Türk Silahlı Kuvvetleri genelkurmay başkanları listesi

Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı, Türk Kurtuluş Savaşı zamanında düzenli ordunun komuta ihtiyacı sonucunda kurulmuş olan ve resmî olarak Türkiye'yi korumakla görevlendirilen askerî kuruluştur.[1] Ek olarak görevleri arasında insani yardım ve kriz yönetimi de bulunmaktadır.[1] İlk Genelkurmay Başkanı Orgeneral İsmet İnönü'dür.[2] Genelkurmay Başkanlığı, Kara, Hava, Deniz, Jandarma ve Sahil Güvenlik olmak üzere beş ana komuta merkezinden oluşmaktadır. Jandarma ile Sahil Güvenlik, barış zamanında İçişleri Bakanlığı'na bağlıdır.[3]

Türk Silahlı Kuvvetleri Genelkurmay Başkanlığı forsu.

1952 yılında Türkiye'nin NATO'ya katılmasıyla beraber Türk Silahlı Kuvvetleri’nde modernizasyon çalışmaları başlamıştır.[4] 1960 yılında Silahlı Kuvvetler, Türkiye'nin görmüş olduğu ilk askerî darbeyi gerçekleştirdi ve anayasayı değiştirdi.[5] Bu ihtilali Genelkurmay Başkanı Memduh Tağmaç ile kuvvet komutanlarının imzasını taşıyan 12 Mart Muhtırası izledi ve hükûmet düşürüldü. 1974 Kıbrıs Harekatı'nın ardından oluşan siyasi kargaşa ortamı[6] sonucunda 12 Eylül Darbesi gerçekleşti. Sıkıyönetim ilan edilerek bir takım siyasi kuruluşlar feshedildi ve Genelkurmay Başkanı Kenan Evren, Devlet Başkanı oldu.[6][7] Askeri yönetimde 650 bin kişi gözaltına alındı, 1011 kişi mahkeme kararı olmadığı halde öldü veya öldürüldü.[8][9]

Türk Silahlı Kuvvetleri, NATO'nun ve Birleşmiş Milletler’in düzenlediği operasyonlara katılmaktadır.[4] Şu anda görevde bulunan 30. Genelkurmay Başkanı Yaşar Güler, 9 Temmuz 2018 tarihinde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından bu göreve atandı.

Cumhurbaşkanlığı yapan Genelkurmay Başkanları İsmet İnönü, Cevdet Sunay ve Kenan Evren'dir. En uzun görev yapan Genelkurmay Başkanı Fevzi Çakmak,[10] en kısa görev yapan ise Ragıp Gümüşpala'dır. Ragıp Gümüşpala, Millî Birlik Komitesi tarafından emekliye sevk edildi ve sadece 62 gün Genelkurmay Başkanlığı yapmış oldu.[11]

