Çankaya

Çankaya, Türkiye Cumhuriyeti'nin İç Anadolu Bölgesi'nde, Ankara iline bağlı bir ilçe.[1] Ankara ilinin orta kesiminde bulunan ilçe,[2] Ankara'nın başkent olması ile birlikte Türkiye'nin yönetim merkezi durumuna gelmiştir.[1] Çankaya, yerleşik nüfusu 925.828 kişi itibarıyla Ankara'nın ikinci, Türkiye'nin nüfus bakımından dördüncü en büyük ilçesi konumundadır. Türkiye'nin en kalabalık ilçelerinden biri olarak pek çok ilden nüfusu daha fazladır.[3][4] Gün içinde nüfusu iki milyona kadar çıkabilmektedir.[1] 102 lise ve 13 üniversitesi ile ilçe önemli bir eğitim kentidir.[5][6][7]

Çankaya
İlçe
Kızılay Meydanı
Ankara
Ülke	Türkiye
İl	Ankara
Coğrafi bölge	İç Anadolu Bölgesi
Coğrafi bölüm	Yukarı Sakarya
İdare
• Kaymakam	Aydın Ergün
• Belediye başkanı	Alper Taşdelen (CHP)
Yüzölçümü
• Toplam	1,157 km² (446 mil²)
Rakım	1,000 m (3.000 ft)
Nüfus  (2018)
• Toplam	920,890
• Kır	-
• Şehir	-
Zaman dilimi	UTC+03.00 (UDAZD)
Posta kodu	06650
İl alan kodu	0312
İl plaka kodu	06
Resmî site cankaya.bel.tr Çankaya

Tarihçe

Çankaya sırasıyla Hatti, Hititler, Frigyalılar Lidyalılar, Pers İmparatorluğu, Makedonya Krallığı, Galatlar, Roma İmparatorluğu, Doğu Roma İmparatorluğu, Büyük Selçuklu İmparatorluğu, Anadolu Selçuklu Devleti, Ahiler ve Osmanlı İmparatorluğu dönemlerini yaşamıştır.[8] 19. yüzyılda önemini kaybeden yerleşim, 20. yüzyılın başlarında Bağdat Demiryolu'nun yapılması, daha sonra Mustafa Kemal Atatürk'ün Kurtuluş Savaşı'nı buradan yönetmesi ile gelişti. Ankara'nın 13 Ekim 1923 tarihinde yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nin başkenti olmasının ardından gelişen Çankaya, 15 Haziran 1936 tarihinde 3012 Nolu Kanun ile ilçe statüsüne erişmiştir.[9][10] Ayrıca, bu tarihte Elmadağ ve Gölbaşı bucakları Çankaya ilçesine bağlanmıştır. 1960 yılında bucak teşkilatının kaldırılmasıyla Kayaş, Cebeci, Bahçelievler ve Dikmen bucakları bu statülerini kaybetmiştir. 30 Kasım 1983 tarihinde Çankaya sınırlarına dahil olan Gölbaşı ve Mamak ilçe statüsüne kavuşarak Çankaya'dan ayrılmıştır.[11]

Coğrafya

Çankaya, İç Anadolu Bölgesi'nin kuzeybatısındaki Yukarı Sakarya Bölümü'nde yer alır. Çankaya'nın doğu ve kuzeydoğusunda yine Ankara iline bağlı Mamak ve Altındağ, güneyinde Gölbaşı, batısında ise Etimesgut ilçeleri bulunur.[12] Çankaya, Orta Anadolu'nun düzlükleri ortasında kayalık bir alanda kurulmuştur. Bu kayalık alan, artık kentin merkezinde küçük bir ada niteliğindedir. Bu adayı yükseltiler çevreler, ortada bir çanak bırakırlar. Eskiden bataklık olan bu çanak, Cumhuriyet döneminde kurutularak yerleşime açılmıştır.[13]

Mahalleler

Çankaya'nın 124 mahallesinin 99'u merkezde bulunmaktadır. Merkez mahallelerinde 710.283 kişi   (% 77) yaşamaktadır. En uzak mahallesi ise 57,3 km uzaklıktaki Akarlar'dır. İlçede nüfusu en fazla olan, 30.111 kişi ile Birlik mahallesidir.  Çankaya'nın nüfusu 2017 yılında % 0,31 artmıştır.**

