Çin uzay programı

Çin Halk Cumhuriyeti'nin uzay programı Çin Ulusal Uzay İdaresi (CNSA - China National Space Administration) tarafından yönetilmektedir. Teknolojik kökenleri, Çin Halk Cumhuriyeti'nin algılanan Amerikan (ve daha sonra Sovyet) tehditlerine tepki olarak balistik füze programı başlattığı 1950'lerin sonlarına kadar izlenebilir. Bununla birlikte, ilk Çin mürettebatlı uzay programı, birkaç yıl sonra, Yang Liwei'nin 2003'te Shenzhou 5 ile başarılı bir uçuşunda hız kazanıp, bir teknolojik gelişme programı sona erdiğinde başladı. Bu başarı, Çin'i insanları uzaya bağımsız olarak gönderen üçüncü ülke yapmıştır. Tasarılar şu anda 2020'de kalıcı bir Çin uzay istasyonu ve Ay'a sefer ekiplerinin gönderilmesini içeriyor.

Yetkililer, Endüstri gelişimi için Dünya-Ay alanından yararlanım için uzun vadeli emelleri dile getirdi. Amaç, enerjiyi Dünya'ya gönderecek uzaya dayalı güneş enerjisi uydularının inşası olacaktı.[1][2]

Geçmişi ve son gelişmeler

Çin-Sovyet işbirliği dönemi

Amerika Birleşik Devletleri, Kore Savaşı sırasında nükleer silahlar kullanmakla tehdit ettikten sonra, Başkan Mao Zedong, yalnızca kendi nükleer caydırıcılığının yeni kurulan ÇHC'nin güvenliğini garanti edeceğine karar verdi. Buna ek olarak, Çin'in kendisine saygı duymayan dünya güçleri arasında konum kazanmasını istedi. Bundan yola çıkarak, sadece yeni planını Çin Cumhuriyeti (bugünkü Tayvan) "Çin" olarak uyguluyor. Böylece, Mao, 15 Ocak 1955'te yapılan bir Çin Komünist Partisi Merkezi Komitesi toplantısında, savaş başlıkları ile nükleer bombalar ve birleşik füzeler de dahil olmak üzere Çin'in kendi stratejik silahlarını geliştirme kararını ilan etti. Çin nükleer silah programı, "02" kod adı ile belirlendi.

Ulusal Savunma Bakanlığı 5. Akademisi, 8 Ekim 1956'da, kızıl korku sırasında Birleşik Devletler tarafından komünist olmakla suçlandıktan sonra yeni yönetici Qian Xuesen ile birlikte kurulmuştur. Akademi, 1 Mart 1956'da kabul edilen ve Çin havacılığının ilk On İki Yıllık Planı olarak bilinen ilk balistik füze programının geliştirilmesine başladı.[3]

İnsanlığın ilk yapay uydusu Sputnik 1'in 4 Ekim 1957'de Sovyetler Birliği tarafından, uzaya fırlatılmasından sonra, Mao, 17 Mayıs 1958'de Çin Komünist Partisi Ulusal Kongresi sırasında Çin'i süper güçlerle ( "我们 也 要搞 人造卫星") eşit yapmaya karar verdi. ÇHC'nin kuruluşunun 10. yıldönümünü kutlamak üzere 1959'da yörüngeye bir uydu yerleştirmek amacıyla 581 Projesi'ni kabul etti.[4] Bu amaca üç aşamada ulaşılabilirdi: önce fırlatma roketlerini geliştirme, ardından küçük uyduları yapma ve son aşamada büyük uyduları yapmaktı.

  • Çin'in ilk füze test üssü olan Kod 20 (西北综合导弹试验基地), Nisan 1958'de başladı ve aynı yıl 20 Ekim'de hizmete girdi.
  • İlk Çin füzesi, Ekim 1958'de, kendisi bir Alman V-2 roketinin yükseltilmiş bir sürümü olan Sovyet R-2 kısa menzilli balistik füzesi (SRBM)'nin tersine mühendislik yoluyla üretilmiş bir kopyası olarak inşa edildi. Menzili 590 km, ağırlığı 20.5 ton olan rokette yakıt olarak sıvı oksijen ve alkol kullanıldı.
  • Çin'in ilk T-7 roketi 19 Şubat 1960 tarihinde Nanhui fırlatma sitesinden başarıyla fırlatıldı.[5]
  • Çin Temmuz 1960'ta orta menzilli balistik füzeler (MRBM) geliştirmeye başladı.

1950'lerin samimi Çin-Sovyet ilişkileri sırasında SSCB, Çinli öğrencileri eğitip ve örnek bir R-2 roketi ile yeni başlayacak olan programa sağladığı ÇHC ile işbirliği içinde bir teknoloji transfer programı yürütüyordu. Ancak Sovyet lider Nikita Kruşçev'i revizyonist (saptırımcı) olarak kınanarak Mao, Sovyetler Birliği'nde bir karşı devrim olduğunu ve kapitalizmin yeniden kurulduğunu iddia edince, iki ülke arasındaki dostane ilişki çatışmaya dönüştü. Sonuç olarak, 1960'taki Çin-Sovyet ayrılığı sonrasında tüm Sovyet teknolojik yardımları aniden geri çekildi.

Çin-Sovyet bölünmesinden sonra füze ve uzay gelişimi

Çin-Sovyet ayrılığı'nin belirgin olarak şekillenmesinin ardından son Sovyet uzmanının Çin'i terk etmesinden sadece 17 gün sonra, Çin yapımı itici ile yakıt tüketen ilk Sovyet yapımı R-2 roketi 10 Eylül 1960'ta başarı ile denendi. Soğuk Savaş gerginliğinden dolayı, Mao Aralık 1963'te Çin'in füze savunma sistemi kapasitesini geliştirmesi gerektiğine karar verdi. 2 Şubat 1964'te yapılan bir konferans sırasında 640 talimatı (640 göstergesi) kabul edildi (daha sonra bu Proje 640 olacaktı).[6]

  • R-2'nin Çinli bir 1059 SRBM füze kopyasının ilk başarılı fırlatımı sadece 5 Kasım 1960'ta iki ay sonra gerçekleştirildi. Füze DF-1 olarak da adlandırıldı ve ilk DF-2 MRBM, 21 Mart 1962'de test edildi, ancak başarısız oldu.
  • Geliştirme sonunda 29 Haziran 1964'te başarıyla test edilen yeniden tasarlanan DF-2A MRBM ile devam etti. 1966 sonuna kadar hizmete girdi.
  • Biyolojik bir deney canlısı taşıyan (sekiz beyaz fare) bir T-7A (S1) balistik roketinin ilk başarılı fırlatma ve kurtarma işlemi, 19 Temmuz 1964 tarihinde Üs 603'ten (安徽广德誓节渡中国科学院六〇三基地) başlayarak gerçekleşti.
  • Çin, DF-5 kıtalar arası balistik füze (ICBM) programını Ağustos 1965'te geliştirmeye başladı. Tek bir nükleer savaş başlığı taşıyacak şekilde tasarlanmış ve en çok 12000 km'lik bir menzile sahip olması kararlaştırılmıştı. Kasım 1966'da, Çin'in kuzey sınırından uzakta olan Şansi Eyaletinde ikinci bir balistik füze testi sitesi, Kuzey Füze Test Sahası (华北导弹试验场) inşa etmeye karar verildi.
  • 27 Ekim 1966'da, Jiuquan'dan bir 20 kiloton nükleer başlıklı DF-2A füzesi fırlatıldı, 894 km uzaklıktaki Lop Nor ya da Üs 21'deki hedefin üzerinde 569 metrelik yükseklikte nükleer savaş başlığı ile patlayarak güç üretti.
  • 26 Aralık 1966'da Çin, ilk yerli olarak geliştirilen DF-3 orta menzilli balistik füzeleri (IRBM) başarıyla test etti. DF-3, 2500 km'lik bir menzil ile tek aşamalı ve tek savaş başlıklı bir füze idi. DF-4 IRBM'nin gelişimi 1967'de tek aşamalı bir şekilde DF-3 ile paralel olarak başladı.
  • Mart 1967'de sürer kalkınma için de Type 092 balistik füze denizaltısına (SSBN) eşlik etmek üzere JL-1 balistik füze denizaltı fırlatıcısı üzerinde geliştirmeler başlatıldı.

