Afrika tarihi

Afrika tarihi, Afrika kıtasında olan olayları kapsar. Afrika, modern insanın ilk ortaya çıktığı bilinen yerdir. Daha sonraki dönemlerde Kuzey Afrika’da Antik Çağ'da Mısır, Kartaca gibi medeniyetler ortaya çıkmış olmakla birlikte, kıtanın güney kısımlarında göçebe hayat devam etmiştir. Kıta, Roma’nın, Bizans’ın, Arapların, Osmanlı’nın ve en sonunda Avrupalıların işgaline uğramış, bu işgaller kıtanın sömürülmesine ve farklı fikirlerin ve dinlerin yayılmasında etkili olmuştur.

Tarih öncesi
Modern İnsanın yayılışı

Afrika yaklaşık olarak 3,6 milyar yıl ila 2 milyar yıl önce oluştu.[1] İnsanın evrimsel tarihi Afrika’da başladı. İlk defa Hominidler Afrika’da gelişti. İlk defa taş aletler 3.3 milyon yıl önce günümüz Kenya topraklarında kullanıldı.[2] Bu taş aletleri Hominiler yapmıştı. Homo ergaster ilk olarak Afrika kıtasında ortaya çıktı. 1,5 milyon yıl önce ilk defa Homo erectus ortaya çıktı. Muhtemelen Homo ergesterden türemişti. Muhtemelen Homo Erectus ilk avcılardı.Homo erectus ateşi kontrol altına alabilen ve toplu avlanan bir türdü.[3] Homo erectus ile birlikte taş teknoloji daha karmaşık bir hal aldı. Homo erectus Afrika’dan çıkan ilk insan türüydü.

İlk Homo sapiens şu anki keşifler ile Fas’ta bulundu ve yaklaşık 300.000 yaşında olduğu tahmin ediliyor.[4] Modern insan alet yapımındada gelişmişti. Kuzeydoğu Afrika’da MÖ 10.000 - 8000 yılları arasında tarım yapılmaya başlandı. MÖ 11. bin yılda Afrika’da çömlekçilik başladı. Afrika’da hayvanlar evcilleştirilmeye başlandı.

Antik Çağ

Antik Mısır
Gize Piramitleri

Antik Çağ'da Afrika birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Günümüz Mısır coğrafyasında Mısır medeniyeti kurulmuştur. Aşağı ve Yukarı Mısır siyasi olarak Firavun Narmer veya Firavun Menes tarafından birleştirilmiş; böylece Eski Krallık dönemi başlamıştır. Antik Mısır piramitleri ile tanınmaktadır. Dini yapısı ise Akhenaton dönem hariç çok tanrılı olup, Akhenaton döneminde Aton'un merkezinde yer aldığı Atenizm adlı tek tanrılı inanç sistemi benzeri yapıya geçilmiştir. Akhenaton'un ölümü ardından eski çok tanrılı yapıya geri dönülmüştür.

Orta Krallık dönemi Mısır’ın kargaşa ile geçmiştir. Mısır, Yeni Krallık döneminde emperyalist bir politika izlemiştir. Yeni Krallık dönemi sonrasında Ptolemik hanedanlığına kadar Kuşit , Asur, Pers ve Makedonya işgalinde kalmıştır. Mısır ayrıca İbrahimî dinlerde Musa ve Yusuf gibi peygamberlerin hikayelerinin geçtiği bir coğrafyadır. Ptolemaios Krallığı'nın lideri Kleopatra’nın intiharı ile Mısır Roma eyaleti oldu. Roma kontrolü sürecinde Mısır hanedanlığın malı oldu ayrıca Hristiyanlık Kuzey Afrika’da yayıldı.

