Kampuçya Halk Cumhuriyeti
Kampuçya Halk Cumhuriyeti ( KHC Khmerce : សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា Sathéaranakrâth Pracheameanit Kâmpŭchéa )(1979-1989), Kampuçya Devleti ( KHC Khmerce : រដ្ឋកម្ពុជា Rath Kâmpŭchéa )(1989-1993), Demokratik Kambuçya'nın yıkılışı ve Pol Pot hükûmetinin devrilişinden sonra Vietnam'ın desteğiyle kurulan, 1979 - 1993 yılları arasında var olan devlettir.
សាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជា Sathéaranakrâth Pracheameanit Kâmpuchéa Kampuçya Halk Cumhuriyeti | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1979-1993 | |||||||||
 Arma (1979-1989)
| |||||||||
.svg.png.webp) | |||||||||
| Başkent | Phnom Penh | ||||||||
| Yaygın diller | Khmerce (Kamboçya dili), Vietnamca, eğitim ve ticaret dili Fransızca | ||||||||
| Hükûmet |
Halk cumhuriyeti (Marksist-Leninist 1979–89) | ||||||||
| Devlet Konseyi Başkanı | |||||||||
• 1979-1992 | Heng Samrin | ||||||||
• 1992-1993 | Chea Sim | ||||||||
• 1993 | Norodom Sihanouk | ||||||||
| Başbakan | |||||||||
• 1979-1981 | Pen Sovan | ||||||||
• 1981–1984 | Chan Sy | ||||||||
• 1985–1993 | Hun Sen | ||||||||
| Tarihçe | |||||||||
• Kuruluşu | 1979 | ||||||||
• Kuruluş | 7 Ocak 1979 | ||||||||
• Dönüşüm | 1 Mayıs 1989 | ||||||||
• Serbest seçimler | 30 Haziran 1993 | ||||||||
• Monarşinin geri gelmesi | 24 Eylül 1993 | ||||||||
• Dağılışı | 1993 | ||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||
• Toplam | 181.035 km2 (69.898 sq mi) | ||||||||
| Nüfus | |||||||||
• Sayılan | 7876.000 | ||||||||
| Para birimi | Riel | ||||||||
| |||||||||
Tarih
Heng Samrin önderliğinde 1978 Aralığı'nda örgütlenen Ulusal Kurtuluş İçin Kamboçya Birleşik Cephesi 7 Ocak 1979'da Vietnam güçlerinin de yardımıyla Kiyö Sampan-Pol Pot yönetimini devirdi. Heng Samrin başkanlığında 8 üyeli Devrimci Halk Konseyi Kamboçya Halk Cumhuriyeti'nin kurulduğunu açıkladı.[1] Yeni rejimi destekleyen Vietnam, Kamboçya ile yaptığı dostluk antlaşmasıyla bu ülkedeki varlığını meşrulaştırdı. Ardından Vietnam ordusu Nisan ve Mayıs aylarında saldırıya geçerek Kızıl Kmerler'i Tayland sınırına püskürttü.[2] Askeri yenilgiye uğramalarına karşın Kızıl Kmerler Çin ile kimi batı ülkelerinin desteğiyle mücadeleyi sürüdürdü. Ayrıca yine aynı güçlerin yardımıyla Kızı Kmerler BM'deki varlıklarını korudular. Halk Cumhuriyeti ise 1980'de Sovyetler ile öbür sosyalist ülkelerin dışında kimi bağlantısız ülkelerce tanındı. 1981 Mayısında yapılan seçimlerde Heng Samrin devlet başkanı seçildi. 1982'de Ulusal Kurtuluş için Kamboçya Birleşik Cephesi'nin yerine Demokratik Halk Partisi kuruldu. Hneg Samrin bu partinin genel sekreterliğini üstlendi.
1982'de Kızıl Kmerleri anti-komünist Khmer Halkının Kurtuluş Cephesi ve tarafsız Kamboçya Ulusal Kurtuluş Hareketi bir araya gelerek Demokratik Kamboçya Koalisyon Hükümeti'ni (DKKH) kurduklarını açıkladılar.[3] ABD'den parasal destek sağlayan DKKH, BM'ce de tanındı. 1984-85 kurak mevsiminde Vietnam Tayland sınırındaki DKKH kuvvetlerine karşı büyük bir hücuma geçti. Bu sırada 200 bin Kamboçyalı Tayland'a sığınmak zorunda kaldı. 1987'de Vietnam Kızıl Khemerler'in de barış görüşmelerine katılmasına olumlu yaklaşması savaşın sona erdirilmesi konusunda önemli bir adım oldu. 1987 ve 1988 yılları içinde Kamboçya Halk Cumhuriyeti başbakanı Hun Sen'le DKKH başkanı Sihanuk Paris'te iki kez görüştüler. Bu arada SSCB'ndeki değişmeler ve bu ülkenin Çin ve Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) ile giderek sıcak ilişkiler kurması barış sürecini hızlandırdı.
Vietnam Aralık 1987'den başlayarak 1990'da sona erecek bir takvim içinde askerlerini çekmeye başladı. Ancak bu sırada özellikle Tayland sınırında kanlı çarpışmalar sürmekteydi. Vietnam birliklerini boşalttığı alanlarda üstünlük kumaya çalışan Kızıl Kmerler'in uyguladıkları vahşet Sihanuk ve BM tarafından tepkiyle karşılandı.[4] BM Kızıl Kmerler'in sınırdaki kimi kamplarına yiyecek yardımını kesti. 1989 Temmuz'unda Paris'te Kamboçya Halk Cumhuriyeti başkanı Hun Sen ile DKKH önderleri Sihanuk arasında iki gün süren görüşmelerden bir sonuç elde edilemedi. Aralık 1989'da Hun Sen Bakanlar Konseyi'nin dağıttığını ve BM'in gözetiminde seçime gidileceğini açıkladı. SSCB'deki refom hareketlerinin de etkisiyle devlette düzenlemelere gidildi. Hükûmet, 1991 yılında, Kızıl Khmerlerin dışındaki muhalif gruplarla uzlaşıya vardı. Ülkeye geri dönen Sihanouk devlet töreni ile karşılandı. 1992 Şubatında, BM'nin de korumasında bir geçiş hükûmeti kuruldu.[5]
Kaynakça
- Ben Kiernan, The Pol Pot Regime, 2d ed. Silkworm.
- Arthur Mark Weisburd, Use of force: The Practice of States Since World War II
- Soizick Crochet, Le Cambodge, Karthala, Paris 1997, ISBN 2-86537-722-9
- Religion in Kampuchea
- Stephen R. Heder & Judy Ledgerwood, Propaganda, Politics, and Violence in Cambodia: Democratic Transition Under United Nations Peace-Keeping