İki süper güç arasındaki uzay yarışının Ay'a yolculuk ile zirve noktasına ulaşması üzerine Mao ve Zhou Enlai, 14 Temmuz 1967'de Çin'in geride kalmaması için Çin'in kendi mürettebatlı uzay programına başlamasına karar verdiler.[7]

  • Çin'in insan taşıması için tasarlanan ilk uzay aracı Ocak 1968'de Shuguang-1 (曙光一号) olarak adlandırıldı.[8] Çin Medikal Uzay Enstitüsü, 1 Nisan 1968'de kuruldu ve Merkezi Askeri Komisyon, astronotların seçimini başlatmak için emir yayınladı.
  • Kritik savunma altyapısını nispeten uzaktaki iç bölüme (Sovyet sınırından uzaklığa) taşıyacak "üçüncü hat" çabasının bir parçası olarak, Siçuan Eyaleti'ndeki Xichang dağlık bölgesinde Üs 27 kod adı verilen yeni bir uzay merkezi inşa etmeye karar verildi.
  • İlk sıvı iticili DF-3 orta menzilli balistik füze, 18 Aralık 1968'de Kuzey Füze Test Sitesinden başarıyla fırlatıldı ve test alanını aştı.
  • Ağustos 1969'da, Çin'in ilk ağır yük uydu fırlatma aracı (SLV) FB-1'in (风暴一号) geliştirilmesi, Şanghay 2. Mekanik-Elektrik Endüstrisi Bürosu tarafından başlatıldı. Tamamıyla sıvı olan iki kademeli fırlatıcı DF-5 ICBM'den türetilmiştir. Birkaç ay sonra, Pekin'de Birinci Uzay Akademisi tarafından da aynı DF-5 ICBM'ye dayanan ve CZ-2 olarak bilinen paralel bir ağır yül taşıyıcısı (SLV) programı başlatıldı.
  • DF-4, Uzun Yürüyüş-1 roketini (SLV) geliştirmek için kullanıldı. Mevcut iki Nitrik asit/UDMH sıvı itici aşamalarına ek olarak yeni tasarlanmış bir spin-up yörünge yerleştirme katı yakıt itici roket motoru üçüncü bölüm olarak eklendi. Japonya'nın ilk denemesinden önce bir araç olarak bu aracın kullanılmaya çalışılması 16 Kasım 1969'da başarısızlıkla sonuçlandı.[9]
  • İki aşamalı, tek savaş başlıklı IRBM olan ilk sıvı iticili DF-4, 30 Ocak 1970'te başarıyla test edildi. İkinci aşamaya ek olarak füzenin menzili 4750 km'yi aşmasına izin verdi.
  • 24 Nisan 1970'teki ikinci uydu fırlatma girişimi başarılı oldu. Bir CZ-1, Mao-1 olarak da bilinen 173 kg'lık Dong Fang Hong I'i (Kızıl Doğu I anlamına gelen, 东方红一号) fırlatmak için kullanıldı. Bir ulus tarafından yörüngeye yerleştirilen en ağır ilk uydu, diğer dört önceki ülkenin ilk uydularının birleşik kütlelerini aşmıştır. CZ-1'in üçüncü aşaması, yukarı doğru yörünge yerleştirme katı itici kademesi tarafından geliştirilen merkezkaç kuvveti tarafından konuşlandırılan 40 m²'lik bir güneş yansıtıcısı (观察球) ile donatılmıştır. Dolayısıyla, DFH-1'in 5-8 parlaklık derecesi, uyduyu (en iyi ihtimalle) çıplak gözle zorlukla görünür hale getirdi ve sonuç olarak 2 ila 3 birim arası rahat bir büyüklüğe ulaştı.
  • ÇHC'nin ikinci uydusu 3 Mart 1971'de CZ-1 SLV'lerin sonuncusuyla birlikte fırlatıldı. 221 kg'lık ShiJian-1 (SJ-1) bir manyetometre ve kozmik ışın/x-ışını dedektörleri ile donatılmıştır.
  • Proje 714 olarak bilinen ilk mürettebatlı uzay programı, Nisan 1971'de Shuguang uzay aracı ile 1973 yılına kadar uzaya iki astronot göndermek amacıyla resmen kabul edildi. Astronotların ilk tarama süreci 15 Mart 1971'de sona ermiş ve 19 astronot seçilmiştir. Politik kargaşa nedeniyle program yakında iptal edilecekti.
  • DF-5 ICBM'nin ilk uçuş testi Ekim 1971'de gerçekleştirildi.
  • 10 Ağustos 1972'de yeni ağır yük taşıyıcısı FB-1, kısmi başarı ile ilk deneme uçuşunu yaptı.
  • Başlangıçta Shuguang-1 uzay aracını taşımak için tasarlanan CZ-2A fırlatıcısı, ilk kez 5 Kasım 1974 tarihinde Çin'in ilk FSW-0 kurtarılabilir uydu taşıyan test aracıydı, ancak başarısız oldu.
  • Bazı yeniden tasarım çalışmaları yapıldıktan sonra modifiye CZ-2C, 26 Kasım 1975'te FSW-0 No.1 kurtarılabilir uydusunu (返回式卫星) yörüngesine başarıyla taşıdı.
  • Genişletildikten sonra, Kuzey Füze Test Sahası, 25 Ocak'ta bilinen Kuzey Füze Testi Üssü (华北 导弹 试验 基地) olmak için Ocak 1976'da bir test üssü haline getirildi vew bu Üs 25 olarak bilinir.

Mao Zedong'un ölümünden sonra

Mao 9 Eylül 1976'da öldükten sonra rakibi Deng Şiaoping, Kültür Devrimi sırasında gerici olarak kınandı ve bu nedenle tüm bürolardan emekli olmak zorunda bırakıldı; yavaş yavaş 1978'de Çin'in yeni lideri olarak yeniden ortaya çıkmıştır. İlk başlarda yeni gelişme yavaşladı. Sonra Fanji ABM sistemi, Xianfeng Füzesavar Süper Silahı, ICBM Erken Uyarı Ağı 7010 İzleme Radarı ve kara tabanlı yüksek güçlü füzesavar lazer programı gibi birkaç kilit proje gereksiz olduğu düşünülerek iptal edildi. Yine de, bazı geliştirmeler devam etmiştir.

  • İlk Yuanwang sınıfı uzay izleme gemisi 1979'da devreye alındı.
  • DF-5 ICBM'nin ilk kapsamlı testi 18 Mayıs 1980'de gerçekleştirildi. Yük, Güney Pasifik'te (7°0′G 117°33′D) 9300 km uzaklıktaki hedefine ulaştı ve helikopterle geri getirildi.
  • Uzun Yürüyüş roket serisinin daha da geliştirilmesi, ÇHC'nin, Avrupa ve Asya'daki çıkarları başta olmak üzere 30'dan fazla yabancı uyduyu fırlattığı 1985 yılında ticari bir fırlatma programını başlatmasına izin verdi.
  • Bir sonraki insanlı uzay programı, Mart 1986'da Astronotik 863-2 planı olarak daha da iddialı olarak önerildi. Bu, astronotlardan oluşan mürettebatı bir uzay istasyonuna (Proje 863-205) taşımak için kullanılan bir mürettebatlı uzay aracından (Proje 863-204) oluşuyordu. Birkaç uzay uçağı planı iki yıl sonra reddedildi ve bunun için daha basit bir uzay kapsülü seçildi.
  • Proje hedeflerine ulaşmasa da sonuçta 1992'de Proje 921'e dönüşecekti.
  • Havacılık ve Uzay Sanayii Bakanlığı 5 Temmuz 1988'de kuruldu.
  • 15 Eylül 1988'de bir JL-1 SLBM, Type 092 denizaltısından fırlatıldı. SLBM'nin azami menzili 2150 km'dir.

