Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi

Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi[13][14][15][16] ya da Rojava Özerk Yönetimi[17][18], Suriye'nin kuzeydoğu kesimindeki Suriye Kürdistanı'nda Arap, Çerkes, Kürt, Süryani[19] ve Türkmenlerin[20] yaşadığı, Ekim 2019 itibarıyla de facto özerk olan yönetim alanı. PYD tarafından bölgede önce özerk kantonlar, sonrasında federasyon ilan edilmiş; fakat hiçbiri Suriye hükûmeti[21] veya diğer ülkeler tarafından tanınmamıştır.

Bu madde yönetim ve idari birimlere dairdir. Coğrafi bölge için Suriye Kürdistanı maddesine bakınız.
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi
  • Rêveberiya Xweser a Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê (Kürtçe)
    الإدارة الذاتية لشمال وشرق سوريا (Arapça)
    ܡܕܰܒܪܳܢܘܬ݂ܳܐ ܝܳܬ݂ܰܝܬܳܐ ܠܓܰܪܒܝܳܐ ܘܡܰܕܢܚܳܐ ܕܣܘܪܝܰܐ (Süryanice)
    Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi (Türkçe)
Bayrak
Arma
Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nin kontrolündeki (yeşil) ve federasyonun yönetim talebinde bulunduğu (kırmızı) bölgeleri gösteren Suriye haritası
Başkent Ayn İsa[1]
Resmî diller Kürtçe, Arapça, Süryanice, Türkçe
Hükûmet Libertaryen sosyalist federe yarı-doğrudan demokrasi[2][3][4][5][6][7]
• Eş Başkan
Îlham Ehmed[8]
Mansur Selum[9]
Amina Omar
Riad Darar[10]
Tarihçe  
• Özerklik ilanı
Kasım 2013
• Bölgesel yönetimin kurulması
Kasım 2013
• Geçiş anayasasının kabulü
Ocak 2014
• Federasyon ilanı
17 Mart 2016
• Yeni yönetimin ilanı
6 Eylül 2018
Yüzölçümü
• Toplam
 50.000 km2 (19.000 sq mi)[11]
Nüfus
• 2018 tahmini sayımı
 ≈2,000,000[12]
Para birimi Suriye lirası (SYP)
Trafik akışı sağ
Telefon kodu 9632
İnternet alan adı .sy

İsim

"Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi" birçok farklı adla anılmaktadır. Suriye'nin kuzey bölgeleri için kullanılan isimler arasında "Suriye Kürdistanı" (Kürtçe: Kurdistana Sûriyê), "Batı Kürdistan", (Kürtçe: Rojavayê Kurdistanê), "Güneybatı Kürdistan" (Kürtçe: Başûrê Rojavaya Kurdistanê) ve Rojava (Kürtçede batı) isimleri bulunmaktadır.[22] Bölge Büyük Kürdistan'ın dört parçasından biri olarak belirtilir.[23] Kuzeydoğu Suriye'deki Cezire ili çevresi Suriyeli Süryaniler tarafından Gozarto (Süryanice: ܓܙܪܬܐ), olarak adlandırılır ve tarihi Süryani vatanının parçası olarak görülür.[24]

17 Mart 2016'da bölgenin de facto yönetimi tek taraflı olarak federal bir hükûmetin kuluşunu ilan etmiş ve Rojava - Kuzey Suriye Demokratik Federasyonu adını kabul etmişlerdir. (Kürtçe: Federaliya Demokratîk a Rojava – Bakurê Sûriyê; Arapça: الفدرالية الديمقراطية لروج آفا – شمال سوريا; Süryanice: ܦܕܪܐܠܝܘܬ݂ܐ ܕܝܡܩܪܐܛܝܬܐ ܠܓܙܪܬܐ ܒܓܪܒܝܐ ܕܣܘܪܝܐ.[25][26][27][28]

Bölgenin Aralık 2016'da güncellenen yönetim anayasası Kuzey Suriye Demokratik Federasyonu (Kürtçe: Federaliya Demokratîk a Bakûrê Sûriyê; Arapça: الفدرالية الديمقراطية لشمال سوريا; Süryanice: ܦܕܪܐܠܝܘܬ݂ܐ ܕܝܡܩܪܐܛܝܬܐ ܕܓܪܒܝ ܣܘܪܝܐ).[13][14][15][16] adını kullanmıştır.

