Tibet
Tibet (Tibetçe: བོད་ bod; Çince: 西藏; pinyin: Xīzàng) Orta Asya'da Tibet halkının anavatanı olan bölge. Ortalama 4.900 metrelik yükseltisiyle "Dünyanın Çatısı" diye tanınır. Kuzeyinde Çin'in Sincan Uygur Özerk Bölgesi ve Qinghai, doğusunda Sichuan, güneyinde Hindistan, Nepal ve Bhutan vardır. Başkenti Lhasa'dır.
Çin içindeki Tibet Özerk Bölgesi | |||||||||
Sürgündeki Tibet grupları tarafından üzerinde hak iddia edilen tarihi Tibet. | |||||||||
Çin tarafından Tibet bölgesi olarak gösterilen bölge. | |||||||||
Aksai Chin eyaletinin bir parçası olarak Hindistan tarafından hak iddia edilen bölge. | |||||||||
Tibet Özerk Bölgesi'nin bir parçası olarak hak iddia edilen ama Çin kontrolü altında olmayan bölge. | |||||||||
Kültürel olarak Tibet etkisi altındaki diğer bölgeler. |
Bağımsızlık durumu
Tibet'in bağımsızlığını destekleyenler, geçmişte bağımsız bir krallık olan Tibet'in Çin tarafından 1950'de işgal edildiğini iddia etmektedir. Çin Halk Cumhuriyeti ise bölgenin tarihi olarak Çin'e ait olduğunu,Tibet'in yalnızca 1913-1950 yılları arasında Çin'in politik nüfuzundan çıktığını düşünmektedir. 1950'de Çin, bu bölgeyi ele geçirerek politik bir özerklik verdiğini belirtmektedir. Tibet'in bağımsızlığını destekleyenler bölgedeki kültür ve zenginliklerinin "kültürel bir soykırım"a tabi tutulduğunu iddia ederken Çin hükûmeti bu "kültürel soykırım" iddialarının gerçek dışı olduğunu savunmaktadır.
1959'da Çin yönetimine karşı bir isyan başlatan Dalay Lama, barışın sağlanamamasının ardından Hindistan hükûmetinin daveti üzerine Hindistan'a gitmiştir. Günümüzde Çin ile Sürgündeki Tibet Hükümeti arasında Tibet'in ne zaman Çin'in bir parçası olduğu ve Çin'in Tibet'i egemenliği altına alma geçerliliği konusunda anlaşmazlıklar bulunmaktadır.
Tibet'te Kültür
Budizm
Tibet'te budizm, diğer bir adıyla 'lamaizm' olarak da bilinir, la - ma (üstün) 'lük manasındadır ayrıca bir nevi rütbe belirtir. Tibet'te budizmin başlangıcı M. S. 5. yüzyıla dayanmakla beraber M. S. 7. yüzyılda Tibet Kralı Srongsten Campo ile halkın çoğunluğuna bu inanç sistemi yayılmıştır. Budizm aslında bir din değildir temel ilkeleri felsefe ve ahlak öğretileridir, herhangi bir tanrı kavramları yoktur ve özünde Brahma inanışının değiştirilmiş bir şeklidir. Tabiata tapma, nefsine hakim olma, ahlaki değerlere önem vermek Budizm sisteminin temellerini oluşturur. Tibet budizmi günümüz bilim adamlarının gruplandırmasına göre; Kuzey Budizmi (Vajrayana) olarak ele alınır ve Tibet, Moğolistan, Bhutan ve Hindistan başta olmak üzere birçok ülkede inananları vardır.
İlgili Filmler
- 'Tibet'te Yedi Yıl, (İngilizce: Seven Years in Tibet)', (1997)
- 'Kundun', (1997)
İlgili Belgeseller
- Asya Geçidi (İngilizce:Asian Coridor in Heaven)
İlgili Müzikler
- Mecano, 'Aidalai'.
- Rage Against the Machine Tibetan Freedom Concert (Tibet Özgürlük Konseri)