Soğuk Savaş bittikten sonra

Deng'in Çin ekonomisindeki kapitalist reform politikasıyla birlikte Çin kültürü de değişti. Bu nedenle, daha önce ÇHC'nin devrimci tarihinden seçilen uzay programında kullanılan adlar yakın planda mistik dindarların adlarıyla değiştirildi. Böylece, yeni Uzun Yürüyüş taşıyıcı roketleri İlahi Ok (神箭)[10][11], uzay aracı İlahi Gemi (神舟)[12], uzay uçağı İlahi Ejder (神龙)[13], Kara tabanlı yüksek güçlü lazer İlahi Işık (神光)[14] ve süper bilgisayar İlahi Güç (神威)[15] olarak değiştirildi.

  • Haziran 1993'te Pekin'de Çin Uzay Sanayi Şirketi (Ulusal Uzay Bürosu) kuruldu.
  • 15 Şubat 1996'da, Intelsat 708'i taşıyan ilk Uzun Yürüyüş 3B ağır taşıyıcı roketinin uçuşunda roket, fırlatma platformunu terk ettikten hemen sonra rota yönünde döndü ve 22 saniye sonra infilak etti. Fırlatma rampasından 1.85 km (1.15 mil) uzaktaki bir dağ köyüne düştü.
  • ÇHC'nin kuruluşunun 50. yıldönümünde, Çin, 20 Kasım 1999'da Shenzhou 1 uzay aracını fırlattı ve 21 saatlik bir uçuş sonrasında geri getirmeyi başardı. Ülke 15 Ekim 2003'te Shenzhou 5'i de uzaya 21 saatten fazla süren bir astronot ile göndererek başarılı bir insanlı uzay programına sahip üçüncü ülke oldu.

Çin, o zamandan başlayarak Ay ile ilgili yeryüzündeki araştırmalara odaklanıyor. İlk Çin Ay Keşfi Programı, Ay takımı Chang'e 1, 24 Ekim 2007'de başarıyla başlatıldı ve Çin'i başarılı bir şekilde Ay'ın yörüngesinde gezen beşinci ulus haline getirdi.

Çin uzay programı ve Uluslararası Topluluk

Çift kullanımlı teknolojiler ve dış uzay

ÇHC, Birleşmiş Milletler Uzayın Barışçıl Kullanımları Komitesinin üyesi ve 1979'da yapılan popüler Ay Antlaşması hariç Birleşmiş Milletler'in uzay anlaşmalarına ve sözleşmelerine imza atan bir taraftır.[16] ABD hükümeti, Kuzey Kore, İran veya Suriye gibi ülkelere çift kullanımlı askeri başvuru yapabileceği iddia edilen sivil teknoloji transferi endişeleri nedeniyle ABD sanayisi tarafından ÇHC'nce fırlatma hizmetlerinin kullanılmasına uzun süre direndi ve 2000'de ÇHC'ye karşı resmi ambargo ilan etti. Bu nedenle, birçok Çinli uzay şirketine karşı finansal misilleme önlemleri alındı.

NASA'nın Çin'i dışlama politikası

Güvenlik endişeleri nedeniyle, ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi'nden (NASA) gelen tüm araştırmacıların, bir Çin devlet kuruluşu veya birimi bulunan Çin vatandaşlarıyla çalışması yasaklanmıştır.[17] Nisan 2011'de 112. ABD Kongresi, NASA'nın fonlarının kullanılarak NASA tesislerinde Çinli ziyaretçilerin ağırlanmasını yasaklamıştı.[18] Mart 2013'te ABD Kongresi, Çin vatandaşlarının NASA'dan feragat etmeden NASA tesislerine girmesini yasaklayan bir yasayı onayladı.[17]

Örgütlenme

Başlangıçta ÇHC'nin uzay programı Halk Kurtuluş Ordusu, ayrıntılı olarak İkinci Topçu Birliği'nde örgütlendi. Bununla birlikte, 1990'larda, ÇHC, savunma sanayisinin Batılı savunma alımları biçimine benzemek üzere genel bir yeniden yapılanma parçası olarak uzay programını yeniden düzenledi.

Sun Laiyan'ın başında bulunduğu Bilim Teknoloji ve Sanayi Millî Savunma Komisyonu bünyesindeki bir organ olan Çin Ulusal Uzay Dairesi şimdi fırlatmalardan sorumludur. Uzun Yürüyüş roketi Çin Fırlatma Araçları Teknolojisi Akademisi tarafından üretildi ve uydular Çin Havacılık ve Uzay Bilimleri Teknolojisi Kuruluşu tarafından üretildi. İkincil kuruluşlar devlete ait işletmelerdir; ancak, ÇHC hükümetinin amacı, etkin olarak devlet yönetiminde olmamalarını sağlamak ve Batı'daki gibi özel şirketlerin yapacakları kadar davranmalarını sağlamaktır.

Üniversiteler ve enstitüler

Uzay programı ayrıca şu alanlarla yakından bağlantılıdır:

  • Ulusal Savunma Teknolojisi Üniversitesi
  • Beihang Üniversitesi Uzayda Yolculuk Bilimi Okulu
  • Tsinghua Üniversitesi Havacılık ve Uzay Okulu
  • Kuzeybatı Politeknik Üniversitesi Uzayda Yolculuk Bilimi Okulu
  • Zhejiang Üniversitesi Havacılık ve Uzay Okulu
  • Shanghai Jiaotong Üniversitesi Havacılık ve Uzay Bilimleri Enstitüsü
  • Harbin Teknoloji Enstitüsü, Havacılık Yüksekokulu
  • Beihang Üniversitesi, Otomasyon Fakültesi, Fen ve Elektrik Mühendisliği Bölümü

Uzay şehirleri
  • Dongfeng uzay şehri (东风航天城), aynı zamanda Üs 2 (二十基地) veya Dongfeng Üssü (东风基地) olarak da bilinir.[19]
  • Pekin uzay şehri (北京航天城)
  • Wenchang uzay şehri (文昌航天城)
  • Şanghay uzay şehri (上海航天城)
  • Yantai uzay şehri (烟台航天城)[20][21]
  • Guizhou Havacılık ve Uzay Sanayi Parkı (贵州航天高新技术产业园)， aynı zamanda Üs 061 (航天○六一基地) Havacılık araştırma merkezlerinin sanayileştirilmesi için 863 Projesi'nin onaylanmasının ardından 2002'de kuruldu (“国家863计划成果产业化基地”).[22]

Yörünge altı fırlatma siteleri
  • Nanhui (南汇县老港镇东进村) 19 Şubat 1960'ta bir T-7M ağır yük roketinin ilk başarılı fırlatımı.[5]
  • Üs 603 (安徽广德誓节渡中国科学院六〇三基地), ayrıca Guangde Fırlatma Sitesi (广德发射场) olarak da bilinir.[23] Sekiz beyaz fareyi taşıyan bir biyolojik deneysel T-7A (S1) ağır yük roketinin ilk başarılı uçuşu 19 Temmuz 1964'te başlatıldı ve geri getirildi.[24]

Uydu fırlatma merkezleri

ÇHC, 4 uydu fırlatma merkezini işletmektedir:

