Jandarma Genel Komutanlığı

Jandarma Genel Komutanlığı, Türkiye'de il ve ilçe belediye sınırları dışında kalan veya polis teşkilatı bulunmayan yerler[5] ile Sahil Güvenlik Teşkilatı bulunmayan kıyı, deniz ve sahillerde görev yapan silahlı genel kolluk kuvvetidir.[5]

Türk Jandarması
Türk Jandarması amblemi
Etkin 1839-günümüz
Ülke  Türkiye
Bağlılık Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı
Sınıfı Jandarma [1]
Tipi Genel kolluk kuvveti
Görevi

Adlî, askerî ve mülkî görevler

  • Emniyet, asayiş ve kamu düzeni
  • Ceza ve tutukevlerinin dış korunması, sevk ve nakil hizmetleri
  • Adlî kolluk hizmetleri
Büyüklük 196.863 (Ocak 2020 itibarıyla)[2]
Bütçe ₺22.968.117.000 (2020)[3]
Parçası Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı
Türk Kara Kuvvetleri[4] (savaş durumunda)
Karargâh Jandarma Genel Komutanlığı
Beştepe, Ankara
Slogan Jandarma bir kanun ordusudur.
Etkin. Caydırıcı. Saygın.
Renkleri Kırmızı, Mavi         
Marş Jandarma Marşı
Yıldönümleri 14 Haziran (Kuruluş yıldönümü)
Website jandarma.gov.tr
Komutanlar
Komutan Orgeneral Arif Çetin
Komutan Yardımcıları Korgeneral Ali Çardakçı
Korgeneral Musa Çitil
Nişanlar
Fors

1983 tarihli ve 2803 sayılı Jandarma Teşkilatı Görev ve Yetkileri Kanunu ile 1934 tarihli ve 2559 sayılı Polis Vazife ve Sâlahiyet Kanunu'nda ve diğer yasalarda kendisine verilen görevleri yerine getiren Jandarma Teşkilatı, İçişleri Bakanlığına bağlı olarak çalışır. Jandarma birlikleri; seferberlik ve savaş hallerinde, Cumhurbaşkanı kararıyla belirlenecek bölümleriyle Kuvvet Komutanlıkları emrine girer, kalan bölümüyle normal görevlerine devam eder.[5]

Tarihçe
Osmanlı Atlı Jandarma Birliği

Osmanlı Dönemi

2004 yılına kadar Zaptiye Müşirliğinin kuruluş tarihi olan 16 Şubat 1846'da kurulduğu düşünülen Jandarma Teşkilatı hakkında, 1839 yılına kadar arşiv kayıtlarına rastlandığı için Teşkilatın kuruluş tarihi 1839 olarak kabul edilmeye başlanmıştır. Kuruluş tarihi tam olarak saptanamadığından 1839 tarihi, Asakir-i Zaptiye Nizamnamesi'nin kabul tarihi olan 14 Haziran 1869 ile birleştirilerek 14 Haziran 1839 tarihi elde edilmiş ve bu tarih Teşkilatın kuruluş günü olarak kutlanmaya başlamıştır.

16 Şubat 1846 tarihinde Seraskerliğe bağlı Zaptiye Müşirliği kurularak eyalet ve sancaklardaki Umuru Zaptiye teşkilatları bu kurum bünyesine alınmıştır. Tek makamdan komuta edilen bu yeni askerî zabıta sınıfı, iç güvenlik ve kamu düzenini sağlamakla görevlendirilmiştir. 14 Haziran 1869 tarihindeyse ilk Jandarma tüzüğü olarak bilinen Asakir-i Zaptiye Nizamnamesi kabul edilmiştir. Nizamname'de öngörüldüğü üzere her vilayette alay, tabur, bölük ve takım şeklinde yapılanan ve personeli piyade ve süvarilerden oluşan Zaptiye Alayları kurulmuştur.