Çankaya ilçesinin mahallelerinin ilçeye uzaklığı, rakımı[14] ve nüfusu

Sıra	Mahalle	Km*	Rakım(m)	Nüfus
2016[15]	2017[16]	2018	2019
1	100. Yıl	3,1	948	5.775	5.681
2	50. Yıl	7,7	986	933	707
3	Akpınar	9,2	1143	12.387	12.454
4	Anıttepe	3,3	872	4.822	4.945
5	Arka Topraklık	3,7	886	2.554	2.592
6	Aşağı İmrahor	6,6	927	193	200
7	Aşağı Öveçler	4,6	981	8.402	8.239
8	Aşıkpaşa	5,2	933	8.413	8.596
9	Ata	6,8	948	12.128	12.061
10	Aydınlar	5,6	964	6.253	6.132
11	Ayrancı	2,8	916	18.382	17.847
12	Aziziye	4,3	931	11.583	11.520
13	Bademlidere	5,3	933	1.886	1.935
14	Bağcılar	5,1	933	2.557	2.591
15	Bahçelievler	4,0	895	11.615	11.412
16	Balgat	3,9	899	3.445	3.649
17	Barbaros	3,2	916	6.017	5.994
18	Bayraktar	4,4	938	4.640	4.565
19	Birlik	5,7	947	30.251	30.111
20	Boztepe	5,1	933	1.910	1.736
21	Büyükesat	5,4	943	8.495	8.582
22	Cebeci	3,7	873	4.949	4.960
23	Cevizlidere	6,3	933	13.348	13.335
24	Cumhuriyet	0,8	871	89	92
25	Çamlıtepe	2,5	876	6.594	6.408
26	Çankaya	3,2	923	8.074	8.196
27	Çiğdem	7,4	940	14.572	14.594
28	Çukurambar	6,2	915	13.405	13.283
29	Devlet	4,7	903	7.039	9.622
30	Dilekler	3,6	867	894	740
31	Doğuş	2,6	910	2.983	2.912
32	Ehlibeyt	5,6	918	3.021	2.976
33	Emek	5,2	890	23.816	23.606
34	Ertuğrulgazi	3,8	873	7.011	6.874
35	Erzurum	3,6	867	3.130	2.933
36	Esatoğlu	1,8	889	3.651	3.547
37	Eti	4,2	882	1.783	1.814
38	Fakülteler	3,1	865	6.363	6.195
39	Fidanlık	2,3	874	1.201	1.158
40	Gaziosmanpaşa	3,0	916	3.846	3.778
41	Gökkuşağı	7,1	952	8.520	8.471
42	Göktürk	3,1	904	3.971	3.809
43	Güvenevler	2,8	914	9.904	9.731
44	Güzeltepe	5,0	938	6.225	6.143
45	Harbiye	4,0	933	21.753	21.108
46	Hilal	6,7	1.003	6.743	6.600
47	Huzur	6,9	974	17.125	17.052
48	İleri	2,8	882	4.568	4.364
49	İlkadım	4,6	934	14.004	13.733
50	İlkbahar	7,4	1188	5.520	6.563
51	İlker	7,5	994	3.393	3.356
52	İncesu	2,4	882	3.447	3.380
53	İşçi Blokları	6,8	926	18.277	18.039
54	Karapınar	8,0	982	9.216	9.307
55	Kavaklıdere	1,9	891	6.912	6.675
56	Kazım Özalp	5,2	938	5.231	5.222
57	Keklikpınarı	7,9	981	14.034	14.034
58	Kırkkonaklar	6,2	945	17.279	17.332
59	Kızılay	0,3	880	1.675	1.356
60	Kızılırmak	5,0	907	6.577	6.494
61	Kocatepe	0,9	879	679	631
62	Korkutreis	3,4	889	1.296	932
63	Küçükesat	2,5	912	2.831	2.770
64	Kültür	2,2	879	4.317	4.024
65	Malazgirt	6,2	986	5.755	5.928
66	Maltepe	3,2	892	9.538	9.302
67	Mebusevleri	3,5	891	4.459	4.455
68	Meşrutiyet	0,7	877	872	867
69	Metin Akkuş	6,6	976	3.090	3.003
70	Metin Oktay	3,7	911	4.803	4.801
71	Mimar Sinan	3,4	896	3.345	3.313
72	Muhsin Ertuğrul	2,9	918	3.456	3.338
73	Murat	3,9	939	3.755	3.609
74	Mustafa Kemal	7,9	889	7.664	7.235
75	Mürsel Uluç	7,3	1.021	18.073	18.003
76	Naci Çakır	5,4	943	10.128	10.061
77	Namık Kemal	0,4	880	146	111
78	Nasuh Akar	4,4	919	3.812	3.804
79	Oğuzlar	4,7	910	7.322	7.316
80	Osman Temiz	5,8	964	10.432	10.196
81	Ön Cebeci	2,4	880	4.871	4.767
82	Öveçler	4,7	956	9.070	9.022
83	Remzi Oğuz Arık	2,0	896	5.607	5.525
84	Sağlık	2,3	873	681	703
85	Sancak	6,4	994	11.223	11.119
86	Seyranbağları	2,5	899	6.938	6.928
87	Sokullu Mehmet Paşa	4,5	952	9.477	9.131
88	Söğütözü	6,3	918	5.679	5.800
89	Şehit Cengiz Karaca	6,1	957	8.073	8.013
90	Şehit Cevdet Özdemir	5,2	947	9.014	8.763
91	Tınaztepe	2,4	891	5.893	5.694
92	Topraklık	3,1	872	1.711	1.708
93	Umut	3,6	921	8.053	7.963
94	Yıldızevler	5,7	956	12.679	12.560
95	Yukarı Bahçelievler	3,0	895	16.573	16.500
96	Yukarı Dikmen	8,8	1.054	9.051	8.777
97	Yukarı Öveçler	6,0	931	4.312	3.987
98	Yücetepe	1,4	887	5.429	5.681
99	Zafertepe	3,3	903	2.721	2.602
	Çankaya (Merkez)			715.612	710.283
100	Ahlatlıbel	18,0	1.175	3.459	7.840
101	Akarlar	57,3	1.114	45	41
102	Alacaatlı	22,1	963	20.787	25.603
103	Aşağı Dikmen	10,2	1.131	11.610	11.147
104	Beytepe	14,6	960	5.904	9.368
105	Çavuşlu	49,5	1.258	290	269
106	Çayyolu	18,0	884	5.431	5.392
107	Dodurga	27,2	1.052	8.963	9.163
108	Evciler	35,9	1.210	199	184
109	Karahasanlı	51,7	1.201	286	277
110	Karataş	14,5	1.144	767	738
111	Konutkent	18,6	874	7.826	8.191
112	Koru	16,3	970	14.879	14.805
113	Kömürcü	31,9	1.155	111	112
114	Mutlukent	15,1	977	18.020	18.420
115	Oran	20,1	1.178	12.129	12.166
116	Orta İmrahor	9,5	1.005	293	273
117	Prof. Dr. Ahmet Taner Kışlalı	17,3	890	19.529	19.421
118	Tohumlar	39,5	1.323	156	167
119	Ümit	15,3	873	13.691	13.751
120	Üniversiteler	11,9	896	29.610	27.903
121	Yakupabdal	19,7	937	5.066	4.839
122	Yaşamkent	20,6	907	23.571	20.796
123	Yayla	57,4	1.417	214	206
124	Yeşilkent	9,2	1.068	671	644
	Çankaya (Merkez dışında)			203.507	211.716
	Çankaya (ilçe)			919.119	921.999

