Saadia Gaon

Rabbi Se`adiah ben Yosef Gaon (d. Mısır 882/892, ö. Bağdat 942)[1] (İbranice:סעדיה בן יוסף גאון‎, Arapça: سعيد بن يوسف الفيومي‎, Said bin Yusuf al-Fayyumi) Geonim döneminin ünlü hahamı, Yahudi filozofu ve Tanah yorumcusuydu. İbrani dilbilimi, Halaha ve Yahudi felsefesiyle ilgili çalışmalarıyla tanınır. "Yahudi Kelamı" olarak bilinen okulun en bilgili pratisyenlerindendi. Saadia Gaon'un felsefi bir çalışması olan Emunoth ve-Deoth Yahudi ilahiyatıyla Yunan felsefesini entegre etme girişiminde bulunulmuş ilk sistematik eserdir. Karaizm'e karşı aktif bir şekilde muhalefet etmiştir.

Hayatı

Saadia, "Sefer ha-Galui"da kendi Yahudi aile ağacını vurgular ve asil bir soy olan Yehuda'nın oğlu Şelah'ın soyundan geldiğini savunur (bkz: Chronicles 1 4:215 Ekim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.) ve 1. yüzyılın ünlü zahitlerinden olan Hanina Ben Dosa'nın soyundan geldiğini dile getirir. "Al-Fayyumi" lakabı Kutsal Topraklar'a gitmeden evvel yerlisi olduğu yukarı Mısır'daki Feyyum şehrinden gelir. Saadia genç yaşta evini terk edip Tiberya'daki Tora alimlerinin yanında çalışmaya gitti. 20 yaşında, ilk büyük çalışması olan Agron isimli sözlüğünü bitirdi. 23 yaşında, başta Solomon ben Yeruham olmak üzere Karaizm'in kurucusu Anan Ben David'in takipçileri ile polemiğe girdi. Aynı yıl Mısır'dan çıkıp Filistin'e yerleşti. 928 yılında başka bir din adamı olan Ben Meir'in İbrani takviminde düzeltmeler yapılması gereği görüşüne karşı çıkıp yankı uyandırdı. Bu görüşüyle ilgi toplayan Saaida David ben Zakkai tarafından Gaon'luğa (Akademi başkanlığına) getirildi.

Çalışmaları

Tefsirleri

Saadia, Tanah'ın büyük bir kısmını yorumlarını ekleyerek Arapça'ya tercüme etti.

İbrani dilbilimi

1. Agron
2. Kutub al-Lughah
3. "Tafsir al-Sabina Lafgah" - Tanah'ta ender olarak geçen 70 ila 90 sözcüğün açıklamalarıdır.

Halaha yazıları

1. Kitab al-Mawarith: Problematik Yahudi kanunlarının kısa paragraflar şeklinde açıklamaları.
2. Kelale ha-Talmud: Rabbi Ishmael'in 13 kuralına dair yorumları.
3. Responsa: Günün gereklerine uygun Yahudi kanunları.
4. Sidur - (Saadia Gaon'un Sidur'u).
5. Azharot: Tevrat'ta geçen 613 emirle ilgili şiirsel metin.

Dini felsefe

1. Emunoth ve-Deoth (Kitab al-Amanat wal-I'tkadat): Sistematik olarak Yahudi geleneğiyle felsefi öğretilerin sentez haline getirilmesinin ilk girişimi.
2. "Tasvir Kitab al-Mabadi": Sefer Yetzirah'in Arapça tercümesi ve yorumları.

Polemik yazıları

1. "Kitab al-Radd": Karaizm'i çürütme amaçlı polemik (933).
2. "Kitab al-Tamyiz": Saadia'nin en geniş polemik çalışması (926).
3. Ben Zuta'ya karşı polemik.
4. Rasyonalist Tora yorumcusu Hiwi al-Balkhi'ye karşı polemik.
5. "Kitab al-Shara'i": Din'in emirleri.
6. "Kitab al-'Ibbur": Takvim kitabı - Karaizm'e karşı polemik.
7. "Sefer ha-Moadim": Festivaller kitabı - Ben Meir'e karşı polemik.
8. "Sefer ha-Galui": David ben Zakkai ve onun takipçilerine karşı özür dileme amaçlı yazılmış eser.

Kaynakça

1. Bar Ilan CD-ROM