1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nın ardından Sadrazam Mehmet Sait Paşa, Batı tarzı bir zabıta teşkilatı oluşturulmasına yardımcı olmaları için ülkeye İngiliz ve Fransız subaylar davet etmiştir. Yapılan çalışmalar doğrultusunda teşkilatlanmada reformlar yapılarak ve 20 Kasım 1879 tarihinde yine Seraskerlik'e bağlı olarak çalışan Umum Jandarma Merkeziyesi kurulmuştur.

Jandarma, 1909 yılında İkinci Meşrutiyet’le kurulan Harbiye Nezâretine bağlanmış ve adı Umum Jandarma Kumandanlığı olarak değiştirilmiştir. Ardından, Birinci Dünya Savaşı ve Kurtuluş Savaşı boyunda bir yandan önceki görevlerine devam etmiş diğer bir yandan da pek çok cephede ordunun bir parçası olarak ülke savunmasına katkı sağlamıştır.[6]

Cumhuriyet Dönemi

Cumhuriyetin ilanıyla birlikte pek çok kurumunda olduğu gibi Jandarmada da yeniden düzenlenlemelere gidilerek 1918 yılında kapatılan Jandarma Astsubay Okulu İzmit’te yeniden açılmış; Sabit Jandarma Bölge Müfettişlikleri ile İl Jandarma Alay Komutanlıkları yeniden yapılandırılmış ve Seyyar Jandarma Birlikleri kuvvetlendirilmiştir. 10 Haziran 1930 tarihli ve 1706 sayılı Jandarma Kanunu doğrultusunda, Komutanlık bugünkü hukuki konumuna ulaşmıştır. 1935 yılına gelindiğinde Jandarma Subayları Harp Okulunda yetiştirilmeye başlanmış; 1937 yılındaysa Jandarma Teşkilat ve Vazife Nizamnamesi kabul edilmiştir. Komutanlık, 1939 yılında Sabit ve Seyyar Jandarma Birlikleri ile Jandarma Eğitim Birlikleri ve Okulları olmak üzere üç kısım olarak yeniden yapılandırılmıştır.

16 Temmuz 1956 tarihli ve 6815 sayılı Kara Sınırlarının Korunması ve Güvenliği Hakkında Kanun, Gümrük ve Tekel Bakanlığına bağlı bir tümen olan Gümrük Umum Kumandanlığının sınır, kıyı ve karasularının güvenliğini sağlama, gümrük bölgelerinde kaçakçılığı engelleyip takip etme ve soruşturma görevlerini Jandarma Genel Komutanlığına yüklemiştir. Kanunun kabulünden bir yıl sonra Jandarma Sınır Birlikleri tugay hâline getirilmiş; ayrıca Jandarma Eğitim Tugayları da oluşturmuştur. 1961 yılına gelindiğinde Jandarma Bölge Komutanlıkları kurulmuş; iki yıl sonra Foça’da Jandarma Komando Okulu açılarak Jandarma Komando Birlikleri kurulmuştur. 1968 yılında Diyarbakır’a Hafif Helikopter Bölük Komutanlığı ismiyle Jandarma Havacılık Birliği kurulmuştur. Daha sonra Jandarma Komando ve Havacılık Birlikleri, 1974 yılında düzenlenen Kıbrıs Barış Harekatı’na katılmıştır.

12 Eylül Askerî Darbesi’nin ardından 1982 yılında kıyı ve karasuların korunması görevi Sahil Güvenlik Komutanlığına devredilmiş; bir yıl sonra 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu kabul edilmiştir. 1988 yılına gelindiğinde kara sınırlarının korunması ve güvenliğinin sağlanması görevleri Kara Kuvvetleri Komutanlığına yüklenmiş olsa da İran ve Suriye sınırının bir kısmı ile Irak sınırının tamamının korunması hâlâ Jandarmanın sorumluluğundadır. Daha sonra, 23 Mart 1989 tarihinde başlatılan, suç delillerinin bilimsel ve teknolojik yöntemlerle araştırılmasına yönelik bir çalışma kapsamında, 1993 yılında Ankara’ya Jandarma Kriminal Daire Başkanlığı, 1994 yılında Van, 1998 yılında Bursa, 2005 yılındaysa Aydın Jandarma Bölge Kriminal Laboratuvar Amirlikleri kurulmuştur.[6]

