Gül Baba

Gül Baba (asıl adı Cafer; ö. 1 Eylül 1541) bir Bektaşi Babası, derviş ve şair. Doğum yeri Amasya'nın Merzifon ilçesidir.

Budapeşte'de Rózsadomb mahallesindeki Gül Baba heykeli
Sağda Gül Baba türbesi ve solda heykeli
Gül Baba'nın Budapeşte türbesindeki tabudu

Kimliği

Osmanlı Padişahı Kanuni Sultan Süleyman'ı etkileyen ve avrupa taarruzlarına katılan önemli bir Bektaşi Babası dır. Hayat yolu Evliya Çelebi tarafından yazılı kaynaklara geçirildi. Gül Baba'nın Budapeşte’de türbesi ve heykeli bulunuyor. Başından gülü elinden ise tahta kılıcı eksik olmazmış. Savaşlarda başının üstünde bir gül taşıdığı için Gül Baba diye anıldığı rivayeti nesilden nesile iletilir.

1481'de II. Bayezid döneminde Galata'nın üstleri, Perşembe Pazarı'nın Voyvoda Konağı'nın yukarılarına düşen bölge, sık ağaçlarla kaplı ve avlanmaya müsait bir bölgedir. Sultan II. Bayezid mevsim kış olmasına rağmen bu bölgede avlanırken, bir av dönüşünde, günlerini, yetiştirdiği gül fidanları arasında ibadetle geçiren Gül Baba' ya rastlar. Gül Baba'nın kendisine sarı ve kırmızı güller sunmasından memnun olan Sultan, kendisinden dileğini sorar. Adını yetiştirdiği güllerden alan Gül Baba, bahçesinin ilerisindeki tepeyi göstererek, "Bu tepeye, mekteb-i irfan tesis ile, orada okuyup yazanları hizmet-i hümayununda istihdam eyle, vakti gelince devletine lazım olur" der. Sonuçta devlete görevli yetiştirmek amacını güden Galata Sarayı kurulmuş olur.[1]

Hayatı

Sayısız savaşa katıldıktan sonra, 1526 yılında Kanuni’nin daveti üzerine Gül Baba Budin seferine katılıyor. 1531 yılında Budin'e gelmiş ve 10 yıl burada yaşamıştır. 1 Eylül 1541 yılında ölmüştür. 2 Eylül 1541 tarihinde 200 bin kişinin cenaze namazına katıldığı bilgileri Evliya Çelebi'den sözlü gelenekden yazılı kaynaklara dökülür. Yalnız Türkler tarafından değil aynı zamanda Macarlar tarafındanda çok sevilen ve Hâlen Macaristanda Gül Baba adıyla yasatilan efsanevi bir kişiliktir. Aynı isimle bir macar filmide mevcuttur. Evliya Çelebi, elinde büyük bir tahta kılıçla savaşlara katılan Gül Baba'ya bu lâkabın verilmesine, daima bir gül taşımasının sebep olduğunu da belirtmiştir.

Gül Baba Budapeşte'de bir yüksek tepeye gömülür ve tepeye "Gültepe" adı verilir (Macarca. Rózsadomb). Türbesinin yanına yaptırılan Gül Baba Bektaşi Tekkesi, 1686 yılında yıkılmıştır. Bir diğer kaynağa göre Gül Baba'nın iki mezarı daha vardır. Bunlardan bir tanesi, Galatasaray Lisesi'nin arka bahçesindedir ve sembol mezardır (makam). Mezar ise Boğazkesen'den Tophane'ye inen yolun sağında bulunan Gül Baba sokağındaki caminin avlusundadır. Mezar I. Abdülhamit zamanında onarılmış ve başına kitabeli bir taş dikilmiştir.[2]

Ordu sefere çıktığında, Osmanlı Yeniçeriler döneminde, askerlerin ruhlarını güçlendirmek için dervişler, saz ozanları de sefere katılıyor, mola zamanlarında dualar okunuyor, destanlar söyleniyordu. Dervişler, saz ozanları gerektiğinde silâhlanıp savaşa da katılıyorlardı. Gül Baba, savaşlara katılan dervişlerden biriydi. Hacı Bektaş Veli Yeniçeriler için pir olarak kabul ediliyor ve dolayısıyla Yeniçeriler Bektaşi dervişlerine derin şekilde saygı gösteriyorlardı.