6 Eylül 2018'de Suriye Demokratik Konseyi kararı ile bölge için Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi (Kürtçe: Rêveberiya Xweser a Bakur û Rojhilatê Sûriyeyê; Arapça: الإدارة الذاتية لشمال وشرق سوريا; Süryanice: ܡܕܰܒܪܳܢܘܬ݂ܳܐ ܝܳܬ݂ܰܝܬܳܐ ܠܓܰܪܒܝܳܐ ܘܡܰܕܢܚܳܐ ܕܣܘܪܝܰܐ) adını Fırat, Afrin, Cezire bölgeleri ve Rakka, Menbic, Tabqa ve Deir ez-Zor yerel sivil konseyleri için kullanmaya başlamıştır.[1][29][30]

Yönetim, kimi kaynaklarda "Demokratik Özerk Yönetim" olarak da anılmaktadır.[31][32]

Tarih
Rojava, 2014
Rojava, 2015
Rojava, 2016

Suriye İç Savaşı sırasında, Suriye'deki Kürtler Suriye Kürt Ulusal Konseyi (KNC) adı altında 2011 yılının 26 Ekim'inde Irak'a bağlı Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nin Erbil kentinde imzalanan anlaşmayla tek bir çatıda toplandı.[33] Önceleri KNC ile anlaşma sağlanamayınca bağımsız olarak hareket etme kararı alan PYD, Beşar Esad rejiminin Kürt bölgelerinden çekilmesi sonrasında KNC ile uzlaşmaya gitti. 12 Temmuz 2012'de PYD ve Suriye Kürt Ulusal Konseyi uzlaşmasıyla 12 Temmuz 2012 tarihinde Erbil'de Kürt Yüksek Komitesi'nin kuruluşu ilan edildi. Aynı yıl Kürt Yüksek Komitesi'nin yönetiminde Suriye'deki Kürt alanlarını yönetmek için PYD ve KNC'nin katılımıyla YPG kuruldu. YPG, 19 Temmuz 2012'de Kobani'yi, ertesi gün Afrin ve Derik'i ele geçirdi.

İç savaşta Irak ve Şam İslam Devleti'ne karşı mücadele veren bazı Arap ve Kürt gruplar, 8-9 Aralık 2015'te el-Malikiye'de düzenledikleri toplantının ardından, 10 Aralık günü yapılan açıklamayla Suriye Demokratik Güçleri'nin siyasi kanadı olarak Suriye Demokratik Konseyi adlı 13 üyeli parlamentonun kurulduğunu duyurdu.[34][35][36] 12 Aralık'ta yapılan seçimde, Buğday Dalgası Hareketi lideri Heysem Menna ile Demokratik Toplum Hareketi lideri İlham Ahmed parlamentonun eş başkanları olarak seçildi.[37][38]

PYD ve birçok siyasi parti tarafından 16 Mart 2016 tarihinde de facto statüsünde federasyon ilan edildi. Kurulan federasyon Suriye'de bulunan Kürt kantonlarının ortak kararı ile deklare edilmiş ve kurulmuştur. Beşşar Esad'ın kabul edilmeyeceğini açıklamasından sonra PYD Lideri Salih Müslim Tarafından Suriye'de bağımsız devlet kurabileceklerinin resti çekilmiştir.

Oluşturulan Kuzey Suriye Federasyonu'nda Eşbaşkanlardan biri Kürt diğeri Araplardan seçilmiştir. Meclis eşbaşkanlarına Cezire Kantonu eşbaşkanı Hediye Yusuf ve Tel Abyad Özerklik Yönetimi Eşbaşkanı Mensur El-Selum getirildi. Eşbaşkanları 200 kişiden oluşan kurucu meclis seçti. Meclisin yürütme konseyi ise 31 kişiden oluşmuştur. Öte yandan, Arap ve Türkmen Aşiretleri Birliği, yaptığı yazılı açıklamada, Suriye'nin kuzeyinde herhangi bir federasyonu kabul etmediklerini duyurdu.[39]

Irak Bölgesel Kürt Yönetimi başkanı Mesud Barzani Suriye'de oluşacak Kuzey Suriye Federasyonu oluşumuna destek verdiklerini duyurdu.[40][41] [42]

Ordu

Yönetimin silahlı kuvvetleri Suriye Demokratik Güçleri'dir.