15 Temmuz Askerî Darbe Girişimi’nin ardından ilan edilen olağanüstü hal kapsamında çıkan 25 Temmuz 2016 tarihli ve 668 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Jandarma yapısında sivilleştirmelere gidilerek tamamen İçişleri Bakanlığına bağlanmıştır.[5][7]

Yapılanma

Geçmişteki yapı

Jandarma Genel Komutanlığı, 15 Temmuz Askerî Darbe Girişimi’nin ardından çıkartılan 668 sayılı Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnamesi'nden önce Türk Silahlı Kuvvetlerinin bir parçası olarak Silahlı Kuvvetlerle ilgili görevleri, eğitim ve öğrenim bakımından Genelkurmay Başkanlığına, emniyet ve asayiş işleriyle diğer görev ve hizmetlerin yürütülmesi yönündense İçişleri Bakanlığına bağlı; Jandarma Genel Komutanıysa İçişleri Bakanına karşı sorumluydu. Genelkurmay Başkanlığınca lüzum görülen hâller ile sıkıyönetim, seferberlik ve savaş hâllerinde gerekli olan bölümü ile Kuvvet Komutanlıkları emrine girer, kalan bölümü ile Jandarma Genel Komutanlığı emrinde normal görevlerine devam ederdi.[8]

2015 yılındaki İç Güvenlik Reformu kapsamında Jandarma Genel Komutanlığının askerî yapısı gevşetilmiş ve bağlılık yönünden İçişleri Bakanlığının rolü daha da etkin hâle getirilmiştir. Reform kapsamında İl Jandarma Komutanlarının; Jandarma Genel Komutanı, Genelkurmay Başkanı, İçişleri Bakanı, Başbakan ve Cumhurbaşkanı'nın imzalayacağı müşterek bir kararnameyle; İlçe Jandarma Komutanlarının ise Jandarma Genel Komutanı'nın teklifi ve İçişleri Bakanı'nın onayıyla atanması ön görülmüştür.[9]

Günümüzdeki Yapı

668 sayılı Olağanüstü Hal Kanun Hükmünde Kararnamesi ile Komutanlık yapısı daha sivil hale getirilmiştir. Bu amaçla Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu'ndaki Jandarmanın, Türk Silahlı Kuvvetlerinin bir parçası olarak Silahlı Kuvvetlerle ilgili görevleri, eğitim ve öğrenim bakımından Genelkurmay Başkanlığına bağlı olduğuna yönelik hüküm kaldırılmış; Komutanlık tamamen İçişleri Bakanlığına bağlanmıştır. Komutanlık teşkilatının; kuruluş, kadro ve konuş yerlerinin Türk Silahlı Kuvvetleri esaslarına göre Genelkurmay Başkanlığının görüşü alınarak düzenlenmesi hükmü kaldırılmış; Komutanlığın, Kuvvet Komutanlıkları emrine girmesi durumu da yeniden düzenlenmiştir. Savaş ve seferberlik hallerinde ise hangi birimlerin emre gireceğinin belirlenmesinde Genelkurmay Başkanlığının görüşü alınması ön görülmüştür.[5]

Jandarma Genel Komutanı ile Yardımcılarının, generallerin ve İl Jandarma Komutanlarının atamalarında Genelkurmay Başkanlığının teklifi gerekliliği kaldırılarak diğer subay ve astsubayların atanmalarında İçişleri Bakanlığı yetkili kılınmıştır.[5][7]

Görevleri
“ Jandarma her zaman yurt, ulus ve cumhuriyete aşk ve sadakatle bağlı tevazu, fedakarlık ve feragat örneği bir kanun ordusudur. ”

— Mustafa Kemal Atatürk[10]

Jandarma Genel Komutanlığı Karargâhı

2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu'na göre jandarmanın görevleri; adlî, askerî, mülkî ve diğer görevler olmak üzere dört ana başlık altında toplanmaktadır.[5]