Kartaca

Kuzey Afrika, Yunan ve Fenike kolonizasyonuna uğramıştır. Kartaca bir Fenike kolonisi olarak kurulmuştur. Kartaca; Kuzey Afrika, Sicilya, Güney İtalya ve İber Yarımadası'nda varlığını sürdürmüştür. Kartaca, ilk başlarda monarşi ile yönetilirken daha sonrasında oligarşik cumhuriyet ile yönetilmeye başlanmıştır. Devlet, Pön Savaşları sonucunda yıkılDI. Kuzey Afrika’da antik çağda Berberiler varlık gösteriyordu. Roma Pön savaşlarından sonra Kuzey Afrika’yı kontrol altına aldı. Kavimler göçü ile birlikte Kuzey Afrika Vandal işgaline uğradı.

Etiyopya ve Sudan

Etiyopya coğrafyasında ise Aksum Krallığı vardı. Aksum Krallığı resmî din olarak Hristiyanlığı seçmiştir. Sudan’da ise Kuş Krallığı hüküm sürmüştür.

Sahra Altı Afrika

Bantu halkları, Antik dönemde Batı Afrika'dan kıtanın dört bir yanına doğru yayılmışlardır.

Orta Çağ

Kuzey Afrika

Vandal işgali sonrası kurulan Vandal Krallığı, Doğu Roma (Bizans) İmparatorluğu'nun Kuzey Afrika’ya seferler düzenlemesi ile ele geçirildi. İlerleyen dönemlerde EmevîAraplar Kuzey Afrika'yı ele geçirdi. Arap akınları sonrasında Afrika’da İslam yayıldı. İslamiyet sonrasında Afrika’da İslami devletler kuruldu ve takip eden dönemlerde Kuzey Afrika’ya Haçlı Seferleri gerçekleşti.

Sahra Altı Afrika

Afrika'da da çeşitli İslamî devletler kuruldu. Mali topraklarında Mali İmparatorluğu hüküm sürdü. Mali hükümdarı Mansa Musa, serveti sayesinde büyük bir ün elde etti. Uganda topraklarında Buganda hakimiyeti gerçekleşti. Batı Afrika’daki en gelişmiş krallıklardan biri ise Benin’di.

Modern Çağ
1880 yılında Afrika

15. yüzyıldan itibaren Afrika, Avrupalılar tarafından kolonize edilmeye başlandı. Aynı dönemde Osmanlı'nın Kuzey Afrika’ya doğru genişlemesi gerçekleşti. Bartolomeu Dias tarafından Ümit Burnu Avrupalılarca keşfedildi. Yeni Dünya'daki denizaşırı Avrupa kolonilerindeki işgücü ihtiyacını karşılamak için Amerika ve Afrika arasında geniş çaplı bir köle ticareti gelişti. Afrika'daki Avrupalı devletlerin kontrolündeki topraklar 1800'lerin sonunda kıtanın sadece %10'unu kaplarken, 1914 senesinde %90'ından fazlasını kapsar hale gelmiş, bu olay Afrika Talanı olarak isimlendirilmiştir. 20. yüzyılda Afrika devletleri Avrupalı devletlerden bağımsızlıklarını kazanmıştır. 1963'te Afrika Birliği kurulmuştur.

Kaynakça
  1. "Africa - Geologic history". Encyclopedia Britannica (İngilizce). Erişim tarihi: 26 Ocak 2021.
  2. "3.3 Milyon Yaşındaki Dünyanın En Eski Taş Aletleri Kenya'da". Arkeofili. 22 Mayıs 2015. Erişim tarihi: 26 Ocak 2021.
  3. "Keşfedilen En Eski Homo erectus Kafatası, 3 Farklı İnsan Türünün Afrika'da Aynı Zamanda Yaşadığını Ortaya Çıkardı!". Evrim Ağacı. Erişim tarihi: 26 Ocak 2021.
  4. "Antik Genom Analizine Göre Modern İnsanlar 350.000 Yıl Önce Ortaya Çıktı". Arkeofili. 5 Ekim 2017. Erişim tarihi: 26 Ocak 2021.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.