Asya tarihi
Asya tarihi, Asya'nın çeşitli bölgelerinde, merkezi Avrasya bozkırlarındaki duruma bağlı olarak daha fazla veya daha az bağlama sahip Doğu Asya, Güney Asya ve Orta Doğu'nun tarihi olarak görülebilir.
| Dünya tarihi
|
| Ortelius tarafından 1570 yılında çizilen Dünya Sahnesi Görünümü adlı Dünya haritası. |
..Dönemlere göre
|
..Kıtalara göre
|
..Konulara göre
|
Kıyı çevresinde bulunan bereketli nehir vadileri çevresinde gelişen erken medeniyetler bu üç bölgenin her bir tarafı dünyanın bilinen en eski medeniyetlerine ev sahipliği yaptı. Mezopotamya, İndus Vadisi Uygarlığı ve Çin uygarlıklarının birçok ortak şeyi vardı. Bu nedenle teknoloji ve matematik gibi alanlarda tekerlek gibi icatlarla fikir alışverişinde bulunmuşlardır. Bu uygarlıkların gelişmesi ile bugünkü şehirler, devletler ve daha sonra bunu takip eden imparatorluklar yerini almıştır.
Bozkır bölgeleri büyük göçebe halklar tarafından iskan edildi ve merkezi steplerlerden Asya kıtasının tüm alanlarına ulaştı. Bozkırların dışında bilinen ilk genişleme Çin sınırlarında, Orta Doğu ve Hindistan'da yayılmış Hint-Avrupalıların olmasıdır. Asya kıtasının kuzey kısımları gür ormanları ve tundra tipi ormanları nedeniyle bozkırlarda yaşayan göçebeler için erişilebilir değildi. Bu alanlarda çok az insan vardı.
Tarih Öncesi
Türkiye'nin güneydoğusundaki Göbekli Tepe'de M.Ö 10000 yılında yapılan bir tapınak alanı kültürü bulunmuştur. Çevresinde hiçbir kalıcı konut olmadığı için bu site göçebe avcı-toplayıcılar tarafından geliştirilmiştir. Bu tapınak sitesi bilinen en eski insan yapımı yerlerden biridir. M.Ö. 8500-8000 yıllarında tarım toplulukları Anadolu, Kuzey Afrika ve Kuzey Mezopotamya'ya yayılmaya başladı.
M.Ö. 5500'de Halaf kültürü kurak tarıma dayalı Levant, Lübnan, Filistin, Suriye, Anadolu ve Kuzey Mezopotamya'da ortaya çıktı. Güney Mezopotamya'da Sümer ve Elam alüvyon ovalar vardı. Az yağış olduğu için sulama sistemleri gerekli idi. Ubeyd kültürü M.Ö. 5500'de gelişti.
Bronz Çağı
Kalkolitik dönem (Bakır Çağı) M.Ö. 4500'de daha sonra Tunç Çağı Neolitik kültürleri yerine yaklaşık M.Ö. 3500'de başladı.
Demir Çağı
Büyük İskender M.Ö. 4. yüzyılda Anadolu'dan Hindistan'a kadar olan bir alanı ele geçirdi. Roma İmparatorluğu daha sonra Batı Asya'nın bir bölümünü ele geçirdi. Ahameniş, Seleukos, Part ve Sasani İmparatorlukları Antik Pers etkisinde kalmıştır. Birçok antik uygarlık İpek Yolu, Hindistan, Orta Doğu ve Avrupa üzerinden birbirlerini etkilemiştir. Hindistan'da başlayan Hinduizm ve Budizm dininin Güney Asya ve Doğu Asya üzerinde önemli bir etkisi olmuştur.
Orta Çağ
İslam halifeliği ve diğer İslam devletleri 7. yüzyılda başlayıp tüm Orta Doğu'yu kontrol altına aldı, daha sonra Hindistan ve Endonezya'ya kadar genişlediler. Haçlı Seferleri Müslümanların elinde bulunan Kutsal Toprakları geri almak için Hristiyan Avrupa'nın girişimi ile 12. yüzyılda başlayarak birtakım mücadeleler halinde gerçekleşti. Moğol İmparatorluğu 13. yüzyılda Çin'den Avrupa'ya kadar uzanan bölgelerin büyük bir kısmını, tüm Asya'nın ve Avrupa'nın büyük bir kısmını ele geçirdi.
Modern Çağ
Rus İmparatorluğu sonunda Sibirya'nın tüm kontrolünü alarak 19. yüzyılın sonunda Orta Asya'yı hakimiyeti altına almaya başladı. Osmanlı İmparatorluğu 16. yüzyıldan itibaren Anadolu, Orta Doğu, Avrupa, Afrika ve Asya'yı kontrol altına aldı. 19. yüzyılda gerilemeye geçti ve 1922 yılında gücünü kaybederek yıkıldı.