Haldun Dormen

Haldun Dormen (d. 5 Nisan 1928[2], Mersin), Türk eğitmen, yönetmen, oyuncu, yazar, çevirmen.

Haldun Dormen
Haldun Dormen, 2009
Doğum Ahmet Haldun Ömer Dormen [1]
5 Nisan 1928 (1928-04-05)
Mersin
Milliyet Türk
Meslek Tiyatrocu ve yönetmen
Etkin yıllar 1940-günümüz
Evlilik Betül Mardin (1959-1967)
Çocuk(lar) (1) Ömer Dormen (d. 1961)
Akraba(lar) Ayşe Arman (gelini)

Bulvar komedisi ve vodvil türünde uzmanlaşmış bir tiyatro yönetmenidir. 1998 yılında Kültür Bakanlığı'nca verilen Devlet Sanatçısı unvanını almıştır.

Hayatı

Babası, Kıbrıslı aydın bir iş adamı olan Sait Ömer Bey, annesi İstanbullu bir paşa kızı olan Nimet Rüştü Hanım'dır.[3] Bir yaşına basmadan, ailesi İstanbul, Şişli'ye yerleşti. Sahneye ilk defa Galatasaray Lisesi’nde ortaokul öğrencisi iken Demirbank oyununda yirmibeş kuruş rolüyle çıktı.[3] Lise öğrenimini Robert Kolej’de tamamladı.[4] Sekiz yaşında geçirdiği bir kaza sonucu sol ayağı sakatlandı.[5]

Tiyatro eğitimini ABD'de Yale Üniversitesi’nde aldı.[4] Yüksek lisans derecesiyle mezun oldu. İki yıl süreyle Amerika Birleşik Devletleri'nde çeşitli tiyatrolarda oyunculuk ve yönetmenlik yaptı. Hollywood'da Pasadena Playhouse'da 4 oyunda oynadı. İstanbul'a döndüğünde önce Muhsin Ertuğrul yönetimindeki Küçük Sahne'ye girdi ve Cinayet Var adlı oyundaki dedektif rolüyle ilk kez Türk seyirci karşısına çıktı.[6] O sıralarda Beyoğlu Parmakkapı sokakta gençlerle birlikte 60 kişilik cep tiyatrosunu açtı.

22 Ağustos 1955 gecesi Süreyya sinemasında Dormen Tiyatrosu'nun ilk oyununu sergiledi. 1957 Eylül'de Küçük Sahne'nin kendisine teklif edilmesiyle oyunlarını sergilemeye orada devam etti. 1957'de Papaz Kaçtı komedisi ile Dormen Tiyatrosu'nu kurdu.[6] Erol Günaydın, Altan Erbulak, Metin Serezli, Nisa Serezli, Erol Keskin, İzzet Günay, Yılmaz Köksal, Ayfer Feray gibi onlarca sanatçı yetiştirdi. Topluluk en parlak dönemini 1957-1972 yılları arasında yaşadı. 1961'de Türkiye'deki ilk Batılı anlamdaki müzikal olan Sokak Kızı İrma'yı sahneledi.[7] Gülriz Sururi'yi buradaki İrma rolüyle Türkiye'ye adını duyurdu. 1962'de Beyoğlu'ndaki tarihi Ses Tiyatrosu'na geçti, 10 yıl süreyle çalışmalarını orada sürdürdü.[8]  Oynadığı oyunlar arasında başlıcaları Bit Yeniği, Şahane Züğürtler, Erol Günaydın ve Cemal Reşit Rey'in yazdığı Yaygara 70tir.

Bozuk Düzen ve Güzel Bir Gün İçin adlı iki film yönetti. Bu filmlerde Dormen kadrosunun yanı sıra Belgin Doruk, Ekrem Bora, Nurhan Nur, Müşfik Kenter, Nedret Güvenç gibi isimlerde yer aldı. Bu iki film 1966 ve 1967 yıllarında Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde yedi tane ödül kazandı. Ama gişede bekleneni vermedi.[5] 1987'de Müjdat Gezen'in yapımcılığını yapıp, başrolünde oynadığı Felekten Bir Gün adlı video filmini de yönetti.[9]

1972'de tiyatrosunu kapatmak zorunda kalıp televizyona, yazarlığa ve hocalığa yöneldi. Aralarında Unutulanlar, Anılarla Söyleşi, Kamera Arkası, Dadı[10], Pop Star gibi programlarn olduğu onlarca programla televizyonda devamlı yer aldı. Aynı yıllarda Milliyet gazetesinde Çeşitlemeler adlı köşesiyle gazeteciliğe başladı. Milliyet gazetesindeki yazılarını sekiz yıl sürdürdü.[7]

1981'de Egemen Bostancı ile tanıştı. Hisseli Harikalar Kumpanyası, Şen Sazın Bülbülleri gibi müzikalleri yazıp yönetti. 1984'te Egemen Bostancı'nın ısrarıyla 17 yıl sürecek olan ikinci Dormen Tiyatrosu'nu yeniden kurdu. Aynı yıllarda Gencay Gürün'ün yapımcılığında İstanbul Şehir Tiyatroları'nda 30 yıl kapalı gişe oynayan Lüküs Hayat'ı sahneye koydu. Lüküs Hayat'ı daha sonra İzmir  ve Mersin Operalarında[11] ve Eskişehir Şehir Tiyatroları'nda[12] yönetti.

