Türkiye'nin zeka seviyesi

Türkiye'nin zeka seviyesi, Türkiye'de yaşayan kişilerin IQ değerlerinin ölçülmesi ve ortalanması ile elde edilen, üzerine çeşitli çalışmalar yürütülmüş bir konudur. Richard Lynn ve Tatu Vanhanen'ın dünya genelini kapsayan Intelligence and the Wealth and Poverty of Nations ve IQ and the Wealth of Nations gibi tartışmalı araştırmalarına göre ülkenin ortalama zeka seviyesi 89 ile 90 arasındadır. Daha yeni bir çalışma Türkiye'nin IQ değerini zeka testleriyle yüksek korelasyonlu Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı testlerini baz alarak hesaplamış ve Birleşik Krallık'ın değeriyle kıyaslayarak zeka seviyesini 94 olarak belirlemiştir.

Buna karşın IQ değerleri ülke içerisinde ekonomik, coğrafi, sosyal ve demografik faktörlere göre büyük değişiklik göstermektedir. Türkiye'nin ortalama IQ'sunu 94 belirlemiş çalışma baz alındığı takdirde en yüksek zekâ seviyesine ait bölgeyi y. 98 puanla Batı Marmara, en düşük seviyeye sahip bölgeyi ise y. 86 puanla Güneydoğu Anadolu oluşturmaktadır. Bu bölgesel farkları açıklamak için çeşitli teoriler öne sürülmüştür.

Yürütülmüş bazı çalışmalar genel Türk toplumunda Flynn etkisinin görüldüğüne işaret etmekte olup, ülkenin IQ seviyesinde artış meydana gelmektedir. Bu artış özellikle önceden düşük IQ seviyesine sahip olduğu kaydedilmiş düşük gelirli topluluklarda gözlemlenmektedir. Kağıtçıbaşı ve Biricik, 1977 ve 2010 yılları arasında Bursa'nın zekâ seviyesinde onyıl başına 1.59 puanlık bir artış kaydetmişlerdir. Türkiye'nin şehirleşmesi hesaba katıldığında onyıl başına 3.52 puanlık bir zekâ artışı görülmektedir.

Ulusal IQ

Lynn ve Vanhanen
Ülkelerin ortalama IQ'ları (Lynn & Vanhanen - 2006)

Lynn ve Vanhanen'ın eseri IQ and the Wealth of Nations'a göre Türkiye'nin IQ değeri 90'dır. Türkiye'nin komşularından Yunanistan 92, Bulgaristan 93, Gürcistan 93, Ermenistan 93, Azerbaycan 87,[lower-alpha 1] İran 84, Irak 87 ve Suriye 87[lower-alpha 2] değerlerine sahiptir.[1]

Lynn, Türkiye'deki bölgesel farklılıkları incelediği 2015 tarihli çalışmasında Türkiye'nin Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı sonuçlarını baz alan bir zeka seviyesi ölçütü kullanmış ve Birleşik Krallık'ın sonuçlarını temel alan bir puanlama geliştirmiştir. Bu çalışmaya göre ise Türkiye'nin IQ'su 94 olmaktadır.[2]

Kağıtçıbaşı ve Biricik

Kağıtçıbaşı ve Biricik'in 2011 yılında Türkiye'de 1977 ve 2010 yılları arasındaki zeka seviyesi gelişimini irdeleyen bir çalışma yayımlamıştır. Bu araştırma Goodenough Bir İnsan Çiz testini (Draw-a-Person test, DAP) kullanmıştır. Bu test, testi alan kişiden bir insan resmi çizmesi ve bu çizimin puanlanarak kişiye bir IQ skoru tayin edilmesi ile gerçekleştirilmektedir. İki çalışma da Bursa şehrindeki 258 5. sınıf öğrencisini kullanmış olup, köy (en düşük sosyoekonomik gelişme), düşük sınıf mahalle (orta düzey SEG) ve orta sınıf mahalle (en yüksek SEG) olmak üzere üç farklı grup incelenmiştir. Çalışma, 1977 ile 2010 yılları arasında IQ değerlerinde toplamda 5.24'lük (onyıl başına 1.59) bir artışın yaşandığını ortaya koymaktadır. IQ artışı özellikle de 1977 sonuçlarına göre düşük IQ seviyeli grupların bulunduğu köy ve düşük sınıf şehiriçi mahallelerde gözlemlenmiştir.[3]

