Mahmut Esat Bozkurt

Mahmut Esat Bozkurt (1892, Kuşadası - 21 Aralık 1943, İstanbul), Atatürk'ün yakın çalışma arkadaşlarından ve Türkiye'de hukuki temellerinin atılmasında katkılarda bulunmuş bir devlet adamıdır.

Mahmut Esat Bozkurt
Türkiye Adalet Bakanı
Görev süresi
23 Kasım 1924 - 27 Eylül 1930
Başbakan İsmet İnönü
Yerine geldiği Mustafa Necati Uğural
Yerine gelen Yusuf Kemal Tengirşenk
TBMM İktisat Vekili
Görev süresi
12 Temmuz 1922 - 24 Eylül 1923
TBMM Reisi Mustafa Kemal Atatürk
Yerine geldiği Hasan Saka
Yerine gelen Hasan Saka
Türkiye Büyük Millet Meclisi
1., 2., 3., 4., 5., 6. ve 7. dönem milletvekili
Seçim Bölgesi 1920 - İzmir
1923 - İzmir
1927 - İzmir
1931 - İzmir
1935 - İzmir
1939 - İzmir
1943 - İzmir
Kişisel bilgiler
Doğum 1892
Kuşadası, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm 21 Aralık 1943 (51 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Partisi Cumhuriyet Halk Partisi (1923-1943)
Bitirdiği okul İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi
Ödülleri

Hayatı

1892 yılında o dönemde İzmir'e bağlı bir kaza olan Kuşadası'nda doğdu. Babası Kuşadası'nın ileri gelen ailelerinden Hacımahmutoğulları'ndan Hasan Bey'dir. İki yıl İzmir İdadisi'nde okuduktan sonra, II. Abdülhamid yönetimine karşı mücadeleye katılan dayısı Ubeydullah Efendi ile birlikte İstanbul'a gitti.

1911 yılında İstanbul Hukuk Mektebi'nden mezun oldu. İsviçre'de Lozan ve Freiburg üniversitelerinde öğrenim gördü ve kapitülasyonlar konusunda doktora yaptı. İzmir'in Yunanlar tarafından işgalinden sonra Türk Kurtuluş Savaşı'na katılmak üzere yurda döndü ve Ege Bölgesi'nde Kuvâ-yi Milliye teşkilatının içinde yer alarak önemli yararlıklar gösterdi.

TBMM 1. Dönem İzmir mebusu olarak Meclis'e girdi. Meclis'te Anayasa Komisyonu ve Dışişleri Komisyonu'nda çalıştı. 12 Temmuz 1922 tarihinde Rauf Orbay'ın başkanı olduğu IV. İcra Vekilleri Heyeti'nde İktisat Vekilliği'ne seçildi. Bu görevini 4 Ağustos 1923 tarihine kadar sürdürdü.

11 Ağustos 1923 tarihinde başlayan TBMM 2. Dönem'de tekrar İzmir milletvekili seçildi. 14 Ağustos 1923 tarihinde Ali Fethi Okyar'ın başkanlığında kurulan V. İcra Vekilleri Heyeti'nde, TBMM tarafından ikinci kez İktisat Vekilliği'ne seçildi. Bu görevini 27 Kasım 1923 tarihine kadar sürdürdü.

20 Nisan 1924 tarihinde kabul edilen Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nun hazırlayan komisyonda görev aldı. 22 Kasım 1924 tarihinde Ali Fethi Okyar Hükûmeti'nde Adliye Vekili olarak görevlendirildi. 5 Kasım 1925 tarihinde Ankara Hukuk Mektebi'nin açılmasında büyük payı oldu. Bu görevine

3. ve 4. İsmet İnönü Hükûmetleri'nde de Adliye Vekili olarak görev yaptı.