Konumu
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
İslam
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Şiʿism
 
 
 
Tasavvuf
 
 
 
Sünniler
 
 
 
Hariciler
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Hanefi
 
 
Maliki
 
 
Şafi'i
 
 
Hanbeli
 
Zahiri
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Z'ûl-Nûn el-Mısrî
 
İbrahim ibn Edhem
 
 
Ebû’l Hasan Şazeli
 
 
Ebû’n Necib Sühreverdi
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ebâ Yezîd-i Bistâmî
 
 
Şazel’îyye
 
 
Sühreverd’îyye
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ebû’l Hasan Harakânî
 
 
Ebû Hafs Ömer es-Sühreverdî
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Sehl el-Tüsterî
 
 
Arslan Baba
 
 
Yusuf Hemedanî
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Hallâc-ı Mansûr
 
 
Ahmed Yesevî
 
Abdulhâlık Gucdevanî
 
 
Abdülkâdir Geylânî
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Yesev’îyye Tarikatı
 
Nakşibend’îyye Tarikatı
 
 
Kadir’îyye Tarikatı
 
 
Şeyh’ūl`Ekber İbn ʿArabî
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Gâl’îyye
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Zahid Gilani Zahid’îyye
 
Ekber’îyye Sūfīsm
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Yunus Emre
 
 
 
 
 
 
Halvet’îyye
 
Vahdet-i Vücud
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Nâimî
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Hacı Bayram Veli
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Hurûfîlik
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Bayram’îyye Tarikatı
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Nesîmî
 
 
 
 
 
Şems’îyye-i Bayram’îyye
 
Celvet’îyye-i Bayram’îyye
 
Melamet’îyye-i Bayram’îyye
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Balım Sultan
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Mahmud Hüdayi
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Hurûfîyyeh
 
 
 
 
 
 
 
 
 
İsmail Hakkı Bursevî
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Gül Baba
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Safranbolulu Mehmed Emin Halvetî
 
Muhammed Nur'ül Arabi
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Eserleri
  • Miftah'ül Gayb (şiir ve düzyazılar)
  • Güldeste (şiir ve düzyazılar)

Bazı etkileri
Türbeden Rózsadomb mahallesi panorama manzarası
  • Danimarkalı Andersen tarafından 1841 yılında Gül Baba'nın efsanevî hayatı kaleme alınır.
  • Macar komponist ve besteci Jenő Huszka [ˈjɛnøː ˈhuskɒ] 1905 yılında Budapeştede Gül Baba senfoni opera eseri yaratıyor.
  • Macaristanda 2006 yılında Türkler tarafından Gül Baba vakfı kuruluyor.
  • Macar Ressam Franz Eisenhut tarafından 1886 yılında Gül Baba adlı eserini ortaya koymuştur.

Ayrıca bakınız

Wikimedia Commons'ta Gül Baba ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.

Kaynakça
  1. "Enderun Tarihi 1. cilt Enderun Tarihi 1. cilt". 13 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2009.
  2. "Galatasaray Dergisi Kasım 2002 Sayısı". 13 Mayıs 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2009.

Galeri
  • Gül Baba Budapeşte Türbesindeki büyük çeşme
  • Gül Baba Budapeşte Türbesindeki küçük çeşme
  • Gül Baba Budapeşte Türbesindeki korucu galleri
  • Gül Baba Budapeşte Türbesi
  • Gül Baba Budapeşte Türbesi
  • Gül Baba'nın Budapeşte Türbesindeki heykeli
  • Türbesi
  • Macar Ressam Franz Eisenhut tarafından 1886 yılında yapılan Gül Baba Tablosu
  • Gül Baba Türbesi'nin giriş kapısındaki plakette, Gül Baba hakkındaki yazı
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.