Kurtlar Vadisi (dizi)

Kurtlar Vadisi, Osman Sınav tarafından yaratılan ve tasarlanan Politik, mafya ve aksiyon türündeki Türk televizyon dizisidir. 15 Ocak 2003 tarihinde Show TV'de yayımlanmaya başlayan dizi dört sezondan ve 97 bölümden oluşmaktadır.[1] Dizi son sezonunda Kanal D'de yayınlanmaya başlamıştır. Dizi başlamadan önce tanıtımları oldukça dikkat çekmiştir ve ilk bölümünden itibaren "Bu bir mafya dizisidir" sloganıyla ekranlara gelmiştir. Dizinin çekim yapılan mekanları Üsküdar'dadır. Ama İstanbul'un çoğu bölgesinde de çekimleri yapılmıştır. Dizideki olayların ve karakterlerin gerçeklerden alındığı ve gerçeklere de benzediği içinde oldukça dikkat çekmiştir. Dizi RTÜK, TBMM, Avrupa Birliği ve ABD'de tartışma konusu olmuştur.[2][3] Kurtlar Vadisi final yaptıktan on ay kadar sonra Kurtlar Vadisi Irak (2006) adında bir sinema filmi vizyona girmiştir ve o dönem hasılat rekoru kırmıştır.[4] Kurtlar Vadisi daha önce görülmemiş bir etki yarattığından ve çok büyük olaylara imza attığından dolayı Türkiye'de efsanevi diziler arasına girmiştir.

Kurtlar Vadisi
Dizi afişi
Format	Televizyon dizisi
Tür	Aksiyon Dram Politik Mafya
Senarist	Ahmet Yurdakul (1-6) Raci Şaşmaz (1-97) Bahadır Özdener (1-97) Mehmet Turgut (21-55)
Yönetmen	Osman Sınav (1-55) Mustafa Şevki Doğan (21-55) Serdar Akar (56-97)
Başrol	Necati Şaşmaz Özgü Namal Oktay Kaynarca Selçuk Yöntem Zafer Ergin
Tema müziği bestecisi	Gökhan Kırdar
Açılış müziği	Kurtlar Vadisi Jenerik
Ülke	Türkiye
Dili	Türkçe
Sezon sayısı	4
Bölüm sayısı	97 (bölümleri listesi)
Yapım
Yapımcı	Osman Sınav (2003-2004) Raci Şaşmaz (2004-2005)
Mekân	İstanbul, Üsküdar
Görüntü yönetmeni	Tevfik Şenol (1-55) Selahattin Sancaklı (56-97)
Gösterim süresi	60 Dakika
Yapım şirketi	Sinegraf (2003-2004) Pana Film (2004-2005)
Yayın bilgileri
Kanal	Show TV (2003-2005) Kanal D (2005)
Resim formatı	4:3, 576i
Ses formatı	Stereo
Yayın tarihi	15 Ocak 2003 - 29 Aralık 2005
Durumu	Sona erdi
Kronoloji
Sonra gelen	Kurtlar Vadisi Terör (2007) Kurtlar Vadisi Pusu (2007-2016)

Ana Konu

Aslan Akbey adında bir Kamu güvenliği Teşkilatı (KGT) ajanı; silah, uyuşturucu, para, insan, kumar ve vergi kaçakçılığı yapan bir konseyin başında bulunan Mehmet Karahanlı adındaki baronun oğlunu küçük yaşta kaçırır. Adı Efe Karahanlı olan çocuğu daha sonradan yakın dostları olan Candan ailesine evlatlık verir. Candan ailesi çocuğa Ali Candan adını verir. Ali büyüyünce bir diplomat olur ve Aslan Akbey'in denetimi altında sürekli ajanlık eğimi alır ve görevlere gider. Daha sonra Aslan Akbey, Ali'nin bilmediği babasının başında bulunduğu konseyi yok etmesi için yüz ameliyatıyla onu değiştirerek öldü süsü verir ve Polat Alemdar kimliği ile mafyaya girmesini sağlar. Duran Emmi adında bir kabadayının yeğeni olarak mafyaya giren Polat, Süleyman Çakır adında bir mafya babasının yakın dostu olarak mafyaya tam anlamıyla girer ve Çakır ile birlikte mafya aleminde isimlerini duyurmaya başlarlar. Çakır'ın sağ kolu Memati, Aslan Akbey'in Polat'ın yanına onu koruması için yerleştirdiği Abdülhey ve Duran Emminin sağ kolu Seyfo ve yeğeni Erhan ile birlikte bir ekip olurlar. Süleyman Çakır'ın pusuya düşürülüp ölmesinin ardından Polat Alemdar ve ekibi mafyayı bitirmek için birçok olayın içine girerler.[5]