Kantonlar

Suriye Kürdistanı 2014 Anayasası'nın 8. maddesine göre Rojava Otonomu, içerisinde bulundan tüm kantonlar yerel özyönetim prensibi üzerine kuruludur. Kantonlar özgürce kendi temsilcilerini ve temsili organlarını seçme hakkına sahiptir.[43] Ama bazılarına göre iktidar PYD'de ve çok merkezlidir.[44]

Rojava Kantonları Resmi adı Başbakanlar Başbakan yardımcıları Hükumet Önceki seçim Gelecek seçim
Afrin Kantonu Arapça: مقاطعة عفرين
Kürtçe: Kantona Efrine		 Hevi İbrahim Remzi Şehmuz
Ebdil Hemid Mistefa		 TEV-DEM Ocak 2014
Cezire Kantonu Arapça: مقاطعة الجزيرة
Kürtçe: Kantona Cizîrê
Süryanice: ܟܢܛܢ ܓܨܪܛܐ		 Akram Hesso Elizabet Gavriye
Hüyein Taza El Azam		 TEV-DEM Ocak 2014
Kobani Kantonu Arapça: قاطعة كوباني
Kürtçe: Kantona Kobaniyê		 Enver Muslim Berivan Hesen
Halit Birgil		 TEV-DEM Ocak 2014
Şahba mıntıkası Arapça: مناطق الشهباء
Kürtçe: Herema Şehba		 İsmail Musa Mohammed Ahmed Haddro
Ayman el-Hafez		 TWDS Şubat 2016
Konfederasyon Arapça: المجلس الإتحادي
Kürtçe: Konseya Federal		 Hediye Yousef
Mansur Selum		 - TEV-DEM Mart 2016

