Sovyetler Birliği bayrağı

Sovyetler Birliği bayrağı (Rusça: Госуда́рственный флаг Сою́за Сове́тских Социалисти́ческих Респу́блик, Gosudárstvenny flag Soyúza Sovétskikh Sotsialistícheskikh Respúblik), Sovyetler Birliği'nin 1922'den 1991'e kadar kullandığı ulusal bayrağıdır. Bayrağın tasarımı çeşitli kaynaklardan türetilmişse de ilk şekli Rus Devrimi sırasında görünmüştür. Zamanla komünist harekete mal olmuş ve günümüzde de çeşitli ülkelerin komünist partilerince kullanılır olmuştur.[1]

Sovyetler Birliği bayrağı
Sovyetler Birliği bayrağı
Ayrıntılar
Kullanan(lar)	Sovyetler Birliği
Kabul tarihi	Aralık 1922 (İlk hali) 19 Ağustos 1955 (Son hali)
Kaldırılma tarihi	26 Aralık 1991
Lakabı	Kızıl bayrak
Oran	1:2
Tasarım	Altın bir orak ve çekiç ve üst kantonunda altın kenarlı bir kızıl yıldız ile düz bir kırmızı bayrak. Renkler   Kırmızı   Altunî

Dikey olarak kullanılan SSCB bayrağı

Sovyetler Birliği Bayrağı dalgalanırken

Bayrak direğinin alemi

Bayrağın sol üstünde altın renginde orak ve çekiç ile onun hemen üstünde kızıl yıldız yer almaktadır. Çekiç işçileri, orak da köylüleri temsil eder. İki sembolün birleşmesi de kalıcı devrimci ittifakı temsil eder.[2]

Bayrağın ilk hâli Aralık 1922'de kabul edildi. 1955'te ise, bayrağın resmi ölçüleri bir tüzük ile belirlendi. Ayrıca bu tüzükle beraber çekiç ve orak ufak değişikliklere uğradı. Bayrağın böylelikle belirlenmiş son hâli Sovyetler Birliği'nin dağılması'na kadar kullanıldı.

Sembolizm

Sovyetler Birliği bayrağında kırmızı zemin renginin sol üstüne yerleştirilmiş altın kenarlı kırmızı bir yıldız ve bu yıldızın hemen altında altın renkli orak ve çekiç bulunur.

Bayrağın zemin rengi, 1871 Paris Komünü'nün kırmızı bayrağından gelmektedir.[3] Çekiç, kentsel sanayi işçilerini, orak tarım işçilerini, kızıl yıldız ise Komünist Partisi'ni temsil eder. Yıldızın çekiç ve orağın üzerinde olması, komünizmin inşasında işçi ve köylüleri birleştirmek ve aydınlatmak için sosyalist toplumdaki lider rolünü sembolize eder.

Bayrağın tasarımı

Bayrağın tasarımı 1955 yılında yasalaştırılmıştır. Buna göre;[4]

• Bayrağın genişliğinin uzunluğuna 1:2 oranındadır.
• Çekiç ve orağın kenarları bayrağın yüksekliğinin ¹⁄₄'üne eşit bir karedir. Orağın keskin ucu karenin üst tarafının merkezinde bulunur ve çekiç ve orak sapları karenin alt köşelerinde yer alır. Çekiç ve sapının uzunluğu kare köşegenin ³⁄₄'üdür.
• Beş köşeli yıldız, bayrağın yüksekliğinin ¹⁄₈ çapında bir daireye sığdırılmıştır, daire karenin üst tarafında yer alır. Yıldız, çekiç ve orağın dikey ekseninin vinçten mesafesi, bayrağın yüksekliğinin ¹⁄₃'ü oranındadır. Bayrağın üst tarafından yıldızın merkezine olan mesafe, bayrağın yüksekliğinin ¹⁄₈'i kadardır.
  