Adlî görevleri
Topkapı Sarayı'nda nöbet tutan bir Jandarma Eri
  • Suç ve suçluları ortaya çıkarmak
  • Suçluları yakalamak
  • Suç delillerini adlî makamlara intikal ettirmek
  • Cumhuriyet savcısının talimatı ile hazırlık soruşturması yapmak
  • Ceza infaz kurumlarından adliyeye hükümlü ve tutuklu sevk etmek

Mülkî görevleri
  • Genel emniyet ve asayişin sağlanmasına yönelik hizmetlerin ilgili mevzuata uygun olarak yürütülmesini sağlamak
  • Toplumun asayiş suçundan nasıl korunacağı hakkında halkın bilgilendirilmesi, çocukların ve gençlerin suça yönelmesi ve suçta kullanılmasını önleyici tedbirlerin alınması hizmetlerini yürütmek
  • Asayiş suçları hakkındaki bilgi ve istatistikleri değerlendirmek, suç analizi yapmak veya yaptırmak ve bunları değerlendirerek asayiş suçlarının önlenmesi için suçla mücadele yöntemlerini belirlemek,
  • Suç işlenmesini önleyici faaliyetleri yürütmek,
  • Kaçakçılığı engellemek, takip etmek ve soruşturmak
  • Ceza infaz kurumularının ve tutukevlerinin dış korunmalarını yapmak

Askerî görevleri
  • Kanunlarla verilen askerî hizmetleri yerine getirmek
  • Mülkiyetlerdeki Jandarma komutanından daha üst rütbeli bir komutan yoksa Garnizon Komutanlığı yapmak.
Jandarma Trafik

Diğer görevleri
  • Adlî, askerî ve mülkî görevler dışında kalan, kanun ve nizamlar ile emir ve alınan kararlar doğrultusunda yürütülmesi gereken, tesis ve şahıs koruması ile nakil emniyeti gibi görevlerdir.

Birimler

Komutanlıklar[11]