2002 yılında ekonomik nedenlerle tiyatrosunu kapatmış fakat çeşitli tiyatrolarda oyunculuğuna ve yönetmenliğine devam etmiştir.[6]

Haldun Dormen dördü otobiyografik olan ("Sürç-ü Lisan Ettikse", "Antrakt", "İkinci Perde", “ Nerede Kalmıştık” ) beş kitap ve on iki oyun yazmıştır. Cumhuriyetin kuruluş yıllarında kadın sahne sanatçılarının yaşadıklarına ışık tutan Kantocu adlı eseri İstanbul, Eskişehir, Ankara'da sahnelendi.[13].

1997'de Yapı Kredi adına hâlen devam etmekte olan Afife ödüllerini başlattı.

Yaşamı boyunca iki yüz ellinin üstünde ödül kazanan sanatçı; İstanbul Üniversitesi Devlet Konservatuvarı'nda dersler vermiş; Hacettepe Üniversitesi tarafından Onursal Bilim Doktoru olarak ödüllendirilmiş; 1998 yılında Kültür Bakanlığı'nca verilen Devlet Sanatçısı unvanını almıştır.

Dormen, 1959'da halkla ilişkiler alanında dünyaca tanınan bir isim olan Betül Mardin ile evlenmiş, sekiz yıl süren bu evliliğinden Ömer adlı bir oğlu dünyaya gelmiştir.[5]

Hâlen İzmir'deki Sahne Tozu Tiyatrosu'nun sanat danışmanlığını yürütmekte olan Dormen onun adına yapılan salonda çeşitli oyunlar sahneye koymuştur (Sahne Tozu Tiyatrosu Haldun Dormen Sahnesi -İzmir)[14] Aynı kuruluşun kurduğu Sahne Tozu Tiyatrosu Nişantaşı Akademisi'nde müzikal dersi vermektedir.[15]

Ödülleri

Yönettiği bazı tiyatro oyunları
  • Kaç Baba Kaç
  • İkinin Biri
  • Dün Gece Yolda Giderken Çok Komik Bir şey Oldu
  • Onlar Ermiş Muradına
  • Bit Yeniği
  • Şahane Düğün
  • Bu Oyun Başka Oyun
  • Karma Karışık
  • Papaz Kaçtı
  • Kantocu
  • Amphitryon 2000
  • Bir Kış Öyküsü (Buzlar Çözülmeden)
  • Zafer Madalyası
  • Nice Yıllara (oyun)
  • Yukarıda Biri mi Var
  • Kare As
  • Bu Filmi Görmüştüm

Dış bağlantılar

Kaynakça
  1. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ağustos 2015.
  2. "Arşivlenmiş kopya". 8 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2015.
  3. "Borcu bitmeyen sevda". http://www.radikal.com.tr. Radikal gazetesi 3 Ocak 2002. 1 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016. |website= dış bağlantı (yardım)
  4. Graduates in the News 23 Aralık 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Robert College, 1 Mart 2005, 2. sayfa. 30 Eylül 2009 tarihinde erişildi.
  5. "Haldun Dormen Biyografisi". http://www.dizihdfilm1.net. dizihdfilm1.net sitesi. 31 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016. |website= dış bağlantı (yardım)
  6. "Dormen Tiyatrosu perdelerini kapattı". http://arsiv.ntv.com.tr. Ntv.com.tr haber sitesi 26 Ekim 2001. 13 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016. |website= dış bağlantı (yardım)
  7. "Haldun Dormen". http://www.turkishculture.org. Turkish Cultural Foundation web sitesi. 31 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016. |website= dış bağlantı (yardım)
  8. "Beyoğlu Ses Tiyatrosu (1885-1989)". http://www.ds-istanbul.de. Ds-istanbul.d sitesi. 25 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016. |website= dış bağlantı (yardım)
  9. "Felekten Bir Gün". imdb. 7 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  10. "Tiyatro Tadında Dadı". http://www.yenisafak.com. Yeni Şafak gazetesi 3 mart 2001. 1 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016. |website= dış bağlantı (yardım)
  11. "MDOB, Lüküs Hayat Müzikalini Yine Kapalı Gişe Oynuyor". http://www.hurriyet.com.tr/. Hürriyet gazetesi, 1 Şubat 2016. 31 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016. |website= dış bağlantı (yardım)
  12. "'Lüküs Hayat' Haldun Dormen Yönetiminde Eskişehir Büyükşehir Belediye Tiyatrosu'nda". http://www.dirensanat.com/. Dirensanat.com 23 Ağustos 2014. 31 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016. |website= dış bağlantı (yardım)
  13. Dormen, Haldun. "İrma'dan Kantocuya". Ankara Devlet Tiyatrosu 2011-2012 sezonu oyun broşürü. 31 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016.
  14. "Haldun Dormen Sahne Tozu Tiyatrosu Sanat Danışmanı". http://www.sahnetozu.com. Sahnetozu.com sitesi. 1 Kasım 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016. |website= dış bağlantı (yardım)
  15. "Sahne Tozu Tiyatrosu 2017 sezonuna hazır". http://www.birgun.net. Bir Gün gazetesi 20 Eylül 2016. 15 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2016. |website= dış bağlantı (yardım)
  16. "İstanbul Tiyatro Festivali, Onur Ödülleri". İKSV. 16 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  17. "TEB Ödülleri". Tiyatro Eleştirmenleri Birliği. 16 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  18. "Vasfi Rıza Zobu Tiyatro Ödülü". YEKÜV. 23 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  19. "Haldun Dormen ve Ayşe Erbulak'a ödül". Sözcü gazetesi. 29 Ocak 2018.
  20. "2. Üstün Akmen Tiyatro Ödülleri – Kazananlar". Üstün Akmen Tiyatro Ödülleri. 28 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.