Genelkurmay Başkanları listesi
#KomutanFotoğrafGöreve BaşlangıcıGörev BitişiKatıldığı muharebeler
1 Mirliva İsmet İnönü 3 Mayıs 1920 10 Kasım 1921 Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Türk Kurtuluş Savaşı.[12]
2 Mareşal Fevzi Çakmak 5 Ağustos 1921 12 Ocak 1944 Arnavutluk isyanının bastırılması, Trablusgarp Savaşı,
Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[10]
3 Orgeneral Kâzım Orbay 12 Ocak 1944 30 Temmuz 1946 31 Mart Ayaklanması'nın bastırılması,
Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[13]
4 Orgeneral Salih Omurtak 1 Ağustos 1946 8 Haziran 1949 I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[14]
5 Orgeneral Nafiz Gürman[15] 10 Haziran 1949 6 Haziran 1950 Trablusgarp Savaşı,
Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[16]
6 Orgeneral Nuri Yamut 5 Haziran 1950 10 Nisan 1954 Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[17]
7 Orgeneral Nurettin Baransel 28 Mayıs 1954 25 Ağustos 1955 Balkan Savaşları, I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[18]
8 Orgeneral Hakkı Tunaboylu 25 Ağustos 1955 10 Ekim 1957 I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[19]
9 Orgeneral Feyzi Mengüç 11 Ekim 1957 22 Ağustos 1958 I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[20]
10 Orgeneral Rüştü Erdelhun 23 Ağustos 1958 27 Mayıs 1960 I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[21]
11 Orgeneral Ragıp Gümüşpala 3 Haziran 1960 4 Ağustos 1960 I. Dünya Savaşı,
Kurtuluş Savaşı ve Şeyh Sait İsyanı'nın bastırılması.[11]
12 Orgeneral Cevdet Sunay 4 Ağustos 1960 16 Mart 1966 I. Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı.[22]
13 Orgeneral Cemal Tural 16 Mart 1966 16 Mart 1969 Katıldığı bir muharebe yok.[23]
14 Orgeneral Memduh Tağmaç 16 Mart 1969 29 Ağustos 1972 Katıldığı bir muharebe yok.[24]
15 Orgeneral Faruk Gürler 29 Ağustos 1972 6 Mart 1973 Katıldığı bir muharebe yok.[25]
16 Orgeneral Semih Sancar 6 Mart 1973 7 Mart 1978 Kıbrıs Harekatı[26]
17 Orgeneral Kenan Evren 7 Mart 1978 1 Temmuz 1983 Katıldığı bir muharebe yok.[27]
18 Orgeneral Nurettin Ersin 1 Temmuz 1983 6 Aralık 1983 Kıbrıs Harekatı.[28]
19 Orgeneral Necdet Üruğ 6 Aralık 1983 2 Temmuz 1987 Katıldığı bir muharebe yok.[29]
20 Orgeneral Necip Torumtay 24 Temmuz 1987 3 Aralık 1990 Katıldığı bir muharebe yok.[30]
21 Orgeneral Doğan Güreş 6 Aralık 1990 30 Ağustos 1994 Katıldığı bir muharebe yok.[31]
22 Orgeneral İsmail Hakkı Karadayı 30 Ağustos 1994 30 Ağustos 1998 Katıldığı bir muharebe yok.[32]
23 Orgeneral Hüseyin Kıvrıkoğlu 30 Ağustos 1998 28 Ağustos 2002 Katıldığı bir muharebe yok.[33]
24 Orgeneral Hilmi Özkök 28 Ağustos 2002 28 Ağustos 2006 Katıldığı bir muharebe yok.[34]
25 Orgeneral Yaşar Büyükanıt 28 Ağustos 2006 28 Ağustos 2008 Katıldığı bir muharebe yok.[35]
26 Orgeneral İlker Başbuğ 28 Ağustos 2008 27 Ağustos 2010 Katıldığı bir muharebe yok.[36]
27 Orgeneral Işık Koşaner 27 Ağustos 2010 29 Temmuz 2011 Katıldığı bir muharebe yok.[37]
28 Orgeneral Necdet Özel 29 Temmuz 2011 18 Ağustos 2015 Katıldığı bir muharebe yok.[38]
29 Orgeneral Hulusi Akar 18 Ağustos 2015 10 Temmuz 2018 Fırat Kalkanı Harekatı.[39]
30 Orgeneral Yaşar Güler 10 Temmuz 2018 Görevde Fırat Kalkanı Harekatı.
  • 1 Şeref/Savaş zamanı rütbesi.