İzleme ve kontrol merkezleri
  • Pekin Havacılık Komuta Kontrol Merkezi (BACCC)
  • Xian Uydu İzleme ve Kontrol Merkezi (XSCC) Üs 26 （二十六基地） olarak da bilinir
  • Altı Yuanwang sınıfı uzay izleme gemi filosu.[25]
  • Veri yayın (röle) uydusu (数据中继卫星) Tianlian I (天链一号), özellikle Shenzhou 7 uzay gemisi ile yer istasyonu arasındaki iletişim süresini azaltmak için geliştirildi; aynı zamanda aktarılan verilerin miktarını da arttıracaktır. Şu anki yörüngede yüzde 12'lik kapsama bir artış ile yüzde 60'a kadar çıkacaktır.[26][27]
  • Derin Uzay Takip Ağı, Pekin, Şanghay, Kunming ve Urumçi'deki radyo antenleriyle bir araya getirilerek 3000 km VLBI （甚长基线干涉）.[28]

Dahili takip istasyonları
  • Çin'in kuzeybatısındaki Kashi, kuzey doğudaki Jiamusi ve güneydeki Sanya'da büyük bir üçgen oluşturan yeni bütünleşik kara tabanlı alan izleme ve kontrol ağı istasyonları.[29]
  • Weinan İstasyonu
  • Changchun İstasyonu
  • Qingdao İstasyonu
  • Zhanyi İstasyonu
  • Nanhai İstasyonu
  • Tianshan İstasyonu
  • Xiamen İstasyonu
  • Lushan İstasyonu
  • Jiamusi İstasyonu
  • Dongfeng İstasyonu
  • Hetian İstasyonu

Denizaşırı takip istasyonları
  • Karachi İstasyonu
  • Tarawa İstasyonu, Kiribati (2003 yılında söküldü[30])
  • Malindi İstasyonu
  • Namibya'daki Swakopmund izleme istasyonu

Ayrıca Fransa, Brezilya, İsveç ve Avustralya ile paylaşılan alan izleme olanakları.

Mürettebatlı uzay aracı iniş sitesi
  • Siziwang Banner (Eyalet eşdeğeri)

Mürettebatlı uzay uçuşu programları

Proje 714

İki süper güç arasındaki Uzay Yarışı ayın fethi ile zirveye ulaştığında, Mao Zedong ve Çu Enlay 14 Temmuz 1967'de ÇHC'nin geride kalmamasına karar verdi ve bu nedenle Çin'in kendi mürettebatlı uzay programı başlatıldı. Çok gizli olan Proje 714, Shuguang uzay aracı ile 1973 yılına kadar iki kişiyi uzaya yerleştirmeyi amaçladı. Bu hedef için 19 Ocak 1971'de PLAAF pilotları seçildi. CZ-2A roketiyle fırlatılacak Shuguang-1 uzay aracı iki mürettebatı taşımak üzere tasarlandı. Program 13 Mayıs 1972'de ekonomik nedenlerle resmen iptal edildi, ancak Kültür Devrimi'nin iç politikası muhtemel kapanışa neden oldu.

Kısa süren ikinci mürettebat programı, FSW uyduları tarafından iniş teknolojisinin başarılı bir şekilde uygulanmasına (Dünya'da SSCB ve ABD'nden sonra üçüncü) dayanıyordu. 1978'de fotoğrafları da içeren bazı detayların açıkça yayınlanmasıyla birkaç kez duyuruldu, ancak 1980'de aniden iptal edildi. İkincil mürettebatlı programın yalnızca propaganda amaçlı olarak yaratıldığı ve hiçbir zaman sonuç üretmeye yönelik olmadığı iddia edildi.[31]

Proje 863

Mart 1986'da Çin Bilimler Akademisi tarafından Uzayda Yolculuk Bilimi 863-2 planı olarak yeni bir mürettebatlı uzay programı önerildi. Bu, astronot mürettebatını bir uzay istasyonuna taşımak için kullanılan bir mürettebatlı uzay aracından (Proje 863-204) oluşuyordu (Proje 863-205). O yılın Eylül ayında, eğitim alan astronotlar Çin medyası tarafından sunuldu. Önerilen çeşitli mürettebatlı uzay araçları çoğunlukla uzay uçaklarıydı. Proje 863 sonuçta 1992'de Proje 921'e dönüşmüştür.

Uzay aracı
Ana madde: Shenzhou programı

1992'de, mürettebatlı bir uzay aracını fırlatmak için planlanan 921 Projesinin ilk aşaması için izin ve finansman sağlandı. Shenzhou programında dört adet sınırsız test uçuşu ve iki mürettebatlı görev vardı. İlki 20 Kasım 1999'da Shenzhou 1 idi. 9 Ocak 2001'de Shenzhou 2 deney hayvanlarını taşımaya başladı. Deney kuklalarını taşıyan Shenzhou 3 ve Shenzhou 4, 2002'de fırlatıldı. Bunların ardında başarılı Shenzhou 5, Çin'in 15 Ekim 2003'te uzaya ilk mürettebatlı yaptığı görev, Yang Liwei'nin yörüngede 21 saat bulunmasını sağladı ve Çin'i yörüngeye bir insan taşıyan üçüncü ulus yaptı. Shenzhou 6 iki yıl sonra Proje 921'in ilk aşamasını bitirdi. Görevler, Jiuquan Uydu Fırlatma Merkezi'ndeki Uzun Yürüyüş 2 roketiyle yapıldı. Çin Mürettebatlı Uzay Mühendisliği Ofisi, mürettebatlı Shenzhou görevleri için mühendislik ve idari destek sağlamaktadır.[32]

Uzay laboratuvarı

Proje 921'in ikinci aşaması, Çin'in ilk uzay yürüyüşü görevi olan Shenzhou 7 ile başladı. Daha sonra, ilk Çin uzay laboratuvarında iki mürettebatlı görev planlandı. PRC başlangıçta Rusya'dan ithal edilen yerleştirme teknolojileri ile Shenzhou uzay aracını tasarladı; bu nedenle Shenzhou, Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS - International Space Station) ile uyumludur. 29 Eylül 2011'de Çin, Tiangong 1'i başlattı. Bu hedef modül, planlanan bir uzay istasyonu için gerekli olan teknolojiyi denemenin ilk adımıdır.

31 Ekim 2011'de, Uzun Yürüyüş 2F roketi, Shenzhou 8 ile mürettebatsız uzay aracı Tiangong 1 modülü ile iki kez kenetlendi. Shenzhou 9 aracı, 16 Haziran 2012'de 3 mürettebat ile yola çıktı. Tiangong-1 laboratuvarı ile 18 Haziran 2012'de saat 06:07'de Çin'in ilk insanlı uzay aracı yerleşimi işaretleme ile gerçekleşti.[33] Başka bir insanlı görev olan Shenzhou 10 görevi, 11 Haziran 2013'te gerçekleştirildi. Tiangong 1 hedef modülünün daha sonra ayrılması bekleniyor.[34]

İkinci bir uzay laboratuvarı Tiangong 2, 15 Eylül 2016, 22:04:09'da (UTC+8) başlatıldı.[35] Fırlatma yükü 8,600 kg, uzunluğu 10.4m, genişliği 3.35m ile Tiangong 1'e çok benzemekteydi.[36] Tiangong 2, Ekim 2016'da Shenzhou ile kenetlenecek ve gelecekte daha doğrusu onaylanmamış bir görev olan Shenzhou 12 ile buluşacaktır. Tiangong 2 görevi, KUTUPSAL gama ışını patlaması dedektörünü, Mozi 'Nicem (Kuantum) Bilim Uydusu' ile birlikte kullanılmak üzere bir uzay-Dünya nicem anahtarı yayılımı ve lazer iletişim deneyleri ile bir sıvı köprü kılcal ısıl ısıyayma deneyini (Termokapiller konveksiyon deneyi) ve bir uzay malzemesi deneyini içermektedir. Ayrıca bir stereoskopik mikrodalga yükseklik ölçeri, bir uzay bitki büyüme deneyi ve birçok açılı geniş-tayflı görüntüleyici ve çoklu-tayflı uzantı görüntüleme spektrometresi de bulunmaktadır. Bütünleşik TG-2'de ayrıca dünyada ilk kez yerinde olan soğuk atom kaynak saati de olacaktır.[36]

Uzay istasyonu
Shenzhou 5 yeniden giriş modülü
Ana maddeler: Çin uzay istasyonu ve Tiangong programı

Daha büyük bir temel kalıcı uzay istasyonu (基本形 空间站), Proje 921'in üçüncü ve son aşaması olacaktır. Bu, 2020'den önce tamamlanacak yaklaşık 60 tonluk bir ağırlıkla modüler bir tasarım olacaktır. Tiangong 3 olarak adlandırılan ilk bölüm, Tiangong 2'den sonra başlatılacaktır.[37] Tiangong 3, 22 ton ağırlığında ve 18,1 metre uzunluğunda olacaktır. Uzay istasyonunu inşa etmek için ek modüller birkaç görevde bağlanacaktır.