* Km,  kaymakamlığa olan uzaklıktır.

** TÜİK 01 Şubat 2018 verileri

Semtler

• Ahlatlıbel
• Anıttepe
• Ayrancı
• Bahçelievler
• Balgat
• Bilkent
• Cebeci
• Çayyolu
• Demirtepe
• Dikmen
• Gaziosmanpaşa
• Kavaklıdere
• Kırkkonaklar
• Kızılay
• Küçükesat
• Maltepe
• Öveçler
• Seyranbağları
• Sıhhiye
• Söğütözü
• Topraklık
• Ümitköy
• Yıldız

İklim

İlçede karasal iklim hüküm sürmektedir. Kışları soğuk ve kar yağışlı, yazları sıcak ve kuraktır. Kışları kuru bir ayaz görülür. İlkbahar mevsiminde kırkikindi olarak adlandırılan yükselim yağışları düşer. İç Anadolu Bölgesi'nde Türkiye'nin en az yağış alan bölümü[17] olduğu için ilçede yılın üçte biri güneşli geçer.[13] Ankara il merkezi'nin yıllık yağış ortalaması 404,5 milimetredir. En çok yağış 51,8 mm ile mayıs ayında düşerken, en az yağış 14,4 mm ile ağustos ayında düşer.[18]

Ankara iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
En yüksek sıcaklık (°C)	16	19	25	30	33	37	40	42	35	32	24	17	42
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	1	4	10	15	20	24	27	28	24	18	10	4	15
Ortalama sıcaklık (°C)	0,4	1,9	6,0	11,2	15,9	19,9	23,4	22,9	18,5	12,9	6,6	2,3	10
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	−6	−5	−1	3	6	9	12	12	8	3	−1	−3	3
En düşük sıcaklık (°C)	−31	−31	−27	−11	−6	2	3	3	−2	−8	−18	−25	−31
Ortalama yağış (mm)	40	31	36	51	52	39	17	15	18	32	36	48	415
Kaynak: Worldweather.org[19] Weatherbase.com,[20][21]

