Lişana Deni
Lişana Deni modern bir Yahudi Aramice dilidir, genelde Neo-Aramice diye hitap edilir. Başlangıçta Türkiye sınırına yakın olan Kuzey Irak'taki Zaho'da ve komşu köylerinde konuşulurdu. Konuşanların birçoğu bugün Kudüs ve çevresinde yaşamaktadır. Diğer Neo-Aramice lehçeler olan Lişan Didan ve Lişanid Noşan isimlerine benzeyen Lişana Deni "bizim dilimiz" anlamına gelir. Bu dil için kullanılan diğer isimler Lişan Hozaye ("Yahudilerin dili") ve Kurdit ("Kürtçe")'dir. Dilbilimciler tarafından ise Zaho Yahudi Aramicesi denir.
| Lişana Deni | |
|---|---|
| Ana dili olanlar | İsrail, Irak |
| Konuşan sayısı | 8000 (tarih gerekli) |
| Dil ailesi |
Varsayılan
|
| Yazı sistemi | İbrani |
| Dil kodları | |
| ISO 639-2 | arc |
| ISO 639-3 | lsd |
Kökeni ve Bugünü
Zaho bölgesinden batıda Urmiye Gölü ve kuzeydoğuda Senendec'e kadar olan bölgede çeşitli Aramice dilleri konuşulur. Lişana Deni bölgedeki diğer Yahudi lehçelerini konuşanlar tarafından kolaylıkla anlaşılan bir lehçe değildir. Lişana Deni'ye en yakın lehçe bölgedeki Hristiyanların konuştuğu Keldani Neo-Aramicesi'dir; bunu Süryani Neo-Aramicesi'nin Aşiret lehçesi takip eder.
I. Dünya Savaşı ve İsrail devletinin kurulmasıyla çoğunlukla Kudüs'e yerleşen Kürdistanlı Yahudiler modern İbranice'ye adapte oldular. Yeni nesiller İbranice konuşurken Lişana Deni dilini konuşan 8.000'den az kişi kalmıştır ve bunların çoğunluğu 50 yaşın üzerindedir. Bu dil birkaç on yıl içinde neslinin tükenme riskiyle karşı karşıyadır.
Lişana Deni İbrani alfabesi ile yazılır. Fonetik bir dil olan bu dilde yuvarlanan sesler yazılmaz.
Kaynakça
- Heinrichs, Wolfhart (ed.) (1990). Studies in Neo-Aramaic. Scholars Press: Atlanta, Georgia. ISBN 1-55540-430-8.
- Maclean, Arthur John (1895). Grammar of the dialects of vernacular Syriac: as spoken by the Eastern Syrians of Kurdistan, north-west Persia, and the Plain of Mosul: with notices of the vernacular of the Jews of Azerbaijan and of Zakhu near Mosul. Cambridge University Press, London.
- Sabar, Yona (1975). The impact of Israeli Hebrew on the Neo-Aramaic dialect of the Kurdish Jews of Zakho: a case of language shift. Hebrew Union College Annual 46:489-508.
- Avenery, Iddo, The Aramaic Dialect of the Jews of Zakho. The Israel academy of Science and Humanities 1988.