Bu, aynı zamanda, Shenzhou 7'nin duyurulmasından sonra varlığı resmî olarak ilk defa açıklanan Çin'in mürettebatlı uluslararası işbirliğinin başlangıcı olabilir.[38]

Çin uzay istasyonunun 2020'de tamamlanması planlanıyor.[39]

Önerilen Ay araştırması programı

Şubat 2004'te ÇHC resmi olarak, mürettebatsız Ay keşif projesinin uygulama aşamasını başlattı. Çin Ulusal Uzay İdaresinin yöneticisi Sun Laiyan'a göre proje üç aşamalı olacaktır: Ay'ın etrafında dönüş; Ay'a iniş; ve malzeme örneklerini Dünya'ya getirme. İlk aşama, 2007'den önce 1,4 milyar renminbi (yaklaşık 170 milyon ABD doları) harcama ile Ay çevresinde bir uyduyu Ay yörüngesine yerleştirme olarak planlanıyor ve bu aşama devam etmektedir. İkinci aşama, 2010'dan önce bir araziye gönderilmeyi içeriyor. Üçüncü evre, 2020'den önce Ay'dan toprak numunelerini toplamayı içermektedir.

27 Kasım 2005'te, mürettebatlı uzay uçuşu programının komutan yardımcısı, ÇHC'nin 2020'de Ay'a bir uzay istasyonu ve mürettebat görevini tamamlamayı planladığını açıkladı ve finansmanın hükümet tarafından onaylandığı varsayıldı. 14 Aralık 2005'te, "ayın yörüngesine uyduları fırlatma çabası, 2007'de, Ay'a inişi gerçekleştirmeyi amaçlayan bir programla yerini alacağı" bildirildi.

2012'de mürettebatlı olmayan uzay araçlarını aya geri göndermek için bir program başlayacak ve mürettebatlı program 2017'de başlayana kadar beş yıl sürecek ve mürettebatlı bir Ay programı ile bundan bir süre önce Ay'a varılacak ve inilecektir.[40]

Bununla birlikte, 1962 Sovyet UR-700M sınıfında (Proje Aelita), LTO'da 500 tonluk bir yük başlatabilen tamamen yeni bir ay roketi geliştirme kararı ve daha gösterişsiz 50 ton Ay aktarım yörüngesi'ne (LTO - Lunar transfer orbit) LV yükünü, 2006 yılındaki bir konferansta CZ-2 ve CZ-4A roket motorlarını geliştiren bir sıvı itici roket motoru uzmanı akademisyen Zhang Guitian (张贵田) tarafından tartışılmıştır.[41][42][43]

22 Haziran 2006'da, Ay Sonda Projesi olan, Çin'in Ay keşif programını, Genel Sekreter Yardımcısı Long Lehao hazırladı. Çin'in ilk ay yürüyüşünü 2024'te gerçekleştireceğini bildirdi.[44]

Eylül 2010'da, ülkenin 2025'e kadar Ay'a bir insan göndererek derin uzayda keşifler yapmayı planladığı açıklandı. Çin ayrıca, Ay'dan kaya örneğini 2017'de Dünya'ya geri getirmeyi ve daha sonra Ay'ın yüzeyinde bir gözlemevi kurmayı umuyor. Chang'e programının başında bulunan Komutan ve Çin Bilimler Akademisi'nden bir akademisyen olan Ye Peijian, Çin'in "2013 yılına kadar Mars'ın keşfedilmesine tam kapasite ile katkı yapacağını" söyledi.[45][46]

14 Aralık 2013'te[47] Çin'in Chang'e 3, 1976'da Luna 24'ten beri Ay'da yumuşak araziye inen ilk nesne oldu.[48]

Resmi Ay Keşfi Programı amblemi Çin tarafından belirtildiği gibi, bir kaligrafik Ay ideogramı ile gösterilir (月), ortasında iki insan ayak izi olan olgunlaşmamış bir ay şeklindedir ve Programın nihai amacı, Dünya'nın doğal uydusu üzerinde kalıcı bir insan varlığı oluşturmaktır.

Yang Liwei, 22 Mayıs 2007'de Pekin'deki Uluslararası Astronotik (Uzayda yolculuk bilimi) Akademisi Uzay Sempozyumu'nda (IAA), Ay keşfinin Mars'a ve diğer gezegenlere gerçekleştirilecek bir uçuş gerçekleştirmek için çok önemli bir adım olduğunu ilan etti.[49]

Uygulamaya göre, tüm proje yalnızca çok erken bir hazırlık araştırması safhasında olduğundan yetkililer tarafından resmi bir Mürettebatlı Ay programı henüz ilan edilmedi. Bununla birlikte, varlığı medyadaki düzenli kasıtlı sızıntılarla ortaya çıkmaktadır.[50] Bilinen bir örnek, 2008 Mayıs Günü kutlamaları sırasında bir Çin TV kanalında (东方 卫视) gösterilen Ay Gezginci Aracı'dır (月球车).

Mars görevi ve ötesi
Ayrıca bakınız: Yinghuo-1

Çin Ulusal Uzay İdaresinin yöneticisi Sun Laiyan, 20 Temmuz 2006'da, Çin'in önümüzdeki beş yıl boyunca, Onbirinci Beş Yıllık Plan (2006-2010) Programı döneminde Mars'a yönelik derin uzay araştırmalarına odaklanacağını söyledi.[51]

İlk mürettebatsız Mars keşif programı, 2033-2043 yılları arasında sürebileceği gibi, 2040-2060 yıllarında da mürettebatlı bir aşamadan geçebilir.[52] Bu 2011'de insanlı görev için hazırlanan Mars 500 çalışmasıdır.

Ayrıca, derin uzayda Mars'a mürettebatlı uçuşu daha güvenli hale getirmek için, bir uzay hava durumu tahmini sistemi Kuafu[53] görev uyduları Lagrangian Point L1'e yerleştirildiğinde 2017 yılına kadar tamamlanacaktır.[54]

Shenzhou uzay aracının baş tasarımcısı, 2006'da bir röportajda şunları söyledi:

Uzaya Dayalı Güneş Enerjisi

Toronto, Kanada'daki 2015 Uluslararası Uzay Gelişimi Kongresi'ndeki Çin Uzay Teknolojisi Akademisi'nin (CAST - China Academy of Space Technology) sunumuna göre, Uzaya Dayalı Güneş Enerjisine Çin'in ilgisi 1990-1995 döneminde başladı. 2011 yılına kadar ulusal bir program önerisi getirildi, Öncü Profesör Wang Xiji gibi savunucularla Bilim ve Teknoloji Bakanlığı'nın bir makalesinde "Çin sağlam bir sanayi vakfı inşa etmişti, Yeterli teknolojiyi edindi ve tarihteki en iddialı uzay projesini gerçekleştirecek kadar parası vardı. Tamamlandığında, 100MW kapasiteli güneş istasyonu, en az bir kilometrekareye kadar uzayacak ve Uluslararası Uzay İstasyonunu gölgede bırakacak ve uzaydaki en büyük insan yapımı nesne haline gelecektir." ve "hızla harekete geçmezse Çin'in başta ABD ve Japonya olmak üzere diğer ülkelerin uzayda stratejik olarak önemli yerlerde bulunmasına izin vereceğini söyledi."[56] Global Security, 2011-01 Roket İtkileri Dergisi'nde, 10.000 MW kapasiteli, 50.000 ton kütleli bir yörünge güneş enerjisi santrali inşaatı için Uzun Yürüyüş-9 (CZ-9) ağır yük sisteminin 620+ fırlatımına ihtiyaç duyulduğunu belirtti.[57]