Nüfus

Botanik Parkı

Kuğulu Park

Ankara ilinin en yüksek ikinci nüfusuna sahip ilçesi olan Çankaya'nın nüfusu 2020 sayımlarına göre 925.828 kişidir.[22] İlçe ayrıca Türkiye'nin de nüfus bakımından en büyük dördüncü ilçesi konumundadır. 2000 nüfus sayımında 769.331 olan nüfus 21 yılda yaklaşık 156.497 kişi artmıştır. Bir milyona yaklaşan nüfusun 445.235'i erkek; 480.593'ü kadındır. Nüfusun tamamı kentte yaşar.[22]

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
1965[23]	496.953	470.454	26.499
1970[24]	683.210	653.290	29.920
1975[25]	927.809	895.005	32.804
1980[26]	968.668	921.882	46.786
1985[27]	667.351	665.128	2.223
1990[28]	714.330	712.304	2.026
2000[29]	769.331	758.490	10.841
2007[30]	792.189	792.189	veri yok
2008[31]	785.330	785.330	veri yok
2009[32]	794.288	794.288	veri yok
2010[33]	797.109	797.109	veri yok
2011[34]	813.339	813.339	veri yok
2012[35]	832.075	832.075	veri yok
2013[36]	914.501	914.501	veri yok
2014[37]	913.715	913.715	veri yok
2015[38]	922.536	922.536	veri yok
2016[39]	919.119	919.119	Veri yok
2019[40]	944.609	944.609	veri yok

Eğitim

Yüksek nüfusu nedeniyle birçok ilköğretim okulu ve liseye sahip olan Çankaya genel olarak bir öğrenci kenti görünümündedir. İlçede yüzden fazla ilköğretim kurumunun yanında,[5] onlarca lise bulunmaktadır.[6]

Üniversiteler

Çankaya'daki on adet üniversitede yüz bini aşan öğrenci yüksek öğrenim görmektedir.[41] Türkiye'nin önemli üniversitelerinden birçoğu ile birlikte vakıf üniversiteleri ilçede yer almaktadır.[42] Dünya'nın en iyi bin üniversitesi listesinde, Türkiye'den dereceye giren iki üniversiteden biri Çankaya'dadır.[43] Kentte birçok üniversitenin yanı sıra, üniversite hastaneleri, fakülteler gibi üniversite alt kuruluşları bulunmaktadır. Çankaya'daki üniversitelere sadece Ankara'dan değil, Türkiye'nin dört köşesinden ve ülke dışından öğrenciler gelmektedir.[44][45][46] Çankaya'daki üniversiteler şunlardır:

Devlet: Ankara Üniversitesi[47], Gazi Üniversitesi[48], Hacettepe Üniversitesi[49], Orta Doğu Teknik Üniversitesi[50]

Vakıf: Bilkent Üniversitesi[51], Çankaya Üniversitesi[52], TOBB Ekonomi ve Teknoloji Üniversitesi[53], Ufuk Üniversitesi[54], TED Üniversitesi[55]

Askeri: Kara Harp Okulu[56]

Kültür

Müzeler

Pembe Köşk

Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk'ün mozolesinin bulunduğu Anıtkabir, Atatürk'e ait eşyaların da sergilendiği bir müze olarak ilçe sınırları içerisinde yer alır. İsmet İnönü Evi, Türkiye Cumhuriyeti 2. Cumhurbaşkanı İsmet İnönü’nün 1925’ten 1973’te ölümüne kadar 48 yıl yaşamış olduğu yer olarak, müze biçiminde varlığını sürdürmektedir. Orta Doğu Teknik Üniversitesi içerisinde yer alan ODTÜ Bilim ve Teknoloji Müzesi'nin kuruluş amacı; MÖ 7000 yılından beri Anadolu'da gelişen teknolojinin tarihini belgelemek ve günümüz teknolojisini sergilemektir. Türkiye Büyük Millet Meclisi yerleşkesinde yer alan Atatürk ve Meclis Müzesinde, 1920 ve 30'lardan kalma, Meclis, İnkılaplar ve Atatürk ile ilgili çeşitli belge ve fotoğraflar teşhir edilmektedir. Beşevler'de yer alan Atatürk Eğitim Müzesinde, Türk Eğitim Tarihi ile ilgili belge, eşya, kitap teşhir salonları, kütüphane ve Başöğretmen Atatürk arşivi bulunmaktadır. MTA Tabiat Tarihi Müzesinde, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü'nün kuruluşundan bugüne kadar yapılmış jeolojik çalışmalar sırasında bulunan mineraller, taş örnekleri, fosiller sergilenmektedir. TRT Müzesinde, 1981 yılında eski radyo malzemeleri toplanarak sergilenmektedir. Jandarma'nın tarihini ve bugününü her yönüyle tanıtmak ve korumak amacıyla kurulan Jandarma Müzesi, Jandarma Eğitim Komutanlığı içerisinde yer almaktadır. [57] İlçede ayrıca Gazi Üniversitesi bünyesinde Gazi Üniversitesi Resim Heykel Müzesi ve Gazi Üniversitesi Somut Olmayan Kültürel Miras Müzesi, Ankara Üniversitesi bünyesinde Oyuncak Müzesi bulunur.[58]

