992 Markisinnan de Sade (Televizyon filmi) 1993 Backanterna (Televizyon filmi) 1995 Sista skriket (Televizyon filmi) 1996 Harald & Harald (TV Short) 1997 Larmar och gör sig till (Televizyon filmi) 2000 Bildmakarna (Televizyon filmi) 2003 Saraband (Televizyon filmi)

Ödülleri
Yıl Kategori Aday Gösterilen Film Sonuç
1959 En İyi Özgün Senaryo Oscar'ı Wild StrawberriesAdaylık
1960 Yabancı Dilde En İyi Film Oscar'ı The Virgin SpringKazandı
1961 Yabancı Dilde En İyi Film Oscar'ı Through a Glass DarklyKazandı
1962 En İyi Özgün Senaryo Oscar'ı Adaylık
1973 En İyi Film Cries and WhispersAdaylık
En İyi YönetmenAdaylık
En İyi Özgün Senaryo Oscar'ı Adaylık
1976 En İyi Yönetmen Face to FaceAdaylık
1978 En İyi Özgün Senaryo Oscar'ı Autumn SonataAdaylık
1983 Yabancı Dilde En İyi Film Oscar'ı Fanny and AlexanderKazandı
En İyi YönetmenAdaylık
En İyi Özgün Senaryo Oscar'ı Adaylık

    Kaynakça
    1. "Bergman and literature: August Strindberg". Ingmar Bergman Face to Face (İngilizce). Ingmar Bergman Vakfı. 29 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2011. Strindberg has followed me all of my life: I have loved him, hated him and thrown his books in the wall, but rid of him, I cannot get.
    2. Aghed, Jan (30 Temmuz 2002). "När Bergman går på bio". Sydsvenska Dagbladet (İsveççe). 20 Kasım 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mayıs 2011.
    3. "İsveçli yönetmen Bergman öldü". 5 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2007.
    4. "İsveçli yönetmen Ingmar Bergman öldü". Erişim tarihi: 30 Temmuz 2007.
    5. İstanbul Film Festivali, 37. "Kış Işığı". İKSV. 12 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Nisan 2018.

    Dış bağlantılar
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.