Pervâneoğulları Beyliği
Pervâneoğulları Beyliği, Sinop ve Karadeniz kıyılarında 1277 yılında kurulmuş II. Dönem Anadolu Beyliği'dir. Kurucusu Muînüddin Süleyman'ın oğlu Muînüddin Mehmed'dir.[1]
Pervâneoğulları Beyliği | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1277-1322 | |||||||||
 | |||||||||
| Başkent | Sinop | ||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||
| Tarihçe | |||||||||
• Kuruluşu | 1277 | ||||||||
• Dağılışı | 1322 | ||||||||
| |||||||||
Beyliğin adı, Muînüddin Süleyman'ın pervanecilik görevinden gelmektedir. Süleyman'ın babası Deylem bölgesinden Mühezzebüddin Ali ed-Deylemî olup, II. Gıyâseddin Keyhüsrev'in vezirlerinden biriydi. 1243 yılında yaşanan Kösedağ Muharebesi'nde Anadolu Selçuklu Devleti büyük bir mağlubiyete uğramış ve İlhanlılar'a vergi ödeyen bir devlet haline gelmişti. 1256 yılında Anadolu Selçuklu Devletinde pervane görevine getirilen Muineddin Süleyman, 1266 yılında Sinop'u ele geçirdi. Sonrasında İlhanlılar'ın da onayı ile Selçuklu hükümdarı tarafından Sinop kendisine mülk olarak verildi. Muineddin Süleyman görevi nedeniyle yerine oğlu Muînüddin Mehmed'i idareci olarak Sinop'ta bıraktı. Muineddin Süleyman, Elbistan Muharebesi'nde ihanet ettiği suçlamasıyla Abaka Han tarafından 1277 yılında öldürülmesiyle oğlu Muînüddin Mehmed bağımsızlığını ilan ederek müstakil bir beylik kurdu[2].
İlhanlılar ile iyi geçinerek topraklarını güvence altına almaya çalışan ve pervanecilik görevi de verilen Muînüddin Mehmed'in 1296 yılında ölümünden sonra yerine oğlu ya da kardeşinin oğlu Mühezzebüddin Mesud Bey geçti. Mesud Bey, Cenevizlilerle ticari anlaşmazlık sebebiyle esir edilmişse de 1298 yılında serbest bırakılmak için önemli bir bedel ödeyerek serbest bırakıldı. Mesud Bey'de İlhanlılar'a iyi geçinmeye çalışmış ve 1300 yılında ölene kadar beyliği yönetmiştir.
Mesud Bey'in ölümünden sonra yerine oğlu Gazi Çelebi beyliğin başına geçti. Gazi Çelebi, Trabzon İmparatorluğu ve Ceneviz Cumhuriyeti ile savaştı. Ceneviz idaresindeki Kefe taraflarına sefer düzenledi. Topraklarını Ceneviz ve Trabzon İmparatorluğu saldırılarına karşı başarıyla savundu. Erkek çocuğu olmayan Gazi Çelebi'nin 1322'de ölümünde sonra kızı Sinop'ta beyliğini ilan etse de Candaroğulları tarafından aynı yıl içerisinde ele geçirilerek beyliğe son verildi.
Beyler
| Bey | Hüküm süresi |
|---|---|
| Muînüddin Mehmed | 1277-1297 |
| Mühezzebüddin Mesud | 1297-1300 |
| Gazi Çelebi | 1300-1322 |
Kaynakça
- Muharrem Kesik, "Pervâneoğulları", TDV Diyanet İslam Ansiklopedisi, Ankara 2007, c. XXXIV, s. 245-246
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (2011). "Anadolu Beylikleri ve Akkoyunlu, Karakoyunlu Devletleri". Ankara: Türk Tarih Kurumu. s. 148-149. ISBN 978-975-16-2457-4.