Şenlikler

İlçe, Ankara'da gerçekleştirilen kültürel organizasyonların merkezi konumundadır. Bu faaliyetlerin birçoğu geleneksel hale gelmiştir. Çankaya'daki sinema alanındaki önemli organizasyonlardan biri Ankara Uluslararası Film Festivali'dir.[59] 1998 yılından beri düzenlenen festival, belgesel, uzun film ve kısa film yarışmaları barındırır. Yaklaşık 17 dalda ödül dağıtılır.

Tiyatro alanındaki önemli bir şenlik, Toplumsal Araştırmalar Kültür ve Sanat İçin Vakıf tarafından 1996 yılından beri gerçekleştirilen Uluslararası Ankara Tiyatro Festivali'dir.[60]

Kore'de Savaşan Türkler Anıtı

Bunların haricinde Çankaya'da 1983'ten beri Ankara Uluslararası Müzik Festivali[61] ve 1996'dan beri de Ankara Caz Festivali gerçekleştirilir.[62]

Anıtlar

Çankaya'da irili ufaklı birçok tarihî ya da modern anıt bulunmaktadır. Bunların en önemlilerinden biri Kızılay Meydanı'ndaki, Emniyet Anıtı olarak da bilinen Güvenpark Anıtı'dır. Anıt, 1935 yılında Prof. C. Hozlmeister ve Prof. J. Thorak'a yaptırılarak Türk Polis Teşkilatı'na hediye edilmiştir. Projesi Prof. C. Hozlmeister tarafından çizilen anıtın kabartma ve heykelleri Prof. J. Thorak ve Anton Hanak tarafından yapılmıştır.[63] Özellikle Kızılay çevresindeki Sakarya ve Yüksel Caddelerinde birçok heykel bulunmaktadır. Bunların başlıcaları Taşankara ve Barış Heykeli'dir. Heykeltıraş Burhan Alkar tarafından 1979'da taştan yapılan Barış Heykeli, Sakarya Caddesi yaya bölgesinde bulunmaktadır. Genç bir kız ile erkeğin birlikte uçurdukları güvercin, özgürlük ve barışı simgelemektedir.[64] Bu heykel gibi Taşankara da Danimarkalı heykeltıraş Jørgen Haugen Sørensen tarafından 1992 yılında yapılmış ve Sakarya Caddesi yaya bölgesine konmuştur.[64]

4.30 metre yüksekliğindeki mermer Mimar Sinan Anıtı ise Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nin önünde bulunmaktadır. Eserde Mimar Sinan kendine özgü kıyafetleriyle ayakta dururken resmedilmiştir. Bu anıt 1956 yılında heykeltıraş Hüseyin Anka Özkan'a yaptırılmıştır.[65]

Modern yapı ve yapıtlar

Çankaya'da 80'li yıllardan itibaren inşa edilen önemli eserler arasında, sadece ilçenin değil Ankara'nın da simgesi olan Atakule, Kocatepe Camii ve Hitit Güneş Kursu Anıtı sayılabilir. Atakule İş Merkezi, Ankara'nın başkent oluşunun 66. yıldönümü nedeniyle 13 Ekim 1989'da açılmıştır. Ankara'nın ilk, Türkiye'de açılan ikinci alışveriş merkezi olan Atakule, 125 m yüksekliğe ve kulenin tepesinde döner restorana sahiptir.[66]

Kocatepe semtindeki Kocatepe Camii'nin yapımına 1967 yılında başlanmış ve 1987 yılında bitirilmiştir. 88 m uzunluğunda dört minaresi vardır.[67]

Çankaya Köşkü

1924 - 2014 yılları arası Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanları'nın ikamet etmiş olduğu köşktür. 2014 yılından itibaren Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanları'nın resmî konutunun Cumhurbaşkanlığı Külliyesi olmasıyla Çankaya Köşkü artık Türkiye Cumhuriyeti Başbakanları tarafından kullanılmaktadır. Çankaya Köşkü, Ankara'nın merkezi olan Kızılay Meydanı'nın yaklaşık 5 kilometre güneyindedir ve rakımı 1,071 metredir.

Ankara'nın yüksek bir tepesinde yer alan köşk, Kasabyan adlı bir Ermeni tüccar tarafından 1800'lü yılların son çeyreğinde bir bağevi olarak yaptırıldı. Sonrasında kentin zengin ailelerinden Bulgurzadeler'in eline geçti. Ankara Müftüsü Rıfat Efendi'nin gayretleriyle halk arasında 4500 lira toplanıp, Bulgurzade Tevfik Efendi'den satın alınan köşk, Mustafa Kemal Atatürk'e hediye edildi.

