Muhammed ve Yahudiler

Muhammed'in Medine ve çevresinde yaşayan Yahudi kabileleriyle irtibata geçtiği birçok yazılı kaynakta anlatılmaktadır. Bu kaynaklarda Muhammed Yahudiler için Ehl-i Kitab diye hitap ederken Müslümanlarla Yahudilerin arasında bir ittifak kurulamadığından bahsedilir.

Muhammed, Mekke'den Medine'ye göçünden sonra, aralarında Beni Kaynuka, Beni Nadir ve Beni Kurayza'da yaşayan Yahudi kabileleri de bulunan bölge halkları arasında Medine Sözleşmesi'ni yürürlüğe koydu. Bu sözleşmeye göre, Yahudiler siyasi açıdan Muhammed'i desteklediği sürece Müslümanlarla eşit haklara sahip olacaktı.[1] Daha sonra bu kabilelerle meydana gelen birtakım sorunlar sebebiyle Muhammed bu kabilelerle savaştı.

Muhammed, İsrailoğullarından iki kadınla evlenmiştir: Beni Nadirli bir tutsak olan Safiyya bint Huyayy ve Rayhana bint Zayd.[2]

Muhammed ve Medine'deki Yahudi kabileler

Muhammed Mekke'de dini yayma çabaları sırasında Hristiyan ve Yahudileri Ehl-i Kitap olarak tanımlarken öğretilerindeki temel ilkelerin ortaklığından dolayı onları doğal müttefiki olarak gördü ve onların desteğini alacağını düşündü. Bu zamanlarda Müslümanlar Yahudiler gibi Kudüs yönüne dönüp dua ediyorlardı.[3] Mekke'de Müslümanlara karşı yapılan zulmün arttığı bir ortamda Muhammed'e aralarında büyük bir Yahudi cemaatinin de olduğu çeşitli kültürlerin bulunduğu Medine'de hakimlik yapması teklif edildi.[4]

Muhammed'in hicretinden evvel ve sonra birçok Medineli, Mekkeli göçmenlerin inançlarına geçiş yaparken Yahudilerin çoğunluğu din değiştirmeyi reddetti. Reddetmenin asıl sebebi ise Muhammed'in peygamber sıfatına inanmayışlarıydı.[3] William Montgomery Watt'a göre Yahudilikte Yahudi olmayan birinin peygamber olması kabullenilmesi kolay bir durum değildir.[5] Mark R. Cohen'e göre ise Muhammed'in demeçleri Yahudiler'e yabancı gelmiştir.[6] Muhammed, öğretilerinin kendinden evel gelen peygamberlerle aynı olduğunu söylese de Watt'a göre Yahudiler Kur'an'ı kendi dini yazıtlarına kıyasla çelişkili buldular.[5] Tüm bunların sonucu olarak Medineli Yahudiler ya sürgüne gönderilmiş ya da tamamen yok edilmiştir.

Medine Yahudileri ve modern tarihsel araştırmalar

Genelde, Muhammed'in Medine'den Beni Nadirlileri sürgün ettiğini, Beni Kaynukalıları sürgün ettiğini, Beni Kurayzalıların erkeklerini idam ettirdiğini, çocuk ve kadınların da köle olarak Necd bölgesinde satıldıklarını okuyoruz. Bu konudaki genel bilgilerimiz de bununla sınırlı. Modern tarihsel araştırmalara göre ise, bu konulardaki bilgilerimiz doğru olmakla birlikte mesele bu kadar basit değil. Montgommery Watt, Muhammad at Madina adlı eserinde eski tarih kaynaklarında üçten fazla Yahudi kabilenin mevcudiyetinden söz edildiğini, bunların kimisinin muhtemelen Arap veya Yahudi-Arap karışımından oluştuklarını, Muhammed'in siyasi ve nebevi kariyerinden sonra bunların siyasi durgunluğunun tespit edildiğini yazıyor. Ayrıca, Muhammed'in Medine'deki siyasi kariyeri sırasında Medine'de Beni Sa'lebeh adlı, Arap meşrepli bir dördüncü mühim Yahudi kabilenin mevcudiyetinin tespit edildiğini kaydediyor [7]. Rubin Uri'ye göre ise, belgedeki on üç kabileler mağazi kitaplarıyla karşılaştırılınca kesin bir tarihsel kanaat elde edilemiyor.[8] Mahomet adlı eserinde, fransız tarihçisi Maxime Rodinson büyük üç kablelerin, bölgeden tasfiye edilince belgeden silindiklerini tespit ediyor.[9] Robert Bertram Serjeant'nin Sunnah Jâmi'ah adlı Avrupa tarihçileri tarafından kaynak eser kabul edilen bilimsel tezinde çok farklı bilgilere rastlıyoruz. Örneğin Sunnah Jâmiah'da ibn Hişam ve ebu Ubayd'in eserindeki meşhur Medine Anayasası incelenmektedir. Serjeant'nin tespitine göre Medine belgesinde sözedilen on üç Yahudi kabilesi var idi, oysa Muhammed üç kabileyle sorun yaşamıştır. Araştırmasına göre muhtemelen belgedeki Yahudi kabileleri siyaseten durgun kaldılar ve sorun yaşamadılar. Belki de meşhur üç büyük kabileyle bağlantılıydılar.[10] Bu tespitlere göre belgeden sözü edilen on üç Yahudi kabilesinden onunun sorun yaşamadıklarını anlamak lazım. İbn Sa'd bölgede Muhammed'in ölümünden sonra Yahudi kabilesi bulunduğunu kaydetmektedir.[11]

