Devlet sanatçısı

Devlet sanatçısı, sanata olan katkıları ve yaptıkları hizmetler sonucunda bazı sanatçılara Türkiye Cumhuriyeti Devleti tarafından verilen unvandır.

Türk müziği

Hakları

1971'den bu yana Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın tavsiyesi, Cumhurbaşkanlığı'nın onayı ile Türkiye'yi dışarıda temsil eden kişilere devlet sanatçılığı unvanı veriliyor. Bu unvan ile maaşa bağlanan sanatçılar, 65 yaşında emekli olma hakkı kazanıyor. Sanatçılara yurtdışı seyahatlerinde birtakım ayrıcalıklar sağlanıyor. Ayrıca Devlet Sanatçıları VIP salonlarını kullanabiliyor; devlet törenlerinde de protokolde ağırlanıyor.

Tartışmalar

Devlet sanatçılığı unvanını ilk alan isim Adnan Saygun oldu. Ancak, bu unvanın Saygun’a verilip Cemal Reşit Rey’e verilmemesi, kamuoyunda bir hayli tartışılmıştı. Cemal Reşit Rey, bu tartışmalardan çok sonra 1981’de bu onura layık görülmüştü.

1991 yılında oldukça fazla sanatçıya bu unvan verildiktan sonra 1998 yılında Kültür Bakanlığı ilk olarak Tekin Akmansoy, Mehveş Emeç, Rengim Gökmen ve Şefika Kutluer’e devlet sanatçısı unvanını verdi. Ancak daha sonra, bu isimlere 85 kişi daha ilave edildi.

Bu kadar çok isme bu unvanın verilmesi, o günlerde kamuoyunda uzun süre tartışıldı. Aralarında Sezen Aksu, Selim İleri, Fikret Otyam, Nilüfer, Neşet Ertaş, Gazanfer Özcan ve Müşfik Kenter gibi isimlerin de olduğu bazı sanatçılar, bu unvanı reddetti.[1]

Bu unvanın verilmediği ressam Mehmet Güleryüz, devlet sanatçılığının iptali için mahkemeye başvurdu. Mahkeme, "Devlet Sanatçısı Olacak ve Bu Haktan Yararlanacaklar ile Bunların Nitelikleri ve Seçilmeleri Hakkında Yönetmelik"e dayanarak 89 sanatçıya verilen unvanı Ekim 1999'da oybirliğiyle iptal etti.[2][3]

Bu kavramı eleştiren bir diğer sanatçı ise fotoğrafçı Ara Güler oldu. Güler verdiği röportajda Devlet sanatçılığı kavramını eleştirerek "Ancak komünist ülkelerde devletin sanatçısı olur. Oralarda göğüsleri madalyadan geçilmeyen bir sürü adam görürsünüz sokaklarda" şeklinde açıklama yaptı.[4]

Devlet sanatçıları

1971 Yılında Seçilen Devlet Sanatçıları

15 Mart 1971 tarih ve 13779 Sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan yönetmelik çerçevesinde Devlet Sanatçısı unvanı verilen sanatçılar:[5]

1972 Yılında Seçilen Devlet Sanatçıları

Ayla Algan (Tiyatro Sanatçısı,ve Sinema Oyuncusu, Şarkıcı)

1981 Yılında Seçilen Devlet Sanatçıları

23 Haziran 1981 Tarih ve 17379 Sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan yönetmelik çerçevesinde seçilen devlet sanatçıları:[6]

1987 Yılında Seçilen Devlet Sanatçıları

1 Şubat 1987 Tarih ve 19359 Sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan yönetmelik çerçevesinde Devlet Sanatçısı unvanı verilen sanatçılar:[7]

1988 Yılında Seçilen Devlet Sanatçıları

1 Şubat 1987 Tarih ve 19359 Sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan yönetmelik çerçevesinde Devlet Sanatçısı unvanı verilen sanatçılar:[8]

1991 Yılında Seçilen Devlet Sanatçıları

22 Ağustos 1991 Tarih ve 20968 Sayılı Resmî Gazete'de Yayımlanan Yönetmelik Çerçevesinde seçilen devlet sanatçıları:[9]

1998 Yılında Seçilen Devlet Sanatçıları

22 Ağustos 1991 Tarih ve 20968 Sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan yönetmelik çerçevesinde seçilen devlet sanatçıları:[10]

Seçilme şartları

Sanatçı Mehmet Güleryüz’ün 89 kişiye “Devlet Sanatçısı” unvanı verilmesi işlemine dayanak teşkil eden 22.08.1991 tarih ve 20968 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan “Devlet Sanatçısı Olacak ve Bu Haktan Yararlanacaklar ile Bunların Nitelikleri ve Seçilmeleri Hakkındaki Yönetmelik ile bu Yönetmelikte değişiklik yapılmasına dair 07.11.1998 tarih ve 23516 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Yönetmeliğin iptali” istemi ile açmış olduğu davada Danıştay 10. Dairesi’nin 18.01.2002 tarih ve  1999/2780 E., 2002/72 K. sayılı kararı ile söz konusu yönetmelik iptal edilmiş olup, Danıştay’ın ilgili kararı sonucunda 89 kişinin “Devlet Sanatçısı” unvanı kaldırılmıştır. Yönetmeliğin iptalinden sonra hiçbir sanatçıya bu unvan verilmemiştir.

Kaynakça
  1. Hürriyet Gazetesi 8 Aralık 1998 - Devlet sanatçılığı tartışılıyor
  2. Radikal Kültür sayfası 21 Ekim 1999 - Devlet Sanatçılığı iptal edildi
  3. NTVMSNBC - Devlet sanatçılığına iptal
  4. "[[Yeni Şafak]] [[18 Kasım]] [[2005]] - Devlet sanatçılığı ancak komünist ülkelerde olur". 15 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ocak 2008.
  5. Kültür Bakanlığı sitesi - 1971 Yılında Seçilen Devlet Sanatçıları
  6. Kültür Bakanlığı sitesi - 1981 Yılında Seçilen Devlet Sanatçıları
  7. Kültür Bakanlığı sitesi - 1987 Yılında Seçilen Devlet Sanatçıları
  8. Kültür Bakanlığı sitesi - 1988 Yılında Seçilen Devlet Sanatçıları
  9. Kültür Bakanlığı sitesi - 1991 Yılında Seçilen Devlet Sanatçıları
  10. "Kültür Bakanlığı sitesi - 1998 Yılında Seçilen Devlet Sanatçıları". 8 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2007.
  11. "Levent Kırca'nın "Devlet Sanatçısı" unvanı geri alındı". 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.