Mustafa Kemal Atatürk, 1921 yılında buraya yerleşmiştir. 1924 yılında Mimar Vedat Bey ve Mimar Arif Hikmet Bey'in yapmış olduğu ilavelerle köşk bugünkü halini almıştır.[68][69]

Altyapı

Ulaşım

Ankara Kent Metro Ağı Haritası

İlçe Ankara'nın merkezinde bulunmaktadır.[58] İlçe içi ulaşımı kolaylaştıran 4 adet faal, 2 adet de inşaat halinde olan metro vardır.[70] Metro güzergâhları Dikimevi - Söğütözü, M1 Kızılay - Batıkent, M2 Kızılay - Koru , M3 Batıkent - Törekent,M4 Gar - Gazino, M5 Gar - Esenboğa Havalimanı hatları üzerinde konumlanmıştır. Bu metrolar Çankaya'yı, Yenimahalle, Altındağ, Etimesgut, Sincan, Keçiören, Pursaklar, Çubuk ilçelerine bağlar. Yapımına 1992 yılında başlanan Ankaray metrosundan Ankara Şehirlerarası Otobüs Terminali'ne direkt geçiş vardır.[71][72] Sincan-Kayaş Banliyö Tren Hattı'nın ilçe üzerinden geçen istasyonları mevcuttur. İlçeye havayolu ile ulaşım, 28 km mesafede bulunan, Çankaya'nın kuzeydoğusundaki Esenboğa Uluslararası Havalimanı ile mümkündür.[73]

Yönetim

İdari bölünme

1936 yılında Ankara'nın merkez ilçesi olan Çankaya, 1983 yılında Çankaya, Altındağ, Yenimahalle, Mamak ve Keçiören olmak üzere beş ilçeye bölünmüştür. 1960 yılında Elmadağ, Çankaya'dan ayrılarak ilçe olmuştur. 1983 yılında ise Çankaya'dan Mamak ve Gölbaşı ayrılarak iki yeni ilçe kurulmuştur. 1984 yılında Ankara Büyükşehir Belediyesi kurulmuş, Çankaya da bu belediyeye bağlı bir metropol olmuştur.[74] İlçe bir belediye başkanlığına ve bir kaymakamlığa bağlıdır. İlçede 124 tane mahalle vardır.[75]

Kaymakamlar

#	Ad	Başlama Tarihi	Bitiş Tarihi	#	Ad	Başlama Tarihi	Bitiş Tarihi
1	Haluk Nihat Pepeyi	28 Şubat 1936	6 Haziran 1938	2	Daniş Yurdakul	6 Ocak 1938	10 Kasım 1941
3	Necmettin Ergün	1 Aralık 1941	2 Nisan 1942	4	Cemal Dinç	27 Ağustos 1942	3 Kasım 1943
5	Cemal Gönenç	6 Ocak 1944	8 Şubat 1947	6	Ekrem Güvenç	13 Şubat 1947	10 Mayıs 1949
7	Asım Sağıroğlu	11 Mayıs 1949	15 Kasım 1951	8	İbrahim Öztürk	5 Mayıs 1954	1 Aralık 1955
9	M. Kemal Yılmaz	20 Ocak 1956	28 Mayıs 1960	10	Selahattin Özaltan	8 Mayıs 1960	25 Ekim 1961
11	Faruk Cemal Vefkioğlu	20 Kasım 1961	27 Ocak 1965	12	S. Zeki Köseoğlu	12 Ağustos 1965	30 Kasım 1968
13	Ömer Haliloğlu	13 Kasım 1968	6 Ekim 1971	14	Tacettin Özünçer	6 Ekim 1971	29 Eylül 1977
15	Agah Büyüksağış	12 Aralık 1977	15 Şubat 1978	16	Fevzi Baysan	19 Haziran 1978	7 Aralık 1979
17	İ. Cahit Ertan	18 Şubat 1980	11 Nisan 1984	18	N. Kemal Eren	17 Eylül 1984	15 Eylül 1988
19	Çetin Yücel	15 Eylül 1988	3 Eylül 1992	20	T. Fikret Saygılı	3 Eylül 1992	21 Mart 1994
21	A. Namık Tekin	8 Haziran 1994	19 Eylül 1996	22	E. Selçuk Botsalı	19 Eylül 1996	17 Ekim 2001
23	M. Yıldırım Kadıoğlu	17 Ekim 2001	6 Kasım 2006	24	M. Hulusi Arat	7 Kasım 2006	18 Eylül 2011
25	Mehmet Ali Yıldırım	18 Eylül 2011	8 Ekim 2014	26	Aydın Ergün	8 Ekim 2014	- [76]

