Saray, Tekirdağ

Saray Tekirdağ'ın bir ilçesidir. İlçe şehir merkezi nüfusu 21.243 (TÜİK 2008)'dur. İlçe, köyler ve beldeler toplam nüfusu 24.396'dır (TÜİK 2008). İlçe şehir merkezi ve köyler toplam nüfusu 45.639'dur (TÜİK 2008 ). Saray ilçesi, kuzeyde Vize, doğuda Çatalca, güneyde Çerkezköy, batıda Çorlu ile çevrilidir. Yüzölçümü 612 km² olup İl merkezine uzaklığı 82 km’dir. İlçenin yükseltisi ise 140 metredir. Düz bir alan üzerine kurulmuş bulunan ilçe topraklarının büyük bölümü Ergene Havzasında yer alır. Arazi kuzeydoğuda Yıldız Dağlarına doğru yükselerek uzanır. İlçenin en yüksek noktası Yıldız Dağları üzerinde yer alan Karatepe’dir (473 m). Ergene nehri Saray ilçesindeki Karatepe Güneşkaya mevkiinden doğar. Diğer iki akarsu ise Vize suyu ile Galata deresidir. Vize suyu ilçe dışında Ergene nehrine karışırken, Galata deresi Saray ilçesinin doğusundan geçip Çerkezköy ilçesinde Ergene nehrine ulaşır. İlçenin sahip olduğu toprakların 314.895 dekarı kullanılan tarım alanları teşkil ederken orman ve fundalık alanlar 255.665 dekardır. Trakya’da tek Karaçam ormanı Saray Kastro yöresinde bulunur. Bu sebeple Kastro yöresindeki 329 hektarlık Karaçam ormanı 18 Nisan 1988 tarihinde doğayı koruma alanı (Millî Park) olarak tanımlanmıştır. Yıldız Dağları ormanlıktır. Bu ormanlarda geniş yapraklı ağaçlardan, meşe ve karaçam hakimdir. Bahçeköy bölgenin önemli orman işletmelerinden biridir. İlçede karasal iklim hakimdir. Kış ayları soğuk ve yağışlı geçmektedir. Yazlar sıcak ve kuraktır. Yıllık yağış ortalaması 678.2 mm’dir.

Başlığın diğer anlamları için Saray (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Saray
İlçe

Ülke Türkiye
İl Tekirdağ
Coğrafi bölge Marmara Bölgesi
İdare
 • Kaymakam Adnan Tezcan [1]
 • Belediye başkanı Özgen Erkiş (CHP)
Rakım 140 m (450 ft)
Nüfus
 (2018)
 • Toplam 49,106
 • Kır
 -
 • Şehir
 -
Zaman dilimi UTC+03.00 (UDAZD)
Posta kodu 59600
İl alan kodu 282
İl plaka kodu 59

Tarihçe

Saray’ın eski bir yerleşme merkezi olduğu, Güneşkaya (Güneşli) mevkiindeki tarihi kalıntılardan anlaşılmaktadır.

Tekirdağ ilindeki en eski yerleşme bölgelerinden Saray ilçesi sınırları içindeki Güneşkaya ve Güngörmez mağaralarında Paleolitik (Eski Taş Devri) ve Kalkolitik yerleşme izlerine rastlanmıştır.

İlçe, Bizans döneminde küçük bir yerleşme birimi olmasına rağmen Osmanlılar döneminde ise Istıranca Dağlarının güney eteklerini izleyerek ikinci başkenti Edirne’yi İstanbul’a bağlayan yol üzerinde yer almasından önem kazanmıştır.

Cengiz Han’ın soyundan gelen Kırım Hanları 18. yüzyılda bu bölgede özellikle de Saray dolaylarında sürgün hayatı yaşamışlardır. Bugün, Saray Ayaz Paşa Camii avlusunda gömülü olan Kırım Hanları şunlardır:

ll. Devlet Giray Han : öl. 1725
ll. Fetih Giray Han : öl. 1746
İslam Giray Sultan : öl. 1742
lll. Selim Giray Han : öl. 1785
lV. Devlet Giray Han : öl. 1780
Şahbaz Giray Han : öl. 1792

Saray, Fatih döneminden 19. yüzyılın sonlarına kadar Edirne Vilayeti Kırkkilise (Kırklareli) Sancağı’nın Vize kazasına bağlı bir nahiye olarak yönetilmiş. 1916’da Kırkkilise sancağına bağlı bir kaza merkezi olmuştur.

Millî mücadele sırasında bütün bölge ile birlikte Yunan işgaline uğramıştır. 1920’de başlayan bu işgal Mudanya Mütarekesi ile 15 Ekim 1922'de İtalyanlara teslim edilen Saray, 1 Kasım 1922'de Yunan işgalinden kurtulmuştur.