Yaşayan Eski Genelkurmay Başkanları

2021 itibarıyla yaşayan yedi eski genelkurmay başkanı bulunmaktadır:

№ Fotoğraf Genelkurmay Başkanı Görev süresi Doğum tarihi
19.
 Necdet Üruğ 1983-1987 1921 (99-100 yaşında)
23.
 Hüseyin Kıvrıkoğlu 1998-2002 1934 (86-87 yaşında)
24.
 Hilmi Özkök 2002-2006 4 Ağustos 1940 (1940-08-04)
26.
 İlker Başbuğ 2008-2010 29 Nisan 1943 (1943-04-29)
27.
 Işık Koşaner 2010-2011 5 Aralık 1945 (1945-12-05)
28.
 Necdet Özel 2011-2015 1950 (70-71 yaşında)
29.
 Hulusi Akar 2015-2018 12 Mart 1952 (1952-03-12)

İsmail Hakkı Karadayı (1932-2020), 26 Mayıs 2020'de 88 yaşında hayatını kaybederek ölen son eski genelkurmay başkanı olmuştur.

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. "TSK, "Görevi" başlıklı internet yazısı". 15 Eylül 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2013.
  2. "TSK, "Genelkurmay Başkanları" başlıklı liste". 22 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2013.
  3. TSK, "Kuvvet Yapısı" başlıklı internet yazısı.
  4. "TSK, "Tarihçe" başlıklı internet metni". 29 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2013.
  5. "TBMM resmi sitesi, "27 Mayıs ihtilali ile ülke yönetimine el koyan güç" başlıklı metin (Arşivlenmiş sayfadır)". 2 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2008.
  6. CNN Türk, "Bir gecede değişimin adı: 12 Eylül Darbesi" başlıklı internet yazısı.
  7. TSK, Kenan Evren biyografisi.
  8. CNN Türk, "12 Eylül darbesinin bilançosu" başlıklı internet yazısı.
  9. Ntvmsnbc, "12 Eylül’ün bilançosu" başlıklı internet haberi.
  10. "TSK, "Fevzi Çakmak" biyografisi". 27 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ağustos 2013.
  11. "TSK, "Ragıp Gümüşpala" biyografisi". 29 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013.
  12. "TSK, "İsmet İnönü" biyografisi". 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013.
  13. "TSK, "Kazım Orbay" biyografisi". 17 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013.
  14. "TSK, "Salih Omurtak" biyografisi". 17 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013.
  15. "Abdurrahman Nafiz GÜRMAN". Türk Silahlı Kuvvetleri. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  16. "TSK, "Nafız Gürman" biyografisi". 29 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013.
  17. "TSK, "Nuri Yamut" biyografisi". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013.
  18. "TSK, "Nurettin Baransel" biyografisi". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013.
  19. "TSK, "İsmail Hakkı Tunaboylu" biyografisi". 29 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013.
  20. "TSK, "Feyzi Mengüç" biyografisi". 19 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013.
  21. "TSK, "Rüştü Erdelhun" biyografisi". 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013.
  22. "TSK, "Cevdet Sunay" biyografisi". 12 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013.
  23. TSK, "Cemal Tural" biyografisi.
  24. TSK, "Memduh Tağmaç" biyografisi.
  25. TSK, "Faruk Gürler" biyografisi.
  26. TSK, "Semih Sancar" biyografisi.
  27. TSK, "Kenan Evren" biyografisi.
  28. TSK, "Nurettin Ersin" biyografisi.
  29. TSK, "Necdet Üruğ" biyografisi.
  30. TSK, "Necip Torumtay" biyografisi.
  31. TSK, "Doğan Güreş" biyografisi.
  32. "TSK, "İsmail Hakkı Karadayı" biyografisi". 25 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013.
  33. "TSK, "Hüseyin Kıvrıkoğlu" biyografisi". 25 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013.
  34. "TSK, "Hilmi Özkök" biyografisi". 20 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013.
  35. "TSK, "Yaşar Büyükanıt" biyografisi". 25 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013.
  36. "TSK, "İlker Başbuğ" biyografisi". 19 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2013.
  37. TSK, "Işık Koşaner" biyografisi.
  38. TSK, "Necdet Özel" biyografisi.
  39. TSK, "Hulusi Akar" biyografisi.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.