Eğitim Birlik Komutanlıkları

Jandarma Bölge Komutanlıkları
  • Adana Jandarma Bölge Komutanlığı
    • Adana İl Jandarma Komutanlığı
    • Adıyaman İl Jandarma Komutanlığı
    • Gaziantep İl Jandarma Komutanlığı
    • Hatay İl Jandarma Komutanlığı
    • Mersin İl Jandarma Komutanlığı
    • Kahramanmaraş İl Jandarma Komutanlığı
    • Kilis İl Jandarma Komutanlığı
    • Osmaniye İl Jandarma Komutanlığı
  • Ankara Jandarma Bölge Komutanlığı
    • Ankara İl Jandarma Komutanlığı
    • Bolu İl Jandarma Komutanlığı
    • Çankırı İl Jandarma Komutanlığı
    • Eskişehir İl Jandarma Komutanlığı
    • Kırıkkale İl Jandarma Komutanlığı
  • Aydın Jandarma Bölge Komutanlığı
    • Aydın İl Jandarma Komutanlığı
    • Denizli İl Jandarma Komutanlığı
    • İzmir İl Jandarma Komutanlığı
    • Manisa İl Jandarma Komutanlığı
    • Muğla İl Jandarma Komutanlığı
    • Uşak İl Jandarma Komutanlığı
  • Batman Jandarma Bölge Komutanlığı
    • Batman İl Jandarma Komutanlığı
    • Bitlis İl Jandarma Komutanlığı
    • Hakkâri İl Jandarma Komutanlığı
    • Siirt İl Jandarma Komutanlığı
    • Şırnak İl Jandarma Komutanlığı
    • Van İl Jandarma Komutanlığı
  • Bursa Jandarma Bölge Komutanlığı
    • Balıkesir İl Jandarma Komutanlığı
    • Bilecik İl Jandarma Komutanlığı
    • Bursa İl Jandarma Komutanlığı
    • Çanakkale İl Jandarma Komutanlığı
    • Kütahya İl Jandarma Komutanlığı
    • Yalova İl Jandarma Komutanlığı
  • Diyarbakır Jandarma Bölge Komutanlığı
    • Diyarbakır İl Jandarma Komutanlığı
    • Mardin İl Jandarma Komutanlığı
    • Şanlıurfa İl Jandarma Komutanlığı
  • Erzurum Jandarma Bölge Komutanlığı
    • Ağrı İl Jandarma Komutanlığı
    • Erzurum İl Jandarma Komutanlığı
    • Ardahan İl Jandarma Komutanlığı
    • Artvin İl Jandarma Komutanlığı
    • Bayburt İl Jandarma Komutanlığı
    • Erzincan İl Jandarma Komutanlığı
    • Iğdır İl Jandarma Komutanlığı
    • Kars İl Jandarma Komutanlığı
  • Giresun Jandarma Bölge Komutanlığı
    • Giresun İl Jandarma Komutanlığı
    • Rize İl Jandarma Komutanlığı
    • Ordu İl Jandarma Komutanlığı
    • Gümüşhane İl Jandarma Komutanlığı
    • Tokat İl Jandarma Komutanlığı
    • Trabzon İl Jandarma Komutanlığı
  • İstanbul Jandarma Bölge Komutanlığı
    • İstanbul İl Jandarma Komutanlığı
    • Edirne İl Jandarma Komutanlığı
    • Kırklareli İl Jandarma Komutanlığı
    • Kocaeli İl Jandarma Komutanlığı
    • Tekirdağ İl Jandarma Komutanlığı
    • Sakarya İl Jandarma Komutanlığı
    • Düzce İl Jandarma Komutanlığı
  • Kastamonu Jandarma Bölge Komutanlığı
    • Kastamonu İl Jandarma Komutanlığı
    • Sinop İl Jandarma Komutanlığı
    • Zonguldak İl Jandarma Komutanlığı
    • Bartın İl Jandarma Komutanlığı
    • Karabük İl Jandarma Komutanlığı
  • Kayseri Jandarma Bölge Komutanlığı
    • Kayseri İl Jandarma Komutanlığı
    • Nevşehir İl Jandarma Komutanlığı
    • Niğde İl Jandarma Komutanlığı
    • Kırşehir İl Jandarma Komutanlığı
    • Yozgat İl Jandarma Komutanlığı
    • Aksaray İl Jandarma Komutanlığı
    • Malatya İl Jandarma Komutanlığı
  • Konya Jandarma Bölge Komutanlığı
    • Afyonkarahisar İl Jandarma Komutanlığı
    • Antalya İl Jandarma Komutanlığı
    • Burdur İl Jandarma Komutanlığı
    • Isparta İl Jandarma Komutanlığı
    • Karaman İl Jandarma Komutanlığı
    • Konya İl Jandarma Komutanlığı
  • Tunceli Jandarma Bölge Komutanlığı
    • Bingöl İl Jandarma Komutanlığı
    • Elazığ İl Jandarma Komutanlığı
    • Muş İl Jandarma Komutanlığı
    • Tunceli İl Jandarma Komutanlığı
  • Tokat Jandarma Bölge Komutanlığı
    • Amasya İl Jandarma Komutanlığı
    • Tokat İl Jandarma Komutanlığı
    • Çorum İl Jandarma Komutanlığı
    • Sivas İl Jandarma Komutanlığı

Kriminal birimler
  • 81 ilde İl Jandarma Komutanlıkları bünyesinde Olay Yeri İnceleme Timleri
  • 34 ilde İl Jandarma Komutanlıkları bünyesinde 41 adet Patlayıcı Madde İmha Unsuru
  • 14 ilde İl Jandarma Komutanlıkları bünyesinde Parmak ve Avuç İzi Kısım Amirlikleri
  • 388 ilçede İlçe Jandarma Komutanlıkları bünyesinde Olay Yeri İnceleme Birimleri[6]

Araçlar
Jandarma devriye arabası
S-70i
Türk Jandarması Araç Envanteri
Zırhlı Personel Taşıyıcılar Görseller Sayısı
BTR-60 323+
Otokar Akrep (4x4) 250+
Otokar Cobra (4x4) 200+
Ejder Yalçın (4X4) ?
BMC Kirpi 200
Dragoon 300 (4x4) 60
Cadillac V150/S (4x4) 200
Shorland S55 (4x4) 100
AVGP 95
Sisu Nasu (NA-147 BT) 47+
Helikopterler
Sikorsky UH-60 Black Hawk 26
Mil Mi-17 18
T-129 ATAK 6[12]
İnsansız Hava Araçları
ANKA-S 6[13]
ANKA-B
Bayraktar TB2 30[14]