Yine, Muhammed Hamidullah, Diplomatik vesikalarında Beni Ureyd adlı bir kabileyle Medine'de anlaşma zikrediyor.[12] Ve ebu'l Ferec el İsfahani’nin Kitab'al agani'sinde benzer şekilde hadis mecmualarında sözü edilmeyen kabilelerin Medine'de yaşadıklarını okuyoruz.[13] Barakat Ahmad, « Muhammad and the Jews. A re-examination. » adlı eserinde 600 ila 900 insanın Medine'de katledilmesinin[14] Medine'de ciddi bir tehlike doğuracağını ve verilen rakamların Yahudi cifirine göre Muhammed'den önceki katliamlara dayandığını söylemektedir. Ve üç kabile Sürgün edildikten sonra 10 kadar Yahudi kabilenin Medine köylerinde yaşamaya devam ettiklerini, Kur'an ve farklı kaynaklara dayanarak savunmaktadır.[15] Muhammed ve Medine Yahudileriyle ilgili tarihsel araştırmalar dönemle ilgili bilimsel ve arkeolojik araştırmaların önemini bir kez daha belgelemektedir. İslam peygamberi üzerine tarihsel araştırmalar, sire'lerin bilimsel tahkiksiz güvenilir kaynak sayılmadığından, teknik olarak çok zorluklar ihtiva etmektedir. Bilindiği üzere hicazdaki gayri Müslimler Ömer al Farukun hilafeti döneminde tehcir edilmişlerdi. Böylece Yemen'de kalan Yahudi ve Hristiyan azınlıkları hariç Arap yarım adasından Müslüman olmayanlar Kuzeye doğru göçtürülmüştlerdi. Muhtemelen İslamlaşmayan Medine Yahudileri de Hayber Yahudileriyle birlikte tehcir edilmişlerdi ki ibn İshak gibi kimi kadim tarihçiler Hayber'i Medine'ye bağlı olarak görmekteydiler.

Dış kaynak

• Muhammed'in diğer dinlere ve mensuplarına karşı tutumu, eleştirel26 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça

1. Ahmed (1979), p. 46-7
2. "Muhammed'in evlilikleri". 1 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2011.
3. Esposito, John. 1998. Islam: the Straight Path, extended edition. Oxford university press, p.17
4. Encyclopedia of Religion, Second Edition, Lindsay Jones, Muhammad article, ISBN 0-02-865742-X
5. The Cambridge History of Islam, pp. 43-44
6. Mark R. Cohen, Under Crescent and Cross: The Jews in the Middle Ages, p. 23, Princeton University Press
7. Montgommery Watt, Muhammad at Madina ; Oxford, at the Clarendon press (1956), s. 198.
8. Bulletin Critique des Annales Islamologiques 18 (2002) Rubin Uri (ed.) : The Life of Muhammad. Vol. 4 (Institut Français d'Archéologie Orientale corp. 2009 p.35
9. Maxime Rodinson, Mahomet, édition Seuil, (1994) ; s.184
10. Roger Bertram Serjeant Sunnah Jamiah, Cambridge Press (1978 SAOS & Cambridge Press 2009) 1. sahifa.
11. ibn Sa'd (m. 230) Mukhassas, Kahire, 1925, 2/1, s. 26, 1, 2. op cit., I/II, s. 75. İbn Sa’d, I/II, s. 173
12. Macmū'at al-vesāik al-siyāsīyah lil-'ahd al-nabavī vel-hilāfah al-rāşidah - 5 ci bqskı, Muhammed Hamidullah. Yayınevi, Dār al-Nafāis, Beiruh 1985, 40. belge
13. Jacques Berque, Musiques sur le fleuve. Les plus belles pages du Kitâb al-Aghani, vol. XIX, p.94 (Arapçadan Fransızcaya tercüme)
14. "Arşivlenmiş kopya". 19 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ağustos 2012.
15. Barakat Ahmad, « Muhammad and the jews. A re-examination. ». Indian Institude of Islamic Studies. VPD LDT. ISBN 0 7069 0 804 X (IV02A2501). édité en 1979. Prologue par Bernard Lewis, s.40-43.

Ayrıca bakınız

• İslam ve Yahudilik
• Hayber Muharebesi