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. "New administration formed for northeastern Syria". Kurdistan24 (İngilizce). 9 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019. By Wladimir van Wilgenburg
  2. "A Dream of Secular Utopia in ISIS' Backyard". New York Times. 24 Kasım 2015. 8 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2016.
  3. Jongerden, Joost (5-6 Aralık 2012). "Rethinking Politics and Democracy in the Middle East" (PDF). 15 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2016.
  4. Ocalan, Abdullah (2011). Democratic Confederalism (PDF). ISBN 978-0-9567514-2-3. 7 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2013.
  5. Ocalan, Abdullah (2 Nisan 2005). "The declaration of Democratic Confederalism". KurdishMedia.com. 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2013.
  6. "Bookchin devrimci mücadelemizde yaşayacaktır". Savaş Karşıtları. 26 Ağustos 2006. 5 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2013.
  7. Wood, Graeme (26 Ekim 2007). "Among the Kurds". The Atlantic. 28 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2013.
  8. Fetah, Vîviyan (17 Temmuz 2018). "Îlham Ehmed: Dê rêxistinên me li Şamê jî ava bibin". www.rudaw.net (Kürtçe). Rudaw Media Network. Erişim tarihi: 29 Eylül 2019.
  9. "Syrian Kurds declare new federation in bid for recognition". Middle East Eye. 17 Mart 2016. 16 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2019.
  10. "Amina Omar ,Ryad Derrar elected as co-chairs of MSD" (İngilizce). 27 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2019.
  11. "War Statistics / Syrian War Statistics - Syrian Civil War Map". Syrian Civil War Map - Live Middle East Map/ Map of the Syrian Civil War. 4 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2019.
  12. Fabrice Balanche. "Sectarianism in Syria's Civil War" (PDF). The Washington Institute for Near East Policy. s. 24. 22 Eylül 2018 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2019.
  13. "Second day of Northern Syria Constituent Assembly conference takes place" (İngilizce). Hawar News Agency. 28 Aralık 2016. 11 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2016.
  14. "Syrian Kurdish groups, allies say approve blueprint for federal system". Reuters. 29 Aralık 2016. 12 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
  15. "'Rojava' no longer exists, 'Northern Syria' adopted instead". Kurdistan24. 31 Aralık 2016. 25 Haziran 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2017.
  16. "ܩܝܡܐ ܟܢܘܫܝܝܐ ܕܦܕܪܐܠܝܘܬ݂ܐ ܕܝܡܩܪܐܛܝܬܐ ܕܓܪܒܝ ܣܘܪܝܐ".
  17. "Rojava Özerk Yönetimi Seferberlik İlan Etti". Bianet. 9 Ekim 2019. Erişim tarihi: 20 Ekim 2019.
  18. "Rojava Özerk Yönetimi: Şam ile anlaştık". Rudaw. 13 Ekim 2019. 16 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2019.
  19. "A Mountain River Has Many Bends". 20 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
  20. "'Rojava modelinin önünde çok önemli sınavlar var'". Agos. 6 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
  21. Suriyeli Kürtler federasyon ilan etti, Şam 'tanımıyoruz' dedi, BBC Türkçe, 17 Mart 2016.
  22. "Yekîneya Antî Teror a Rojavayê Kurdistanê hate avakirin". Ajansa Nûçeyan a Hawar (Kürtçe). 7 Nisan 2015. 9 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2015.
  23. Kurdish Awakening: Nation Building in a Fragmented Homeland, (2014), by Ofra Bengio, University of Texas Press
  24. Awde, Nicholas; Lamassu, Nineb; Al-Jeloo, Nicholas (2007). Aramaic (Assyrian/Syriac) Dictionary & Phrasebook: Swadaya-English, Turoyo-English, English-Swadaya-Turoyo (İngilizce). Hippocrene Books. s. 300. ISBN 9780781810876.
  25. "Syria civil war: Kurds declare federal region in north". Aljazeera (İngilizce). 17 Mart 2016. 27 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
  26. Bradley, Matt; Albayrak, Ayla; Ballout, Dana. "Kurds Declare 'Federal Region' in Syria, Says Official". Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. Erişim tarihi: 18 Mart 2016.
  27. "Reşnivîsa Hevpeymana Civakî ya Federaliya Demokratîk a Bakurê Sûriyeyê – ANHA". ku.hawarnews.com. 14 Mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
  28. "Hevpeymana Civakî ya Federaliya Demokratîk ji bo Bakurê Sûriyê".
  29. "Final statement of Autonomous Administration of North , East Syria - ANHA | Ajansa Nûçeyan a Hawar". 19 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019. Autonomous Administration of North East Syria
  30. "Amina Omar : Autonomous Administration its purpose to serve people". hawarnews.com. 19 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019. Consolidation of administrations   - ANHA | Ajansa Nûçeyan a Hawar
  31. "The Autonomous Administration in Northern Syria: Questions of Legitimacy and Identity". Omran Center for Strategic Studies. 26 Temmuz 2018. 1 Nisan 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2019.
  32. "20 başlıkta Rojava demokratik özerk bölgesi". CNN Türk. 14 Ekim 2014. 23 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2019. "Demokratik Özerk Yönetim" olarak adlandırılan Rojava'da Kurucu Meclis 6 Ocak 2014'te özerk yönetimin anayasası olan "Toplumsal Sözleşme"yi hazırladı
  33. Suriye’de PKK’yı meşru savunma gücü ilan ettiler, Hürriyet, 23 Temmuz 2012.
  34. Taştekin, Fehim (10 Aralık 2015). "Muhalifler bölündü". Hürriyet.
  35. "Kurdish-Arab coalition in Syria forms political wing" (İngilizce). Al Jazeera. 11 Aralık 2015. 26 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
  36. "Executive Board of Democratic Syria Assembly elected" (İngilizce). Fırat Haber Ajansı. 13 Aralık 2015. 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
  37. "Demokratik Suriye Meclisi eş başkanları seçildi". Evrensel. 12 Aralık 2015.
  38. "Haytham Manna Elected Joint Chairman of Syrian Democratic Council". The Syrian Observer (İngilizce). 14 Aralık 2015. 23 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
  39. http://tr.sputniknews.com/ortadogu/20160317/1021545752/suriye-rojava-kurt-federalizm.html
  40. "Arşivlenmiş kopya". 17 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
  41. "Arşivlenmiş kopya". 17 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
  42. http://m.milliyet.com.tr/pyd-suriye-nin-kuzeyinde/dunya/detay/2211341/default.htm
  43. https://peaceinkurdistancampaign.com/charter-of-the-social-contract/
  44. Khalaf, Rana Marcel. "Governing Rojava: Layers of Legitimacy in Syria". Chatham House. 9 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.