2013 yılına kadar ulusal bir hedef vardı; "Devlet, dünyanın dışından gelen gücün, güneş enerjisi ve diğer alan enerji kaynaklarının geliştirilmesi gibi, Çin'in gelecekteki yönü olmaktadır" ve aşağıdaki yol haritası belirlenmiştir: "Çin Uzay Teknolojisi Akademisi, 2010 yılında kavram tasarımını tamamlayacak; 2020'de, yörünge içi yapı ve kablosuz yayınların endüstriyel düzeyde testlerini bitirecektir. 2025'te LEO'da ilk 100kW SPS gösterisini tamamlayacağız; ve 2035 yılında, 100MW SPS'nin elektrik üretim kapasitesi olacaktır. En sonunda 2050'de ilk ticari seviyedeki SPS sistemi GEO'da faaliyete geçecektir."[58] Makale, "SPS gelişiminin büyük bir proje olmasından bu yana, bir Apollo programı enerjisine eşdeğer olarak kabul edilecektir. Geçen yüzyılda, Amerika'nın dünya çapında bilim ve teknolojideki lider konumu, Apollo programının uygulanması ile ilişkili teknolojik ilerlemelerle ayrılmaz bir biçimde bağlantılıydı. Benzer şekilde, Çin'in uzay teknolojisindeki güncel başarıları, uzaydaki ardışık nesillerdeki uydu projeleri üzerine inşa edildiğinde, Çin uzaydan enerjinin sürdürülebilir kalkınmasını sağlamak için uzay bilimindeki yeteneklerini kullanacaktır."[58]

Çin Uzay Teknolojisi Akademisi ekibi, 2015 yılında Çoklu-Döner Ortak kavramının videolarıyla Uluslararası SunSat Tasarım Yarışması'nı kazandı.[59] Tasarım, Uzay İletişimi Çevrimiçi Yayınındaki bir makalede ayrıntılı olarak sunuldu.[60][61]

2016'da, Merkezi Askeri Komisyon'un Halk Kurtuluş Ordusu Silahlanma Geliştirme Bölümünün Genel Sekreter Yardımcısı Korgeneral Zhang Yulin, Çin'in bir sonraki adımında, endüstriyel kalkınma için Dünya-Ay alanından faydalanmaya başlamasını önermişti. Amaç, enerjiyi Dünya'ya ışınlayacak uzaya dayalı güneş enerjisi uydularının inşası olacaktı.[1][2]

Hedefler

Çin Ulusal Uzay İdaresi, uzun vadeli hedeflerinin şunlar olduğunu belirtti:

  • Uzay bilimi dünyasındaki konumlarını iyileştirme
  • Mürettebatlı bir uzay istasyonu kurmak
  • Ay'a Mürettebatlı Görevler[62]
  • İnsanlı bir Ay üssü oluşturma[63]
  • Mars'a insansız görev
  • Endüstriyel gelişme için Dünya-Ay alanından yararlanım. Bu hedefte amaç, enerjiyi Dünya'ya ışınlayacak uzaya dayalı güneş enerjisi uydularının inşası olacaktı.[1][2]

Projelerin listesi

Uydular ve bilim
  • Uzay Tabanlı ASAT Sistemi, Çin Uzay Teknolojisi Akademisinin Küçük Uydu Araştırma Enstitüsü tarafından geliştirilen küçük ve nano uydular.[64]
  • Çift Yıldız Görevi, 2003 ve 2004'te Dünya'nın manyetosferini incelemek üzere ESA ile birlikte başlatılan iki uydudan oluşuyordu.[65]
  • Yer gözlemi, uzaktan algılama veya keşif uyduları serisi: CBERS, Dong Fang Hong, Fanhui Shi Weixing, Yaogan ve Ziyuan 3.
  • Tianlian 2 (天链二号) (DFH-4 uydu veri yolu tabanlı, %85'e kadar kapsamlı iki uydulu bulunan yeni nesil veri yayın (röle) uydusu (DRS) sistemi.[66]
  • "Onbirinci Beş Yıllık Plan" döneminde (2006-2010) 60 ila 70 uydudan oluşan Beidou uydu konumlandırma sistemi veya COMPASS Uydu Konumlandırma Sistemi.
  • Astrofizik araştırması, 2008'de dünyanın en büyük Güneş Uzay Teleskobunun başlatımı ile 2010 yılına kadar Proje 973 Uzay Sabit X-Işını Modülasyon Teleskobu ((硬X射线调制望远镜, HXMT - Hard X-ray Modulation Telescope).[67]
  • 2017 yılına kadar tamamlanacak Uzay hava durumu tahminleri için Kuafu görev uyduları.
  • Derin Uzay Takip Ağı, dünyanın en büyük FAST teleskobu, Guizhou'da 500 m ve 3000 km VLBI radyo anteni ile tamamlandı.[68]
  • Bir göktaşı ya da kuyrukluyıldızın yönünü yeniden yönlendirme sürecini test etmek için Derin Etki tarzı bir görev.[69]

Uydu fırlatma merkezi
  • Hainan Uzay limanı dördüncü ve güneydeki uzay merkezi, yeni CZ-5 Heavy ELV ve mürettebatlı ay görevlerine uyacak şekilde yükseltilecektir.

Fırlatma araçları
  • LM-5D
  • Air-Launched SLV, 50 kilo üzeri yükü 500 km SSO'ya yerleştirebilmektedir.[70]
  • Kaituozhe-2
  • Kaituozhe-1 (开拓者一号), KT-1A (开拓者一号甲), KT-2 (开拓者二号), KT-2A (开拓者一二甲) Tüm yeni sınıf-katı yörünge fırlatma araçları
  • Kaituozhe-1B (开拓者一号乙) iki katı güçlendirici ilave edilerek[71]
  • CZ-1D bir CZ-1 temelli, ancak yeni bir N2O4/UDMH ikinci aşaması
  • CZ-2E(A) Çin uzay istasyonu modüllerinin fırlatımı için hazırlanmıştır. LEO'ya 14 ton'a kadar yük taşıma kapasitesi ve 12 roket motoru tarafından geliştirilen 9000 (kN) kaldırma itkisi, 5.20 m çapında ve geniş uzay aracı uyumu için 12.39 m uzunluğunda genişletilmiş frenleme ile birlikte[72]
  • CZ-2F/G Kaçış kulesi olmadan değiştirilmiş CZ-2F, özellikle Shenzhou kargosu ve LEO'ya 11.2 tona kadar yük taşıma kapasiteli uzay laboratuvarı modülü gibi insansız görevleri başlatmak için kullanılır.[73]
  • CZ-3B(A) LEO'ya 13 tona kadar yük taşıma kapasitesine sahip daha büyük boyutlu sıvı itici kayışlı motorları kullanan daha güçlü, uzun menzilli roketler
  • CZ-3C, CZ-3B çekirdeğini, CZ-2E'yle iki güçlendirici itici ile birleştiren aracı başlatıcı
  • Chang Zheng 5 Daha etkin ve toksik olmayan uzay aracı yakıtı (LEO'ya 25 ton) bulunan ikinci nesil ELV
  • 500 kg ile 700 km'ye kadar küçük uyduları fırlatma ihtiyacını karşılamak için kısa fırlatma hazırlık süresi, düşük maliyet ve yüksek güvenilirlik ile Chang Zheng 6 veya Küçük Fırlatma Aracı (SLV - Small Launch Vehicle), 2010'da ilk uçuş; Projenin Baş Tasarımcısı Fan Ruixiang (范瑞祥) ile birlikte[74][75][76]
  • Chang Zheng 7, Ay Keşif Programının 4. Aşaması için kullanıldı (嫦娥-4 工程), 2024 yılı için beklenen kalıcı üs (月面 驻留); Sovyet L1/L3 benzeri ay iniş görevini destekleyebilecek Ay ve Derin uzay yörünge enjeksiyonu için ikinci nesil Ağır yük ELV'si (LEO'ya 70 ton).[77]
  • Proje 921-3 Uzay mekiği—ikinci nesil insanlı uzay aracı Shenlong Uzayuçağı
  • HTS Maglev Fırlatma Yardımcısı Uzay Mekiği Yeni ikinci nesil insanlı, yeniden kullanılabilir uzay aracı
  • Uzun Yürüyüş 9
  • Uzun Yürüyüş 11