Rindermann, Schott ve Baumeister Kağıtçıbaşı ve Biricik'in çalışmalarını Türkiye'nin şehirleşmesini hesaba katarak revize etmişler ve IQ artışının onyıl başına 3.52 puan olduğunu bulmuşlardır.[4] Lynn, Sakar ve Cheng'e göre PISA testleri göz önüne alındığında Türkiye'de 2003 ve 2012 yılları arasında yaklaşık 5 puanlık bir IQ artışı yaşanmıştır.[2]

Bölgesel IQ değerleri

Richard Lynn, Caner Sakar ve Helen Cheng adlı akademisyenler tarafından 2015 senesinde yayımlanmış bir çalışma Türkiye'deki bölgesel zeka seviyesi, gelir ve sosyal farklılıkları incelemiştir. Çalışma, 12 adet olan birinci derece Türkiye İstatistiki Bölge Birimleri'ne göre zeka seviyesinin ülkedeki dağılımını analiz etmiştir. Zeka seviyesi göstergesi olarak IQ testleri ile yüksek oranda korelasyon içeren (r= .91) 2012 Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA) sınavı sonuçları kullanılmıştır. Bu sonuçlar Birleşik Krallık'ın PISA sonucunu temel alan bir sisteme göre puanlandırılmıştır. Bu sistemde Birleşik Krallık'ın ortalama 502 olan PISA değeri 100 IQ olarak ele alınmış, Türkiye'nin bölgeleri de bu değer ile karşılaştırılmış ve puanlandırılmıştır.[2]

Araştırmaya göre Batı Türkiye en yüksek zeka seviyesine sahip olup, doğu bölgelere doğru gidildiği takdirde zeka seviyesinde genellikle bir düşüş trendi gözlemlenmektedir. Bölgelerin zeka seviyesi değerleri y. 98 ile 86 arasında değişmektedir. Batı Marmara (97.7), Doğu Marmara (97.4) ve Orta Anadolu (97.3) bölgeleri en yüksek IQ değerlerine sahip olmaktadır. Bu bölgeleri sırasıyla Ege (96.3), Batı Anadolu (95.9), İstanbul (95.2), Doğu Karadeniz (94), Akdeniz (93.7), Batı Karadeniz (91.9) ve Kuzeydoğu Anadolu (91.9) takip etmektedir. Ortadoğu Anadolu (87.3) ve Güneydoğu Anadolu (86.3) IQ seviyesi açısından en düşük bölgeleri oluşturmaktadır. Zeka seviyesi ve enlem arasında istatistiksel açıdan anlamlı (r= .81) bir ilişki söz konusudur. Kuzey-güney aksını kapsayan boylam ve zeka seviyesi arasında da bir ilişki (r= .35) vardır, ancak bu korelasyon istastistiksel olarak anlamlı değildir. En düşük ve en yüksek bölgesi arasında 11.4 puan farkı olan Türkiye, bölgesel zekâ seviyesi farkı açısından İtalya (11 puan) ve Amerika Birleşik Devletleri (10.1 puan) ile benzer bulunmuştur.[2]

Bu bölgesel farklar çeşitli korelasyonlara sahiptir. Bölgenin doğurganlık hızı (r= .89), Kürt nüfus oranı (r= .87) ve bebek ölüm hızı (r= .80) zeka seviyesi hususunda istatistiksel açıdan anlamlı negatif korelasyona sahip faktörleri oluşturmaktadır. Lisans Yerleştirme Sınavı başarısı (r= .87) ve kişi başına düşen gelir (r= .81) ile daha düşük oranda yüksek öğretim mezunu olmak (r= .61) istatistiksel açıdan anlamlı pozitif korelasyona sahip faktörlerdir. Doğurganlık ve zeka seviyesinin arasındaki bu ilişki disjeniye yol açmaktadır. Dünyanın pek çok ülkesinde disjenik doğruganlık trendi gözlemlenmektedir.[2]

Göç

Batı Anadolu'nun genel yüksek IQ seviyesinde iç göçün önemli bir faktör olduğu öne sürülmüş ve bu iki değişkenin ilişkili olduğu (r= .66) tespit edilmiştir. Lynn et al., daha fakir orta ve doğu bölgelerinden zengin Batı'daki liman şehirlerine tarihî bir göç trendi olduğuna değinmiştir. Bazı göçmen gruplarının (Güney ABD'deki siyahiler, İskoçlar), göç ettikleri anayurtlarındaki ortalama zeka seviyesinden daha yüksek sonuçlara sahip oldukları bulunmuştur. Bu, göç eden kişinin göç etmesinin getireceği avantajları görmesi ve göç etmek için yeterli kaynaklara sahip olması için yüksek bir IQ'ya sahip olması gerekliliğine bağlanmıştır.[2]