Jandarma Genel Komutanları
Ana madde: Türk Jandarma Genel Komutanları listesi

Uzman jandarma rütbeleri
Ana madde: Uzman jandarma

Uzman Jandarmalar yalnızca Türk Jandarması bünyesinde Uzman Jandarma Çavuş olarak görev yapmakta olup Uzman Jandarma Okulunu başarıyla bitiren Uzman Jandarma Çavuştan Uzman Jandarma Sekizinci Kademeli Çavuş rütbesine kadar olan asker kişilerdir. Uzman Çavuş rütbesi ile karıştırmamalıdır. Uzman Jandarma rütbeleri, Uzman Çavuş rütbelerinin üstüdür. 2016 yılı Temmuz ayı itibarıyla Jandarma Genel Komutanlığında görev yapan 21.303 Uzman Jandarma bulunmaktadır.[15] Uzman Jandarma Okulu 2013 yılında kapatılmıştır ve günümüzde Uzman Jandarma alımı yapılmamaktadır.[16][17]

  • Uzman Jandarma adayı
  • Uzman Jandarma Çavuş
  • Uzman Jandarma I Kademeli Çavuş
  • Uzman Jandarma VIII Kademeli Çavuş

Kaynakça
  1. "657 sayılı Devlet Memurları Kanunu" (PDF). T.C. Resmî Gazete, 12056. Madde 36. 23 Temmuz 1965. Erişim tarihi: 7 Ocak 2017.
  2. "Jandarma Genel Komutanlığı 2019 Yılı Faaliyet Raporu" (PDF). egm.gov.tr. 3 Ocak 2020. s. 11. 21 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2020.
  3. http://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2020/01/2-a-2020-Y%C4%B1l%C4%B1-Genel-B%C3%BCt%C3%A7eli-%C4%B0dareler-Ekonomik-Kod-%C4%B0cmali-ile-2021-2022-Gider-Tahminleri.pdf
  4. "Jandarma ve Sahil Güvenlik'te Ne Değişti?". 30 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2017.
  5. 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu. T.C. Resmî Gazete, 17985, 12 Mart 1983
  6. "JANDARMA GENEL KOMUTANLIĞI TARİHÇESİ". Jandarma Genel Komutanlığı. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ekim 2016.
  7. 668 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Alınması Gereken Tedbirler İle Bazı Kurum ve Kuruluşlara Dair Düzenleme Yapılması Hakkında Kanun Hükmünde Kararname 10 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. T.C. Resmî Gazete, 29783 (2.Mükerrer), 27 Temmuz 2016
  8. 2803 sayılı Jandarma Teşkilat, Görev ve Yetkileri Kanunu (25/7/2016-KHK-668 değişiklikleri işlenmemiş hali). T.C. Resmî Gazete, 17985, 12 Mart 1983
  9. "Jandarma İçişleri Bakanlığı'na bağlandı". En Son Haber. Anadolu Ajansı. 10 Mart 2015.
  10. "Jandarma Müzesi, Beytepe". 3 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2016.
  11. "Teşkilat Şeması".
  12. https://www.sabah.com.tr/ekonomi/2019/06/12/jandarmaya-6-atak-helikopteri-teslim-edildi
  13. https://www.airturkhaber.com/haberler/jandarmaya-4-adet-anka-s-teslimati/
  14. https://www.milliyet.com.tr/gundem/jandarmaya-alti-yeni-siha-6155781
  15. "TSK personel sayısını açıkladı" Sabah Gazetesi, Erişim Tarihi: 28.11.2016
  16. Çelikyaman, Çelik (15 Şubat 2012). "Uzman Jandarma Kaldırılıyor". Askerhaber.com. 17 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2012.
  17. "Uzman Jandarma kadroları Astsubay kadrosuna dönüştürüldü". Vikihaber. 15 Şubat 2012. 21 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2012.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.