Özet

Dizi, Aslan Akbey (Selçuk Yöntem) tarafından küçük yaştan itibaren yetiştirilen Ali Candan (Raci Şaşmaz) adında bir diplomatın yüz değiştirme ameliyatı olup Polat Alemdar (Necati Şaşmaz) kimliğine bürünerek silah, uyuşturucu, para, insan, kumar ve vergi kaçakçılığı yapan büyük bir konseyi yok etmek için mafyaya sızmasını konu alır. Polat Alemdar, Aslan Bey'in talimatıyla Duran Emmi (Kurtuluş Şakirağaoğlu) adlı bir kabadayının yeğeni olarak aleme girer ve küçük çaplı bir mafya olan Süleyman Çakır (Oktay Kaynarca) ile tanışarak tam anlamıyla mafyaya girer. Süleyman Çakır ile çok büyük dost olurlar ve ortak olurlar, daha sonra aleme yavaş yavaş nam salarak adlarını duyurmaya başlarlar. Kirli işlerini ise Elif Eylül (Özgü Namal) adında bir avukat halletmektedir. Elif, Ali Candan çocukluk aşkıdır ve daha sonradan Ali olduğunu bilmediği Polat sevgili olmuştur. Çakır hayali olan kumarhanenin ihalesini alır ve Polat ile ortak olarak büyük bir kumarhane açar. Kumarhane daha sonra konseyin kumarhane işlerine bakan Tombalacı Mehmet (Haldun Boysan) tarafından taranarak talan edilir. Kumarhanenin taranması Çakır'ın kız kardeşi Derya Çakır (Seray Sever) hayatını kaybetmiştir. Süleyman Çakır hapse girmiştir ve kısa bir süre sonra bu davada yer alan savcı vurularak öldürülmüştür. Suç Polat, Seyfo (Nihat Nikerel) ve Memati (Gürkan Uygun)'nin başına kalmıştır. Bu olaydan hepsi yakalanmış ve yargılanmıştır. Daha sonra olaydan beraat etmişlerdir ve Süleyman Çakır bu olaylara sebep olan Tombalacı Mehmet karakterini feci şekilde öldürmüştür. Aslan Akbey, Polat'a göz kulak olması ve onu koruması yanına Abdülhey (Kenan Çoban) adında bir KGT ajanı yerleştirmiştir.

Çakır konsey tarafından İstanbul'un Sefiri yapılmıştır. Sefirliğini ilan etmek için davet ettiği kişilerden Cerrahpaşalı Halit (Mehmet Özcan Varaylı) kendi değil masaya kardeşi göndermiştir ve kardeşi Metin'in masadaki tavırlarından dolayı Polat, Cerrahpaşalı Metin'in kafasını kesmiştir. Ardından Cerrahpaşalılar ile aralarında büyük bir düşmanlık başlamıştır. Bu olayın sonunda Süleyman Çakır, Halit tarafından pusuya düşürülerek öldürülmüştür ve bu olayın sonrasında Polat tüm babaları öldürerek dostunun intikamını almıştır. Çakır'ın ölümü sonrasında Türkiye çapında ve dünyada daha önce eşi benzeri görülmemiş olaylar yaşanmıştır. İnsanlar bir dizi karakterinin cenaze namazını kılıp, mevlidini okutup, gazetelere taziye ilanları verip, saygı duruşlarında bulunmuşlardır.[6] Çakır'ın ölümünden sonra Polat Alemdar, kendisini öldürmek isteyen birçok kişiyle karşılaşmıştır. Pala'nın Aslan Akbey'i öldürmesinden sonra Polat, işlerin içinden tek başına çıkmaya çalışmıştır. Konseyde baronluğa kadar yükselerek üyeleri tek tek öldürmüştür.