Adliye Vekilliği döneminde 17 Şubat 1926 tarihinde Türk Medeni Kanunu, 1 Mart 1926 tarihinde Türk Ceza Kanunu, 19 Nisan 1926 tarihinde Kabotaj Kanunu, 22 Nisan 1926 tarihinde Türk Borçlar Kanunu, 29 Mayıs 1926 tarihinde Türk Ticaret Kanunu, 18 Haziran 1926 tarihinde Türk Hukuk Muhakemeleri Usulü Kanunu gibi Türk hukuk sisteminin temel yasaları hazırlanarak yürürlüğe girdi.

Cumhuriyet tarihinde Bozkurt-Lotus vakası olarak adlandırılan, Bozkurt adlı Türk gemisiyle Lotus adlı Fransız gemisinin 2 Ağustos 1926 tarihinde Ege Denizi'de çarpışması nedeniyle iki ülke arasında çıkan anlaşmazlıkta Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti'ni Lahey Uluslararası Adalet Divanı'nda temsil etti[1]. Bu dava, tarihçiler tarafından Türk hukukunun ve adalet örgütünün kapitülasyonlar dönemini geride bırakarak insan ve egemenlik haklarına dayalı çağdaş hukuk düzeyine yükseldiğinin bir simgesi olarak değerlendirilmektedir.[2]

1930 yılında Ağrı'daki Kürt ayaklanmasının ardından şu sözleri söylediği rivayet edilir: Dost, düşman, hatta dağlar bu hakikati böyle bilsinler; bu memleketin efendisi Türklerdir. Saf Türk ırkından olmayanların Türk vatanında tek bir hakları vardır: Türklere hizmetçi olma, köle olma hakkı.[3]

1934 yılında Soyadı Kanunu'nun yürürlüğe girmesiyle Mustafa Kemal Atatürk tarafından 'Bozkurt' soyadı verildi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi ve Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi'nde Anayasa ve Devletler Hukuku profesörlüğü de yaptı.

1935 yılında Mason Locaları'nın kapatılmasında büyük rolü vardır.

21 Aralık 1943 tarihinde beyin kanaması sonucu İstanbul'da öldü.[4] Kabri İzmir ili Selçuk ilçesinde özel bir mezarlıktadır.

Başlıca eserleri
  • Lotus Davasında Türkiye-Fransa Müdafaaları (1927)
  • Türk İhtilalinde Vatan Müdafaası (1934)
  • Türk Köylü ve İşçilerinin Hakları (1939)
  • Devletlerarası Hak (1940)
  • Atatürk İhtilali (1940)
  • Aksak Timur'un Devlet Politikası (1943)
  • Masonlar Dinleyiniz!

Kaynakça
  1. Bardakçı, Murat (20 Şubat 2005). "Mahmut Esat Bozkurt, 35'indeyken Lahey'de Fransızlar'ı fena devirmişti". Hürriyet. Erişim tarihi: 23 Ekim 2011.
  2. Ersaydı, Alper (Ocak-Nisan 2010). "Bozkurt-Lotus Davası ve Genç Türkiye'nin Hukuksal Yetkinliği". Tarih Okulu. 1 (6). ss. 33-43.
  3. Kieser, Hans-Lukas. "Kemalizmin Etno-Milliyetçi Devrimcisi ve Kuramcısı: Dr. Mahmut Esat Bozkurt (1892-1943)." Dipnot 9 (Nisan-Mayıs-Haziran 2012): 139-150.
  4. Yamakoğlu, Cihan (1987). M. Esat Bozkurt. Türk Büyükleri Dizisi: 59. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları. s. 43. ISBN 975-17-0032-9.

Ek okumalar
  • Hakkı Uyar, Mahmut Esat Bozkurt Sol Milliyetçi Bir Türk Aydını 1892- 1943, Büke Yayınları, 2000.

Dış bağlantılar
Siyasi görevi
Önce gelen:
Mustafa Necati Uğural		 Türkiye Adalet Bakanı
23 Kasım 1924 - 27 Eylül 1930		 Sonra gelen:
Yusuf Kemal Tengirşenk
Önce gelen:
Hasan Saka		 TBMM İktisat Vekili
12 Temmuz 1922 - 24 Eylül 1923		 Sonra gelen:
Hasan Saka
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.