Ivan Aguéli

John Gustaf Agelii veya bilinen adıyla Ivan Aguéli, (24 Mayıs 1869 - 1 Ekim 1917) Arapça Sheikh 'Abd al-Hadi Aqhili (Arapça: شيخ عبد الهادی عقیلی‎) olarak bilinen İsveç doğumlu müslüman ressam ve yazar. Sanatçı, Arap filozof Muhyiddin İbn Arabi'nin bir hayranıydı. İsveç'in Sala kentinde doğup büyüyen Aguéli, kentin kültürel simgelerinden biridir.

Aguéli'nin bir resmi

Hayatı

Ivan Aguéli, John Gustaf Agelii adıyla 1869 yılında küçük bir İsveç kenti olan Sala'da dünyaya geldi. Babası veteriner Johan Gabriel Agelii idi. O zamanlar Gümüş kent olarak adlandırılan Sala, gümüş madenleriyle dünya çapında ünlüydü. 1879-1889 yılları arasında Gotland ve Stokholm'de eğitim gören Aguéli, bu yıllarda dini mistisizme büyük bir ilgi duymaya başladı. 1889/1890 döneminde ismini, John isminin Slavca karşılığı olan Ivan ile değiştiren sanatçı, Rus yazarlar İvan Sergeyeviç Turgenyev ve Fyodor Mihayloviç Dostoyevski hayranıydı.

Sanatçının 2006'da çekilen mezarı

1890 yılında Aguéli, Paris'e gitti. Burada da Agelii şeklinde olan soyadının Fransızca okunuşu olan Aguéli'yi soyadı olarak seçti. Ressam Émile Bernard'dan dersler alan Aguéli, aynı yıl Londra'ya uğradı ve burada Rus anarşizm kuramcısı yazar Peter Alekseyeviç Kropotkin ile tanıştı. Sonrasında da İsveç'e geri döndü. Burada Anders Zorn ve Richard Bergh'den dersler aldı.

Sanatçı, 1892 yılında Kur'an'ın İsveççe çevirisini yaptı. 1894 yılında 30 kişinin tutuklandığı anarşist karşıtı Procès des trente davasıyla yargılandı. 1895 yılında tahliye edilen Aguéli, Mısır'a gitti. Burada bir yıl kalan sanatçı, Paris'e geri döndü ve adına Abd al-Hadi (Rehberin kulu) olarak ekleme yaptı. 1899 yılında bugünkü Sri Lanka'da yer alan Kolombo'yu ziyaret eden sanatçı, parasal güçlükler yüzünden 1900'de Fransa'ya dönmesi için baskıya maruz kaldı.

Aguéli, bir tasavvuf yazarı olmasıyla bilindi ve Enrico Insabato (1878-1963) ile beraber Mısır'da yayımlanan Il Convito (1904-1913) (Arapça: An-Nadi) adlı dergiyi kurup dergide yazar olarak çalıştı. I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı casusu olduğu ileri sürüldü ve İspanya'ya geçti. İsveç hükûmetine defalarca yardım ve para mektubu yazan Aguéli, hiçbirine yanıt alamadı ve trajik bir şekilde Barselona kentinin yakınlarında yer alan Hospitalet de Llobregat adlı kasabada tren kazasında yaşamını yitirdi.

Kendisinin hayatını konu alan, Torbjörn Safve tarafından yazılmış İvan Agueli: Özgürlüğün Romanı adlı eser Mayıs 2010'da İz Yayıncılık tarafından Türkçe olarak neşredilmiştir.