Tarihi kültürel ve arkeolojik değerler
Saray'daki Ayas Paşa Camii

Saray’ın eski bir yerleşim merkezi olması ve yine Eski Edirne-İstanbul yolu üzerinde olması ilçenin önemini arttırmıştır. Saray ilçesinde tarihi ve kültürel değerlerin varlığı da dikkati çeker.

Güneşkaya: Saray ilçesinin 2 km. batısındadır. Eski bir yerleşim merkezi olan bu alanda mağaralar ve tarihi kalıntılar vardır. İlin en eski yerleşim merkezi burasıdır. Yapılan yüzey araştırmalarında MÖ 5000- 3000 Kalkolitik Çağ buluntularına rastlanmıştır.

Güngörmez Mağaraları: Güngörmez karayolunun 3. km'sinde Saray’ın güneyinden geçen Galata deresinin dik yamaçlarında yer alırlar MÖ 5000-3000 kalkolitik çağ buluntularına rastlanmıştır.

Bizans Su Yolları: Vize’den gelerek Ergene deresi su kaynaklarından beslenerek vadilerde kemerli su köprüleri inşa edilerek İstanbul’a kadar giden antik su yolları Saray çevresinden geçmektedir.

Ayas Paşa Camii: Sadrazam Ayas Mehmet Paşa (1536-1539) tarafından 1539’da yaptırılmıştır. Kesme taştan yapılmıştır. Tek şerefeli ve silindirik gövdeli bir minaresi vardır. Yapı, tek kubbeli ana mekân ile son cemaat mahfelinden ibarettir.

Ayas Paşa Hamamı: Sadrazam Ayas Mehmet Paşa’nın yaptırdığı külliyenin hamamıdır. Ayas Paşa Cami’nin yanında yer alır. Cami ve hamam ilçede bulunan tek Osmanlı Devri mimari eseridir.

Kültür

Saray ilçesi 1.Viyana Seferi esnasında Kanuni Sultan Süleyman tarafından kullanılan Avyolu güzergâhı üzerindedir. Bu güzergâh günümüzde yeniden keşfedilerek Sultanlar Yolu ismiyle doğa, kültür ve tarih sevenlerin kullanımına açılmıştır. Sultanlar Yolu işaretlemeleri Saray içinde ve çevresinde Sultanlar yolunu yeniden keşfeden Sedat Çakır tarafından yapılmıştır. Sultanlar Yolu Viyana-Simmering' den İstanbul Süleymaniye camii ve Topkapı Sarayı'na kadar uzanan 2133 kilometrelik bir yoldur.

Günümüzde Saray

Çorlu ve Çerkezköy gibi endüstrileşmiş ilçelere komşu olması ve nispeten bu iki ilçeye göre büyük şehirlere uzaklığından dolayı fazla gelişememiştir. Halk Pazarı günleri Çarşambadır. Saray'da Trakyanın çeşitli bölgelerinden ve Bulgaristan'dan getirilen çeşitli sebzeler ve şarap türleri bulabilirsiniz. Çerkezköy ve Vize'ye 30, Çorlu'ya 60, İstanbul'a ise 2 saatlik mesafededir. Saray yeşil alanlardandır. Birçok sanatçının burada yazlık türünde evleri vardır: (Bülent Ersoy, Orhan Gencebay, İsmail YK). Saray'da dört ilköğretim okulu (Atatürk İlköğretim Okulu, Cumhuriyet İlköğretim Okulu, Mehmet Uygun İlköğretim Okulu, 75. Yıl İlköğretim Okulu), üç lise (Ali Naki Erenyol Lisesi ANEL, Mesleki Teknik Eğitim Merkezi METEM, Mustafa-Elmas Arıcı Anadolu Lisesi MEAAL bulunur. Saray ilçe merkezinde okur-yazar oranı 2000 itibarıyla % 94.63’tür.

Belediye başkanı Özgen Erkiş'tir [2]

İdari yapı ve nüfus
Yıl Toplam Şehir Kır
1965[3]23.2516.18317.068
1970[4]23.9047.52616.378
1975[5]24.2958.22016.075
1980[6]27.20610.10117.105
1985[7]29.60911.83117.778
1990[8]33.71613.03820.678
2000[9]41.21717.76923.448
2007[10]44.54020.31224.228
2008[11]45.63921.24324.396
2009[12]46.32221.78424.538
2010[13]46.35122.31524.036
2011[14]46.73923.08523.654
2012[15]46.99923.93823.061
2013[16]47.17147.171veri yok
2014[17]47.52247.522veri yok
2015[18]48.27248.272veri yok
2016[19]48.83448.834Veri yok

Saray ilçesi idari yapı olarak 4 mahalle, (Ayazpaşa, Kemal Paşa, Pazarcık, Yenimahalle) 2 belde, (Beyazköy, Büyükyoncalı ) ve 19 köyden oluşmaktadır.