Lynn et al., Orta Anadolu'daki görece yüksekte yer alan değerleri başkentlerin yüksek IQ değerine sahip bireyleri çektiğini savunarak Türkiye'nin başkenti Ankara'nın varlığı ile bağdaşlaştırmıştır. Fransa ile Birleşik Krallık'ta da en yüksek IQ ortalamaları başkent bölgesinde bulunmaktadır.[2]

Ekonomik faktörler

Çalışmada Doğu'daki bölgelerin genellikle daha düşük çıkmasının nedenleri arasında bir kaç teori öne sürülmüştür. Bunlardan biri, dağlık olan arazi yapısının bölgeye erişimi zorlaştırdığını ve bunun sonucunda zekâ seviyesi ile ilişkili ekonomik ve eğitimsel faktörlerin olumsuz yönde etkilendiğidir.[2]

Göçmen toplulukları

Günümüzde Avrupa başta olmak üzere pek çok ülkede Türkiye'den gelen göçmenler tarafından Türk ve Kürt diasporaları oluşturulmuştur. 2001 tarihli Hollanda'da yürütülmüş bir çalışma ülkedeki göçmen gruplarının zeka seviyeleri ile Hollandalılarınkini karşılaştırmıştır. Temel değer olarak ortalama Hollandalı IQ değeri alınmış ve bu değer 100 olarak belirlenmiş, Türkiye ve Fas kökenli ortalama bir göçmenin IQ değerinin 78'e (2004'deki çalışmaya göre 81'e) tekabül ettiği bulunmuştur. Bu değer bu iki ülkenin 90 ve 85 olan ulusal zeka seviyelerinin altında yer almakta olup, Türkiye kökenli göçmen topluluklarında zeka seviyesi açısından bir negatif seçiciliğe işaret etmektedir.[5]

J. te Nijenhuis et al., 1960 ve 1970'lerde Avrupa'ya göç etmiş Türk göçmen topluluklarının Andolu'daki az gelişmiş yerlerden vasıfsız işçi olarak geldiğini ve bu yüzden anayurtlarının ortalama zekâ seviyelerinden düşük performans sergilediklerini öne sürmüştür. İkinci nesil göçmenler birinci nesil olanları ile karşılaştırıldıklarında yaklaşık 12.6 (dilsel testlerde 9.8) puanlık bir IQ artışı gözlemlenmiştir.[6]

Ayrıca bakınız

Notlar
  1. Türkiye ve İran'ın ortalaması alınarak bulunmuştur.
  2. Irak ve Lübnan'ın ortalaması alınarak bulunmuştur.

Kaynakça
  1. Lynn, Richard; Vanhanen, Tatu; Stuart, M. (2002). IQ and the Wealth of Nations (İngilizce). Greenwood Publishing Group. ISBN 978-0-275-97510-4.
  2. Lynn, Richard; Sakar, Caner; Cheng, Helen (2015). "Regional differences in intelligence, income and other socio-economic variables in Turkey". Intelligence. 50: 144-149. doi:10.1016/j.intell.2015.03.006. ISSN 0160-2896.
  3. Kagitcibasi, Cigdem; Biricik, Duygu (2011). "Generational gains on the Draw-a-Person IQ scores: A three-decade comparison from Turkey". Intelligence. 39 (5): 351-356. doi:10.1016/j.intell.2011.06.001. ISSN 0160-2896.
  4. Rindermann, Heiner; Schott, Tobias; Baumeister, Antonia E.E. (2013). "FLynn effect in Turkey: A comment on Kagitcibasi and Biricik (2011)". Intelligence. 41 (3): 178-180. doi:10.1016/j.intell.2013.02.003. ISSN 0160-2896.
  5. TE NIJENHUIS, JAN; VAN DER FLIER, HENK (2001). "GROUP DIFFERENCES IN MEAN INTELLIGENCE FOR THE DUTCH AND THIRD WORLD IMMIGRANTS". Journal of Biosocial Science. 33 (3): 469-475. doi:10.1017/s0021932001004692. ISSN 0021-9320.
  6. te Nijenhuis, Jan; de Jong, Mart-Jan; Evers, Arne; van der Flier, Henk (2004). "Are cognitive differences between immigrant and majority groups diminishing?". European Journal of Personality. 18 (5): 405-434. doi:10.1002/per.511. ISSN 0890-2070.

Ek okuma
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.