Angelos Hanedanı

Angelos Hanedanı, Bizans İmparatorluğu'na 1185-1204 yılları arasında hükmeden soylu aile. Ailenin ismi, Türkçe karşılığı "melek" olan Grekçe sözcükten türemiş olabileceği gibi, Amida'ya (Diyarbakır) bağlı bir yöre adı olan Angel ya da Agel'den de geliyor olabilir.

Ailenin kurucusu Filadelfiya asıllı Konstantinos Angelos, belki çok yüksek bir sosyal sınıfa mensup olmamakla beraber, Bizans imparatoru I. Aleksios ile İrini Dukena'nin en küçük kızı Theodora (d. 1096) ile yaptığı evlilik vasıtasıyla sülalesinin asaletini temin etti. Konstantinos ve Theodora çiftin çocukları Andronikos Dukas Angelos'un çocuklarından biri, II. İsaakios (hükümdarlığı 1185-1195, 1203-1204), ailenin imparator olan ilk ferdidir. Komnenos Hanedanı'nın son ferdi I. Andronikos'u bir ayaklanma sonucu tahttan indiren başkent ahalisi tarafından 12 Eylül 1185'te imparator ilan edildi. Hükümdarlık dönemi zorluk, sıkıntı ve sorunlarla dolu olarak geçti. II. İsaakios sık sık devlet memuriyetlerini satmak yoluna başvurdu. İkinci evliliğinin düğün masraflarını karşılamak için toplattığı özel bir vergi halkın kızgınlığına neden oldu. Friedrich Barbarossa komutasında Bizans'tan geçen III. Haçlı Seferi orduları Konstantinopolis (İstanbul) ahalisine korkulu günler yaşattı. Tüm zorluklara rağmen, II. İsaakios başkentte çeşitli imar faaliyetlerinde bulundu. Büyük Saray ve Blahernai Sarayı'na hamamlar ve yeni daireler ekletti, Marmara Denizi üstünde suni adalar inşa ettirdi. Fakat aynı zamanda Büyük Saray'ın içindeki Genikon isimli hazine binası ve Manganai Manastırı'nı temelinden yıktırıp, Nea Ekklisia'yı da talan ettirdi.

1195'te, II. İsaakios ağabeyi III. Aleksios tarafından bir darbeyle tahttan indirildi, gözleri kör edildi ve hapse kapatıldı. 1203-1204'te oğluyla birlikte tahtı tekrar ele geçiren II. İsaakios, artık kör, yaşlı ve bunamaya yüz tutmuş bir imaparatordu.

III. Aleksios Angelos'un (hükümdarlığı 1195-1203) zayıf idaresi altında ise Bizans devleti daha büyük bir çöküntüye uğradı. Konstantinopolis ahalisi zaman zaman imparator aleyhtarı gösteriler ve ufak başkaldırılar düzenledilerse de, devrin en ciddi ayaklanmasını hazırlayan "Şişman" İoannis Komnenos'a (Aksuh Ailesi) yeterince destek vermediler. 1203 yılında Bizans başkentini kuşatan IV. Haçlı Seferi orduları karşısında kısa bir mücadeleden sonra şehri terk edip kaçan III. Aleksios, Konstantinopolis'e bir daha hiç geri dönmedi ve yaşamı 1211 veya 1212'de İznik'te sona erdi.

Angelos Hanedanı'nın son hükümdarı IV. Aleksios (hükümdarlığı 1203-1204), babası II. İsaakios'un 1195'te tahttan uzaklaştırılmasından az sonra Avrupa'ya kaçmıştı. IV. Aleksios babasının tahtı yeniden ele geçirmesi için Avrupa'da çeşitli girişimlerde bulundu ve IV. Haçlı Seferi'nin Konstantinopolis üzerine yöneltilmesinde rol oynayan kişilerden biri oldu. 1203 yılında Haçlılar baba oğul Angelosları Bizans tahtına yerleştirdilerse de Angeloslar Haçlılara verdikleri vaatleri yerine getiremediler. Bunun üzerine IV. Aleksios başkentte Haçlılara düşman gruplarla iş birliği yapmaya başladı. Bunların arasında kendinden sonra imparator olacak olan V. Aleksios da vardı. V. Aleksios 28/29 Ocak 1204'te önce IV. Aleksios'u saraydan kaçmaya teşvik etti ve hemen ardından da yakalatıp boğdurttu. Yaşlı imparator II. İsaakios ise, V. Aleksios'un midahalesine gerek bırakmadan, kısa bir süre önce doğal şekilde ölmüştü.

Angelos Hanedanı böylece son bulurken, Angelos ailesinin bazı fertleri 1204 Latin istilasının ardından Konstantinopolis'ten Epir'e ve Selanik'e gidip yerleşerek, orada Angelos Komnenos Dukas adı altında güçlerini sürdürdüler.

Angelos Hanedanı'nın aile ağacı

İrini Dukena

I. Aleksios Bizans imparatoru (1081-1118) Komninos Hanedanı

Theodora Komnini Angelina

Konstantinos Megadük Angelos Hanedanı

İoannis Sebastokrator EPIRUS kolu (KOMNENOS DUKAS)

Zoi Dukena

Andronikos general

İsaakios Angelos Dukas

(gayrımeşru) I. Mihail Epirus hükümdarı

(2) Konstantinos Acarnania & Aetolia Despotu

(2) Theodoros Epirus hükümdarı Selanik hükümdarı SELANİK kolu

(2) Manuil Dukas Teselya hükümdarı

Konstantinos Sebastokrator

III. Aleksios Bizans imparatoru (1195-1203)

II. İsaakios Bizans imparatoru (1185-1195, 1203-1204)

Konstantinos gaspçı

(gayrımeşru) II. Mihail Epirus despotu

İoannis Selanik hükümdarı

Demetrios Selanik hükümdarı

Anna ∞ I. Theodoros İznik imparatoru (1205-1222) Laskaris Hanedanı

Eudokia ∞ V. Aleksios Bizans imparatoru (1204)

IV. Aleksios Bizans imparatoru (1203-1204)

İoannis Sirem dükü

I. Nikiforos Epirus despotu

İoannis general

Demetrios (Mihail) "Kutrulis" general

I. İoannis Sebastokrator ve Teselya hükümdarı (1268-1289) TESELYA kolu

I. Thomas Epirus despotu

Andronikos protosebastos

Konstantinos Teselya hükümdarı (1289-1303)

Theodoros Teselya ortak hükümdarı (1289-1299)

Anna ∞ II. İoannis Orsini Kefalonya & Zakynthos kont palatine Epirus despotu (1323-1335)

II. İoannis Teselya hükümdarı (1303-1318)

Kaynakça

• Nevra Necipoğlu, Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi, c. 1, s. 271
• C. Brand, Byzantium Confronts the West, 1180-1204, Cambridge, Mass, 1968, s. 69-157, 234-251
• Georgiy Ostrogorskiy, Bizans, s. 371-386, 441, 459-460