Köyleri şunlardır;

Mahalli idareler

Saray ilçesinde biri ilçe merkezi ikisi belde merkezinde ( Beyazköy, Büyükyoncalı) olmak üzere 3 belediye teşkilatı vardır. ilçede 15 ilköğretim okulunda 5110 öğrenci eğitim görmektedir. 1 Yüksekokul, 1 Genel Lise, Genel Lise bünyesinde 1 süper lise, 1 Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezi, 1 Anadolu Lisesi ve Büyükyoncalı kasabasında Çok Programlı Lise ile birlikte ilçede 5 lise bulunmaktadır. Mesleki ve Teknik Eğitim Merkezi'nde Bilgisayar, Elektrik, Makine, Ressamlığı, Metal İşleri, Mobilya Dekorasyon, Çocuk Gelişimi ve Tekstil Konfeksiyon bölümleri bulunmaktadır.

İlçede okul öncesi eğitimde 19, ilköğretimde 15 okul vardır.

Taşımalı ilköğretimde 5 merkez okul, 14 taşınan okul vardır. İlçede Halk Eğitimi Merkezi 1980-1981 Eğitim yılında faaliyete geçmiştir. Mesleki kursların yanında sosyal faaliyetlere de yer vermekte olan merkezde bugüne kadar 170 kurs açılmış olup, toplam 3341 kursiyere belge verilmiştir.

Turizm

Saray ilçesinin turizm açısından önemi Tekirdağ ilinin Karadeniz’e açılan tek kapısı olması ve bunun yanında Istıranca Dağlarının bir bölümünün ilçe sınırları içerisinde bulunmasıdır.

Eski adıyla Kastro, şimdiki ismiyle Çamlıkoy Trakya’nın Bahçeköy deresinin Karadeniz’e döküldüğü küçük koy 2.5 km kumsalıyla, Saray’ın sahil şerididir. Yıldız Dağları ormanları ve Karadeniz’i bir arada barındıran Çamlıkoy turizm merkezlerinden biridir.

Saray’dan Çamlıkoy’a kadar olan yol güzergâhı da Yıldız Dağlarından (ormanlarından) geçer. Güzergahta yapılan dağ evleri, nehir boylarındaki mesire yerleri ilgi çekicidir. Kastro yöresindeki 329 hektarlık karaçam ormanı 18 Nisan 1988 tarihinde Doğayı Koruma Alanı (Millî Park) olarak tanımlanmıştır.

Orman İşletmesi tarafından piknik ve dinlenme yeri olarak düzenlenen bu alanda bazı hizmet tesisleri ve konaklama yerleri vardır. Aynı yerde dinlenmek, kayık gezintisi yapmak ve denize girmek mümkündür. Bu doğal plaj, ilçeye 27 km uzaklıktadır.

Kültür

Saray ilçesi 1.Viyana Seferi esnasında Kanuni Sultan Süleyman tarafından kullanılan sefer yolu güzergâhı üzerindedir. Bu güzergâh günümüzde yeniden keşfedilerek Sultanlar yolu ismiyle kullanımına açılmıştır. Sultanlar Yolu işaretlemeleri Saray içinde ve çevresinde Sultanlar yolunu yeniden keşfeden Sedat Çakır tarafından yapılmıştır. Sultanlar Yolu Viyana-Simmering' den İstanbul Süleymaniye camii ve Topkapı Sarayı'na kadar uzanan 2133 kilometrelik bir yoldur.

Ulaşım

Tekirdağ'ın Karadeniz'e açılan tek kapısı durumundaki Saray; Istıranca dağlarının güney eteklerinden geçen İstanbul - Kırklareli yolu üzerindedir. İl merkezine Çorlu-Çerkezköy ilçeleri üzerinden 81 km, Muratlı ilçesi - Vakıflar kavşağı üzerinden 78 km'dir.

Kaynakça
  1. http://www.tekirdagsaray.gov.tr/default_B0.aspx?content=50
  2. "Arşivlenmiş kopya". 23 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2020.
  3. "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  4. "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  5. "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  6. "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  7. "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  8. "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  9. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  10. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  11. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  12. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  13. "2010 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  14. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
  15. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
  16. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
  17. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
  18. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
  19. "2016 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 7 Mart 2017.

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Saray, Tekirdağ ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.