Uzay keşifleri
  • Proje 921-1—Shenzhou uzay aracı
  • Proje 921-11—X-11 uzay aracı
  • Proje 921-2—Çin Uzay Laboratuvarı ve Çin Kalıcı Uzay İstasyonu, kısa süreli ve daha sonra sürekli kullanım[78][79]
  • Shenzhou Kargo (货运飞船)—Shenzhou uzay aracının insansız versiyonu, Çin Kalıcı Uzay İstasyonunu ve Dünya'ya dönüş kargosunu tekrar ikmal edecek
  • Tianzhou—İnsansız yük gemisi Tiangong-1'in tasarımına dayanan Çin Kalıcı Uzay İstasyonu'nu yeniden ikmal için, ancak yeniden giriş amaçlı değildir, ancak çöp yok etme için kullanılabilir.[80][81]
  • Çin Ay Keşif Programı
    • Ay programı birinci aşaması (嫦娥-1 工程)—2007'de CZ-3A ile fırlatılmış iki insansız ay yörünge sondası
    • Ay programı ikinci aşaması (嫦娥-2 工程)—2013'te CZ-5/E ile fırlatılmış birkaç gezginin Ay'a ilk inişi
    • Ay programı üçüncü aşaması (嫦娥-3 工程)—2017'de CZ-5/E ile fırlatılacak otomatik Ay'a iniş ve dönüş görevi ve Ay malzeme örneği taşıma
    • Ay programı dördüncü aşaması (嫦娥-4 工程)—2024'te CZ-7 ile başlatılacak: insanlı görev ve kalıcı üsler (月面驻留)[82]
  • Çin'in Mars araştırması—Kasım 2011'de Rusya ile ortak Fobos-Grunt görevinde Yinghuo-1 yörüngecisi fırlatıldı, ancak Dünya yörüngesinden çıkamadı ve 15 Ocak 2012'de yıkıcı tekrar girişi yaptı. Planlanan diğer görevler arasında, ileride gezgincilerin gönderilmesi ve muhtemel mürettebatlı görevler yer alıyor. Rus Uzay Ajansı başkanı Anatoly Perminov Eylül 2006'da RIA Novosti'ye Çin'in, Mars uydusu Phobos'tan toprak örneği getirmek için bir Rus projesine katılmak üzere 2006 sonuna kadar bir sözleşme imzalayacağını açıkladı.[83] Aynı zamanda görev için Xinhua'ya göre Mars'tan örnek toplanacağı bilgisini içeriyordu.[84] Mars'ın ilk Amerikan görevinden beş yıl sonra, Halkın Günlüğü, Çin'in sonunda "teknik olarak Mars'ı keşfetmeye hazır" olduğunu açıkladı.[85]
  • Derin uzay araştırması—Güneş sisteminin tamamı boyunca gidecek uzay aracı

Araştırma

Uzay Bilimi ve Uygulamalı Araştırma Merkezi (CSSAR), 1987'de Uzay Fiziği Enstitüsü'nün (yani, 1958'de Uygulamalı Jeofizik Enstitüsü'nün) ve Uzay Bilimi ve Teknolojileri Merkezi'nin (1978'de kurulan) birleştirilmesiyle kuruldu. CSSAR'ın araştırma alanları ağırlıklı olarak kapak 1'i kapsar. Uzay Mühendisliği Teknolojisi; 2. Uzay Hava Araştırması, Araştırma ve Tahmin; 3. Mikrodalga Uzaktan Algılama ve Bilgi Teknolojisidir.

Ayrıca bakınız
  • Beihang Üniversitesi
  • Çin ve kitle imha silahları
  • Uzaydaki Çinli kadınlar
  • Harbin Teknoloji Enstitüsü