İlçe 1936 yılında ilçe statüsüne kavuştuğundan beri 26 tane kaymakam görev başına gelmiştir. İlk kaymakam H. Nihat Pepeyi 1936 ile 1938 yılları arasında görev yapmıştır. İlçede şu ana dek hiç kadın kaymakam olmamıştır. İlçenin şu anki kaymakamı Mehmet Ali Yıldırım'dan sonra 2014'te göreve başlayan Aydın Ergün'dür.[76]

Belediye başkanları

Yıl	Ad	Parti
1984	Erdoğan Yavuzlar	ANAP
1989	M. Doğan Taşdelen	SHP
1994	M. Doğan Taşdelen	SHP
1999	Haydar Yılmaz	CHP
2004	Muzaffer Eryılmaz	CHP
2009	Bülent Tanık	CHP
2014	Alper Taşdelen	CHP
2019	Alper Taşdelen	CHP

Çankaya Belediye Başkanlığı, 1963 yılından itibaren on iki seçimden dokuzunu CHP ya da SHP kazanmıştır. Geriye kalan üç yönetimin ikisi bağımsız, biri Anavatan Partisi'ne mensuptur. Belediye başkanlığını son yapılan seçimler sonucunda CHP'li Alper Taşdelen kazanmıştır.[77]

Kardeş kentler

Kardeş kentler:

• Berlin, Almanya
• Sidney, Avustralya
• Havana, Küba
• Köln, Almanya
• Girne, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
• Bangui, Orta Afrika Cumhuriyeti
• Ulan Batur, Moğolistan
• Guangzhou, Çin
• Üsküp, Makedonya

Ön protokol imzalayanlar:

• Toronto, Kanada
• Atina, Yunanistan
• Kiev, Ukrayna
• Seul, Güney Kore
• Ramallah, Filistin[78]

Görüntüler

• 
  Anıtkabir
• 
  Kocatepe Camisi
• 
  Gençlik Caddesi'nden bir görünüm. Caddenin bir kısmı Maltepe'de bir kısmı da Anıttepe semti sınırları içerisinde bulunmaktadır.
• 
  Atakule
• 
  Hitit Güneş Kursu Anıtı
• 
  100. Yıl mahallesinden bir görünüm.
• 
  Çukurambar

Ayrıca bakınız

• Türkiye Büyük Millet Meclisi
• Anıtkabir
• Kızılay Meydanı
• Kocatepe Camii

Kaynakça

• Küçük Asya'nın Bin Yüzü: Ankara, Dost Yayınları, ISBN 975-298-173-9
• Ankara, Başkentin Tarihi, Arkeolojisi, Mimarisi, Ankara Enstitüsü Vakfı Yayınları, ISBN 975-95848-3-2
• Antik Ankara, Haluk Sargın, ISBN 975-288-886-0
• Turistik Ankara, Mehmet Hengirmen, Engin Yayınları, ISBN 975-320-123-0

