Ebülmeyamin Mustafa Efendi
Ebülmeyamin Mustafa Efendi (d. 1546 İstanbul - 23 Kasım 1606, İstanbul) Türk, Osmanlı müderris, kadı, kazasker ve şeyhülislam. III. Mehmet ve I. Ahmet saltanatlarında 7 Şubat1603 - 8 Haziran 1604 ile 26 Temmuz 1606 - 23 Kasım, 1606 dönemlerinde iki kez şeyhülislamlık yapmıştır. Halk arasında "Kaba Mustafa Efendi" olarak anılırdı.[1]
Ebülmeyamin Mustafa Efendi | |
|---|---|
| Doğum |
1546 İstanbul |
| Ölüm |
23 Kasım 1606 İstanbul |
| Meslek | Şeyhülislam, kazasker, kadı, müderris |
Hayatı
Ali Efendi'nin oğlu olup 1546'da İstanbul'da doğdu. İstanbul medreselerinde ilmiye eğitimi yaptı. Şangezzâde'ye damat oldu. Şubat 1598'de Valide Safiye Sultan'ın yaptırdığı medreseye ilk müderris oldu.[2]
Ocak 1600'da Edirne kadısı oldu. Ağustos 1601'de İstanbul kadısı görevine getirildi. Bu görevde halkla ilişkilerinde gösterdiği ciddiyet ve doğruluğu ile isim yaptı. Narh işlerinde gösterdiği idareci yetenekleri ile ortaya çıkan zahire yokluğunda halkı sıkıntıya çektirmemekle tanındı. Bu nedenle kendisine "ebülmeyamin" lakabı verildi. 5 Ocak l603'de ise Anadolu kazaskeri görevine terfi ettirildi.[1]
7 Şubat 1603'da ilk kez Yemişçi Hasan Paşa'ya karşı kapıkulu askerlerinin isyanı olayı dolayısıyla Sunullah Efendi yerine şeyhülislâm oldu. Bu görevde iken sadrazam olan Yemişçi Hasan Paşa'nın aleyhtarları ile iş birliği yapmıştır. Sultan III. Mehmed'in yaptığı bir soruşturma sırasında padişaha sadrazamın yaptığı zulümler hakkında bilgi verdi. Bunun üzerine III. Mehmed 23 Eylül 1603'de Yemişçi Hasan Paşa'yı sadrazamlıktan azletti; tutuklattırdı ve 4 Ekim 1603'de idam ettirdi.[1]
III. Mehmed yerine tahta çıkan I. Ahmet 4 Ocak 1604'teki Eyüp türbesindeki kılıç kuşanma töreninde Muhammed'in kılıcını şeyhülislam Ebülmeyamin Mustafa Efendi elinden kuşandı.[1]
Ebülmeyamin Mustafa Efendi'nin I. Ahmed'in lalası olan "Mustafa Efendi" ile arası açıktı ve sadrazam kaymakamı olan Kasım Paşa sadrazam olmak için entrikalar döndürmekte idi ve onlarla uyuşmamaktaydı. 8 Haziran 1604'te şeyhülislamlıktan azledilip rakibi olduğu kabul edilen Sunullah Efendi yeniden şeyhülişlâm oldu.[1]
26 Temmuz 1606'de ikinci kez şeyhülislam oldu. Aynı yıl 23 Kasım, 1606'da "kulunç" hastalığından vefat etti. Fatih'te evine defnedildi.[2]
Tütün içme İstanbul'a 16. yüzyılın ortasında başlamıştı ve Ebülmeyamin Mustafa Efendi İstanbul'un tanınmış tütün tiryakilerinden biri olarak tanınmıştı.[2]
Popüler kültürdeki yeri
Star Tv de yayınlanan Muhteşem Yüzyıl: Kösem dizisinde Levent Yılmaz tarafından canlandırılmaktadır.
Değerlendirme
Sicill-i Osmani onu şöyle değerlendirir:[2]
Fâzil, yakışıklı, vakur, güler yüzlü, şişman ve şeyhleri severdi. İyi tedbirinden "Ebûlmeyâmin" denildi.
Kaynakça
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.460-461
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.IV sf.382
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) sf.460-461
- Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.IV sf.382
| Önce gelen: Cafer Mustafa Sunullah Efendi |
Osmanlı Şeyhülislamı 7 Şubat 1603 - 8 Haziran 1604 |
Sonra gelen: Cafer Mustafa Sunullah Efendi |
| Önce gelen: Cafer Mustafa Sunullah Efendi |
Osmanlı Şeyhülislamı 26 Temmuz 1606 - 23 Kasım 1606 |
Sonra gelen: Cafer Mustafa Sunullah Efendi |