Kaynakça
  1. "Exploiting earth-moon space: China's ambition after space station - Xinhua | English.news.cn". news.xinhuanet.com. 22 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2016.
  2. 宋薇. "Exploiting earth-moon space: China's ambition after space station - China - Chinadaily.com.cn". Chinadaily.com.cn. 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2016.
  3. "中国航天大事记(1956～2005)". 国家航天局网. 17 Mayıs 2006. 15 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mayıs 2008.
  4. "赵九章与中国卫星". 中国科学院. 16 Ekim 2007. 14 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2008.
  5. "中国第一枚自行设计制造的试验 探空火箭T-7M发射场遗址". 南汇医保信息网. 19 Haziran 2006. 14 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2008.
  6. "解密——640工程：中国超级反导大炮项目 图". 第三媒体. 2 Eylül 2006. 10 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mayıs 2008.
  7. "首批航天员19人胜出 为后来积累了宝贵的经验". 雷霆万钧. 16 Eylül 2005. 22 Aralık 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Temmuz 2008.
  8. "第一艘无人试验飞船发射成功—回首航天路". cctv.com. 5 Ekim 2005. 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2007.
  9. "《东方红卫星传奇》". 中国中央电视台. 3 Temmuz 2007. 8 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2008.
  10. "江泽民总书记为长征-2F火箭的题词". 平湖档案网. 11 Ocak 2007. 23 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2008.
  11. "中国机械工业集团公司董事长任洪斌一行来中国运载火箭技术研究院考察参观". 中国运载火箭技术研究院. 28 Temmuz 2008. 13 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2008.
  12. "江泽民为"神舟"号飞船题名". 东方新闻. 13 Kasım 2003. 25 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2008.
  13. "中国战略秘器"神龙号"空天飞机惊艳亮相". 大旗网. 6 Haziran 2008. 23 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2008.
  14. "基本概况". 中国科学院上海光学精密机械研究所. 7 Eylül 2007. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2008.
  15. "金怡濂让中国扬威 朱镕基赞他是"做大事的人"". 搜狐. 23 Şubat 2003. 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2008.
  16. "Status of International Agreements relating to activities in outer space as at 1 January 2014" (PDF). United Nations Office for Outer Space Affairs. 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Mart 2015.
  17. Ian Sample. "US scientists boycott Nasa conference over China ban". The Guardian. 31 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2013.
  18. Seitz, Virginia (11 Eylül 2011), "Memorandum Opinion for the General Counsel, Office of Science and Technology Policy" (PDF), Office of Legal Counsel, cilt 35, 13 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi, erişim tarihi: 23 Mayıs 2012
  19. "航天科技游圣地——东风航天城". 新华网内蒙古频道. 5 Aralık 2007. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2008.
  20. "烟台航天城"起航"了 力争成我国航天技术发展基地". 水母网. 2 Nisan 2005. 19 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2008.
  21. "烟台大众网--神舟六号专题:513所简介". 烟台大众网. 6 Haziran 2007. 29 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2008.
  22. "航天○六一基地自主创新促发展". 国家航天局网. 14 Temmuz 2008. 29 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2008.
  23. "军事史话（第七部） 导弹部队史话". 蓝田玉PDF小说网. 1 Mart 2008. 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2008.
  24. "贝时璋院士：开展宇宙生物学研究". 新浪. 15 Kasım 2006. 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2008.
  25. "远望六号航天测量船交付将执行神七任务". 人 民 网. 14 Nisan 2008. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2008.
  26. "我国首颗中继卫星发射成功 将测控神七飞行". 人 民 网. 26 Nisan 2008. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Nisan 2008.
  27. "天链一号01星发射现场DV实录". 新浪. 27 Nisan 2008. 16 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mayıs 2008.
  28. "精密测轨嫦娥二号 "即拍即显"". 上海科技. 18 Haziran 2008. 13 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2008.
  29. "海南省三亚市新型综合航天测控站建成并投入使用". 中国政府网. 25 Nisan 2008. 21 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2008.
  30. "South Tarawa Island, Republic of Kiribati". Global Security. 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012.
  31. "Chinese Crewed Capsule 1978". Encyclopedia Astronautica. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2009. http://www.astronautix.com/articles/chidoors.htm 28 Ağustos 2012 tarihinde WebCite sitesinde arşivlendi
  32. "China's Crewed Space Program Takes the Stage at 26th National Space Symposium". The Space Foundation. 10 Nisan 2010. 4 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
  33. Jonathan Amos (18 Haziran 2012). "Shenzhou-9 docks with Tiangong-1". BBC. 17 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2012.
  34. "Chinese Shenzhou craft launches on key space mission". BBC News. 31 Ekim 2011. 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Aralık 2014.
  35. Katie Hunt ve Deborah Bloom (15 Eylül 2016). "China launches Tiangong-2 space lab". CNN. 26 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2016.
  36. Rui Barbosa (14 Eylül 2016). "China launches Tiangong-2 orbital module". NASASPACEFLIGHT.com. 15 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2016.
  37. David, Leonard (11 Mart 2011). "China Details Ambitious Space Station Goals". SPACE.com. 20 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2011. China is ready to carry out a multiphase construction program that leads to the large space station around 2020. As a prelude to building that facility, China is set to loft the Tiangong-1 module this year as a platform to help master key rendezvous and docking technologies.
  38. "权威发布:神舟飞船将从神八开始批量生产". 新华网. 26 Eylül 2008. 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2008.
  39. "China takes first step towards space station". 20 Eylül 2011.
  40. http://www.cio-today.com/news/China-To-Send-People-to-Moon/story.xhtml?story_id=032001DRNFR4%5Bölü/kırık+bağlantı%5D
  41. "针对我们国家登月火箭的猜测". 虚幻军事天空. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2007.
  42. "中国载人登月火箭及其动力系统设想". 国家航天局网. 25 Temmuz 2006. 14 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2008.
  43. "河北院士联谊". 河北院士联谊会秘书处. 14 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2007.
  44. "Expert China could put a man on the moon by 2024". CNET.com. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2013.
  45. "China a Step Ahead in Space Race". The Wall Street Journal. 28 Eylül 2010. 5 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
  46. "China to send man to moon by 2025". French Tribune. 21 Eylül 2010. 25 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2013.
  47. "China lands Jade Rabbit robot rover on Moon". BBC. 14 Aralık 2013. 21 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
  48. Simon Denyer (14 Aralık 2013). "China carries out first soft landing on moon in 37 years". Washington Post. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
  49. "Astronauts share their experiences". People Daily. 22 Mayıs 2007. 16 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2007.
  50. "China has no timetable for crewed moon landing". Xinhua News Agency. 26 Kasım 2007. 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2008.
  51. "People's Daily Online - Roundup: China to develop deep space exploration in five years". 2 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
  52. "中国嫦娥探月工程进展顺利 进度将有望加快-军事频道-中华网-中国最大职业人士门户". 29 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
  53. "我国目光超越月球 "夸父计划"雄心勃勃-科技-人民网". 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
  54. "People's Daily Online - China plans new space project probing Sun-Earth environment". 16 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
  55. "戚发韧：神六后中国航天面临极大挑战". 人 民 网. 15 Ocak 2006. 18 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2008.
  56. Chen, Stephen (3 Eylül 2011). "Space agency looks to capture sun's power". South China Morning Post. Erişim tarihi: 2 Aralık 2020.
  57. Pike, John. "CZ-9 Chinese Manned Lunar Booster". Globalsecurity.org. 21 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2016.
  58. Communication, Online Journal of Space. "Online Journal of Space Communication". Spacejournal.ohio.edu. 16 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2016.
  59. "Arşivlenmiş kopya". 10 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
  60. "Arşivlenmiş kopya". 4 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
  61. Communication, Online Journal of Space. "Online Journal of Space Communication". Spacejournal.ohio.edu. 4 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2016.
  62. "Senior officer expects moon visit by 2036". 22 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
  63. "China's plans for the Moon, Mars and beyond". 25 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 2016.
  64. "中国深空前沿:军事潜力巨大的小卫星研究(组图)". 腾讯新闻. 19 Temmuz 2004. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2008.
  65. "The first Sino-European satellite completes its mission". ESA. 16 Ekim 2007. 4 Haziran 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2011.
  66. "我国现役和研制中的卫星与飞船谱系图:上排右一会不会是TL-2". 虚幻天空. 8 Haziran 2008. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2008.
  67. "硬X射线调制望远镜HXMT". 硬X射线天文望远镜项目组. 16 Nisan 2004. 26 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Temmuz 2008.
  68. "500米口径球面射电望远镜（FAST）". 中科院大科学装置办公室. 21 Nisan 2008. 11 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2008.
  69. "After US, China plans 'Deep Impact' mission - The Economic Times". Reuters. Web.archive.org. 30 Ağustos 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2013.
  70. "空射运载火箭亮相珠海航展". 新华网. 1 Kasım 2006. 29 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2008.
  71. "开拓者一号乙固体运载火箭". 虚幻军事天空. 17 Temmuz 2008. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2008.
  72. "CZ-2EA地面风载试验". 中国空气动力研究与发展中心. 4 Şubat 2008. 13 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Haziran 2008.
  73. "独家："神八"将用改进型火箭发射 2010年左右首飞". 人民网. 25 Haziran 2008. 10 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2008.
  74. "让年轻人与航天事业共同成长". 中国人事报. 14 Mart 2008. 4 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2008.
  75. 中国科学技术协会 (2007). 航天科学技术学科发展报告. Pekin, ÇHC: 中国科学技术协会出版社. s. 17. ISBN 7504648663. 11 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2016.
  76. "国际空间大学公众论坛关注中国航天（3）". People Daily. 11 Temmuz 2007. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2007.
  77. "Chinese Crewed Space Program: The Future". Go Taikonauts!. 4 Şubat 2006. 31 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2007.
  78. "中国空间实验室". 虚幻军事天空. 13 Şubat 2006. 6 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2008.
  79. "中国航天921-III计划". 虚幻军事天空. 15 Temmuz 2008. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2008.
  80. "China expects to launch cargo ship into space around 2016". Space Daily. 6 Mart 2014. 23 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2016.
  81. Morris Jones (3 Mart 2014). "The Next Tiangong". Space Daily. 16 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2016.
  82. "我国将建首个月球天文台". 新浪网. 4 Kasım 2005. 24 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2008.
  83. "Russia, China could sign Moon exploration pact in 2006". RIA Novosti. 11 Eylül 2006. 17 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Eylül 2006.
  84. "China and Russia to launch joint mission to Mars". PhysOrg.com. 23 Ağustos 2006. 31 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Eylül 2006.
  85. ""China is technically ready to explore Mars."". 15 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2016.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.