1980 sonrasında bayrağın arka tarafı resmen dümdüz kırmızı renk olarak belirlendi.[5] Pratikte bayrak üreticileri tarafından bu ayrıntı göz ardı edildi çünkü bayrağın ön tarafını, arkasına ters basmak çok daha kolay ve daha az maliyetliydi.[6]

Bayrağın dikey kullanımında orak ve çekiç 90 derece çevrilerek kullanıldı.[7]

Renk şeması

	Kırmızı	Altın
RGB	205/0/0	255/217/0
Hexadecimal	#CD0000	#FFD900
CMYK	0/100/100/20	0/15/100/0
Pantone	3546 C	Medium Yellow C

Tarihi

Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nin kurulması sırasında Vladimir Lenin ve yoldaşları, bayrağın dayandığı devlet mührünün bir parçası olarak çekiç ve orağın yanı sıra bir kılıç sembolü dâhil etmeyi düşünmüşlerdi. Ancak ortaya çıkan görüntünün çok agresif olması nedeniyle kabul edilmedi. Lenin bu konu hakkında, "Kılıç bizim sembollerimizden biri değildir." demiştir.[8]

İlk resmi bayrak Aralık 1922'de, Sovyetler Birliği'nin ilk Sovyetler Kongresi'nde kabul edildi. Kızıl bayrağın "Parti simgesinden çok bir devletin simgesine dönüştürüldüğü, ve bu bayrağın etrafında Sovyet cumhuriyetleri halklarını tek bir devlet altında (Sovyetler Birliği) bir araya getirilmesi kararı verildi." 30 Aralık 1922'de Kongre, SSCB'nin kurulması hakkında bir deklarasyon ve anlaşma kabul etti. Anlaşmanın 22. maddesinde şöyle yazmaktadır: "Sovyetler Birliği'nin bayrağı, arması ve bir devlet mührü vardır.[9] Bayrağın detayları, 6 Temmuz 1923'te SSCB'nin İcra Komitesi'nin (CIK) ikinci oturumunda kabul edilen 1924 Sovyet Anayasası'nda verilmiştir." 71. maddenin metni: "Sovyetler Birliği'nin devlet bayrağı, devlet arması olan kırmızı veya kırmızıya yakın bir renk olan scarlet'ten oluşmaktadır."[10] İlk bayrak alışılmadık 4:1 oranında, merkezde devlet arması olan kırmızı bir bayraktan oluşuyordu. Fakat 4:1 oranındaki bu bayrak seri olarak üretilmedi. Bayrak yalnızca dört ay resmi olarak kullanıldı, 12 Kasım 1923'te SSCB'nin CIK'nin üçüncü oturumu sırasında, daha tanıdık çekiç ve orak tasarımının olduğu bayrakla değiştirildi.[11]

İcra Komitesi'nin üçüncü oturumunda, anayasa'da yer alan Sovyet bayrağının tanımı değiştirildi ve 71. madde: "Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin devlet bayrağı kırmızı veya scarlet bir zeminden oluşur ve kantonda altın bir orak, çekiç ve üstünde altınla çevrelenmiş beş köşeli kırmızı bir yıldız bulunur. Genişliğin uzunluğa oranı 1:2'dir."[12] şeklinde değiştirildi. 15 Ağustos 1980'de,[13] Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği Devlet Bayrağı Tüzüğü yenilendi; bu tüzükte, bayrağın arka tarafındaki çekiç ve orak kaldırılmasının haricinde bayrağın detaylarında herhangi bir değişiklik yapılmadı.[14] Bayrağın bu hâli ise 26 Aralık 1991'de, Sovyetler Birliği'nin dağılması'na kadar eski Sovyet ülkeleri tarafından kullanıldı.

Günümüzde ise bayrak, muhalefet partisi tarafından ve çeşitli anma günlerinde kullanılmaktadır.[15]

• 
  Aralık 1922—12 Kasım 1923
• 
  12 Kasım 1923—18 Nisan 1924
• 
  18 Nisan 1924—5 Aralık 1936
• 
  5 Aralık 1936—19 Ağustos 1955
• 
  19 Ağustos 1955—26 Aralık 1991

Benzer bayraklar

Zafer Sancağı

Boris Yeltsin tarafından onaylanan ve bir süre kullanılan Zafer Sancağı

Sovyetler Birliği dünyanın ilk anayasal Sosyalist devleti idi ve onu gelecekteki Angola Cumhuriyeti, Çin Halk Cumhuriyeti, Kuzey Kore, Vietnam gibi sosyalist devletlerin bayraklarının ilham kaynağı hâline getirdi.

SSCB'yi oluşturan Sovyet cumhuriyetlerinin bayrakları, Sovyet bayrağının tahrif edilmiş veya değiştirilmiş versiyonlarıydı.

15 Nisan 1996'da Boris Yeltsin, bir başkanlık kararnamesi imzaladı.Bayrakta yalnızca yıldız bırakılarak çekiç ve orak kaldırıldı, ancak daha sonra eski hâline getirildi. Belirli bayramlarda Zafer Sancağı, Rusya bayrağı'yla birlikte kullanılır.