Dipnotlar

1. "Çankaya Kaymakamlığı sitesi İlçe Tanıtımı bölümü". 13 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2009.
2. Ankara districts görüntüsünde görüldüğü gibi
3. Bu illere örnek olarak; Tunceli, Hakkâri ve Karaman sayılabilir.
4. "İşte Türkiye'nin en kalabalık 10 ilçesi - Sayfa 6". CNN Türk. 11 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2020.
5. "Çankaya Millî Eğitim Müdürlüğü ilkokullar sayfası". 14 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2009.
6. "Çankaya Millî Eğitim Müdürlüğü liseler sayfası". 14 Eylül 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2009.
7. "YÖK Universiteler". www.yok.gov.tr. 20 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ekim 2020.
8. Dünya Tarihi Atlası. ODTÜ Yayıncılık. ISBN 975-95848-3-2.
9. "İl ve İlçe Kuruluş Tarihleri" (PDF). İçişleri Bakanlığı, İller İdaresi Genel Müdürlüğü, İl Genel İdaresi Daire Başkanlığı, İl İdaresi ve Mülki Bölümler Şubesi. 2018. 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2020.
10. "Çankaya Kaymakamlığı Tarihçesi". 13 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Nisan 2009.
11. "TARİHÇE". Çankaya Belediyesi. 6 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2020.
12. [[:File::Ankara districts.png|Ankara districts]] görüntüsüne göre
13. "Çankaya Belediyesi". 19 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2009.
14. Mahalle muhtarlıklarının rakımı temel alınmıştır.
15. TÜİK 31 Ocak 2017 verileri
16. TÜİK 1 Şubat 2018 verileri
17. "Türkiye Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Türkiye Aylık ve Yıllık Ortalama Yağış Dağılışı (1960-2000) sayfası". 27 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2009.
18. "Türkiye Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü, Ankara'nın Yıllık Toplam Yağış Verileri sayfası". 13 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2009.
19. "Worldweather.org". 9 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2009.
20. "Arşivlenmiş kopya". 7 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Aralık 2010.
21. "Türkiye Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü". 7 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Mayıs 2009.
22. "TUİK istatistikleri". 4 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2016.
23. "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
24. "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
25. "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
26. "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
27. "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
28. "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
29. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
30. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
31. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
32. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
33. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
34. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
35. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
36. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
37. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
38. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
39. "2016 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 7 Mart 2017.
40. "2019 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 16 Ekim 2019.
41. "Çankaya Belediyesi resmi sitesi, kültürel yaşam bölümü". 8 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2009.
42. "Örnek olarak ODTÜ dünyanın en iyi 438. üniversitesi seçilmiştir. Hürriyet Gazetesinin konuya ilişkin sayfası". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2009.
43. "Hürriyet Gazetesi konuya ilişkin sayfası". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2009.
44. "ODTÜ resmî sitesi, Erasmus ve Diğer Değişim Programları Yönergesi, Erasmus Kapsamında ODTÜ'ye Gelen Öğrenciler başlığı". 11 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2009.
45. "E. Yağcı'nın konuya ilişkin makalesi" (PDF). Erişim tarihi: 21 Mayıs 2009.
46. "Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi resmî sitesi, Sokrates/Erasmus başlığı". 26 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2009.
47. "Ankara Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü". 20 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
48. "Gazi Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü". 16 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
49. "Hacettepe Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü". 14 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
50. "ODTÜ resmî sitesi, İletişim bölümü". 27 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
51. "Bilkent Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü". 2 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
52. "Çankaya Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü". 26 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
53. "TOBB ETÜ resmî sitesi, İletişim bölümü". 26 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
54. "Ufuk Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü". 22 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
55. "TED Üniversitesi resmî sitesi, İletişim bölümü". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2012.
56. "Kara Harp Okulu resmî sitesi, İletişim bölümü". 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
57. "Arşivlenmiş kopya". 28 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2009.
58. "Kültür Bakanlığı, Ankara'nın ilçeleri sayfası". 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2009.
59. "Film Festivali resmî sitesi". 21 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2009.
60. "Tiyatro Festivali resmî sitesi". 21 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2009.
61. "Müzik Festivali resmî sitesi". 23 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2009.
62. "Caz Festivali resmî sitesi". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2009.
63. "ankaraheykelleri.com". 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
64. Ankara Başkentin Tarihi, Arkeolojisi ve Mimarisi - ISBN 975-95848-3-2 - Ankara Enstitüsü Vakfı Yayınları - Sayfa:269
65. "Kültür Bakanlığı, Ankara'nın Anıtları sayfası". 9 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2010.
66. Mehmet Hengirmen. Turistik Ankara. Engin Yayınları. s. 86. ISBN 975-320-123-0.
67. "T.C. Ankara Valiliği resmi sitesi, Camiler sayfası". 27 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mayıs 2009.
68. "Aksiyon dergisi, Kasapyan Köşkü'nden Çankaya'ya sayfası". 3 Eylül 2007. Erişim tarihi: 16 Haziran 2009.
69. "Zaman gazetesi, Kasapyan Köşkü'nden Çankaya'ya sayfası". 4 Eylül 2007. Erişim tarihi: 16 Haziran 2009.
70. "Ego Genel Müdürlüğü'nün konuya ilşkin sayfası". 3 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2009.
71. "Ego Genel Müdürlüğü'nün konuya ilşkin sayfası". 24 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mart 2009.
72. "Ankara Büyükşehir Belediyesi, Ulaşım Rehberi sayfası". 30 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2009.
73. "Ankara Esenboğa Uluslararası Havalimanı resmi sitesi, Ulaşım sayfası". 24 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2009.
74. "Çankaya Kaymakamlığı resmî sitesi". 8 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2009.
75. "Çankaya Kaymakamlığı resmî sitesinin konuya ilişkin sayfası". 11 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2014.
76. "Çankaya Kaymakamlığı resmî sitesi". 25 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2009.
78. "Çankaya Belediyesi". 20 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Eylül 2014.

Dış bağlantılar

• Çankaya Kaymakamlığı (Türkçe)
• Çankaya Belediyesi (Türkçe)
• Çankaya Millî Eğitim Müdürlüğü (Türkçe)
• YerelNET'te Çankaya 24 Şubat 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe)
• Çankaya ilçesinin ayrıntılı haritası (Türkçe)
• Çankaya Belde A.Ş.24 Ekim 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Türkçe)