Ordu bayrakları

Bayrak	Kullanım	Kullanan
	1946–1991	Kızıl Ordu
	–1991	Sovyet Deniz Kuvvetleri
	–1991	Sovyet Hava Kuvvetleri
	1932–1991	Sovyet Donanması
	–1991	Sovyet yardım gemileri
	–1991	Sovyet Sınır Birlikleri

Birlik cumhuriyetlerinin bayrakları

Birlik cumhuriyetlerinin bayrakları Zafer Günü kutlamalarında (2010)

1950'lerin başında birlik cumhuriyetleri, Sovyetler Birliği'nin bayrağının baz alındığı, ancak kendi renkleri ve sembolleri ile tasarlanan yeni bayraklarını tanıttı.

Bayrak	Kullanım	Ülke
	1952–1991	Ermenistan SSC
	1952–1991	Azerbaycan SSC
	1953–1991	Estonya SSC
	1951–1991	Gürcistan SSC
	1952–1956	Karelo-Fin SSC
	1953–1991	Kazakistan SSC
	1952–1991	Kırgızistan SSC
	1953–1990	Letonya SSC
	1953–1990	Litvanya SSC
	1952–1991	Moldova SSC
	1954–1991	Rusya SFSC
	1953–1991	Tacikistan SSC
	1953–1991	Türkmenistan SSC
	1949–1991	Ukrayna SSC
	1952–1991	Özbekistan SSC
	1951–1991	Beyaz Rusya SSC

Özerk cumhuriyetlerin bayrakları

Bayrak	Kullanım	Özer cumhuriyet	Bağlılık
	1924–1941	Volga Alman ÖSSC	Rusya SFSC
	1956–1991	Karelya ÖSSC
	1957–1978	Çeçen-İnguşya ÖSSC
	1978–1992	Tuva ÖSSC

Galeri

• 
  Hava Kuvvetleri Üssünde çeşitli Rus ve Sovyet askerî bayrakları ile birlikte
• 
  Belarus Büyük Vatanseverlik Savaşı Müzesi'nde yer alan Sovyet bayrağı
• 
  1990 Barış Tırmanışı'nda birlikte kullanılan Amerika, Çin ve Sovyet bayrakları
• 
  Berlin'deki Checkpoint Charlie müzesinde sergilenen son Sovyet bayrağı
• 
  Bir SSCB bayrağı hâlen Pripyat'ta asılı durmakta (2014)

Ayrıca bakınız

• Komünist sembolizm
• Rusya bayrağı
• Orak ve çekiç
• Kızıl yıldız

Kaynakça

1. "Komünizmin sembolü Orak-Çekiç'in tarihi". BBC. 7 Kasım 2017. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020.
2. Значение слова "Флаг государственный" в Большой Советской Энциклопедии. Büyük Sovyet Ansiklopedisi (Rusça). Erişim tarihi: 12 Mayıs 2020.
3. "Story of the Red Flag". 8 Haziran 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2020.
4. Положение О Государственном Флаге Союза Советских Социалистических Республик (Rusça). 19 Ağustos 1995. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2020.
5. Victor Lomantsov (30 Kasım 2002). "Reverse of the flag".
6. "Construction details of Soviet flags". 8 Aralık 2005. 23 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020.
7. "Special flag for vertical hoisting". 27 Haziran 1997 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2020.
8. Flags of the states of the world. Konstantin AndreevichIvanov. 1971. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2020.
9. Декларация и Договор об образовании Союза Советских Социалистических Республик (Rusça). 30 Aralık 1922. ss. 1-3. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2020.
10. Соколов, В. А. (2002). Государственный архив Российской Федерации, ф.3316, оп.16, д.45, л.29, цит. по: Вексиллологический справочник по флагам Российской Империи и СССР (Rusça). s. 270. ISBN 5-276-00240-1.
11. Собрание узаконений СССР, 1923, № 113, ст.1939, цит по: Вексиллологический справочник по флагам Российской Империи и СССР (Rusça). 2002. s. 273. ISBN 5-276-00240-1.
12. "Конституция (основной Закон) Союза Советских Социалистических Республик". 5 Aralık 1936. 26 Ocak 2000 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2020.
13. Ведомости Верховного Совета СССР. SSCB Yüksek Kurulu. 1980. s. 34. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2020.
15. "Russian communists defy lockdown with Red Square parade for Lenin's 150th". Reuters. 22 Nisan 2020. Erişim tarihi: 12 Mayıs 2020.