Çekimler

Dizinin simgesi haline gelen mekanlarından Üsküdar'da bulunan Kız Kulesi

Dizinin ilk iki sezonu ağırlıklı olarak Anadolu Yakası'nda yapıldı. Ağırlıklı olarak Üsküdar, Beykoz'un Kanlıca semti ve Kadıköy gibi ilçelerinde çekimlere ağırlık verildi. Polat Alemdar ve Elif Eylül'ün birlikte Kız Kulesi'ne karşı oturduğu bank ise dizinin simge yerlerinden birisi haline geldi. Duran Emmi'nin kahvesindeki sahneler de aynı ilçedeki Korcan Aile Çay Bahçesi'nde çekildi.[7] İlk iki sezonda Süleyman Çakır'ın kumarhanesi olarak kullanılan mekan, Çakır'ın ölümünden sonra Polat Alemdar tarafından ofis haline getirildi. Dizinin geliştirilme aşamasındaki en önemli problemlerden birisi de dizideki kumarhane sahnelerinin nasıl çekileceğiydi. Kumarhaneler Türkiye'de yasaklanmıştı ancak dizinin ilk sezonunda kumarhane sahneleri önemli yer tutacaktı. Bu yüzden, dizi için tam teşekküllü bir kumarhane kuruldu. İlk sezonda kumarhane sahneleri sona erdiği için fazla dikkat çekilmedi ve bu sorun da böylece çözülmüş oldu. Senarist, Bahadır Özdener'de kumarhanenin illegal olduğunu ve aletlerin hepsinin gerçek olduğunu belirtti. Çakır kumarhanenin taranmasından sonra Devlet Güvenlik Mahkemesi (DGM)'de yargılanmıştır. Çakır'ın vurulduktan sonra kaldırıldığı ve yaşamını yitirdiği Özel Yunus Emre Hastanesi ve konsey üyelerinin sıkça uğradığı Sözbir Royal Residence Hotel Üsküdar'dadır. Dizinin son iki sezonunda farklı mekanlarda da çekimler yapılmıştır. Polat Alemdar'ın Halil İbrahim Kapar bilinen adıyla Halo Dayıyı kaçırdığı hapishane ise Halkalı'de bulunan ve şuanda İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi'nin bulunduğu binadır.[8]

Dizide Çemberlitaş, Fatih ve Sarıyer yerlerde de çekilmiştir. Polat Alemdar'ın son sezonda Suriye'ye kaçırılmasından dolayı dizinin bazı bölümleri orada çekilmiştir. Dizinin son iki bölümünde ise Amon karakteriyle Andy García ve Lisa karakteriyle de Sharon Stone oynamıştır. Polat Alemdar ise bunların yanına Türk baron olarak ABD'ye gitmiştir ve dizinin son iki bölümü Los Angeles'ta çekilmiştir.[9]

Oyuncular ve karakterler

Not: Tabloda yer alan ana karakterlerin detaylı açıklamaları, yardımcı karakterler ile diğer karakterler hakkında detaylı bilgiler ve bölüm numaralarıyla ilgili bilgi edinmek için karakter listesine bakabilirsiniz.

Ana karakterler

Oyuncu	Karakter	Hakkında
Raci Şaşmaz/Necati Şaşmaz	Ali Candan / Polat Alemdar	Aslan Akbey tarafından yetiştirilen bir devlet ajanıdır.
Özgü Namal	Elif Eylül	Ali Candan'ın sevgilisidir ve avukattır.
Selçuk Yöntem	Aslan Akbey	Polat'ın akıl hocasıdır. KGT'nin başkanıdır. Doğu Eşrefoğlu tarafından eğitilmiştir.
Oktay Kaynarca	Süleyman Çakır	Bir mafya babasıdır. Polat'ın can dostu ve ortağıdır.
Gürkan Uygun	Memati Baş	Süleyman Çakır'ın sağ koludur.
Nihat Nikerel	Seyfo Dayı	Emektar kabadayı Duran Şatıroğlu'nun en sadık adamıdır.
Kenan Çoban	Abdülhey Çoban	Polat Alemdar'ın adamıdır.
Erhan Ufak	Güllü Erhan	Seyfo Dayı'nın yeğenidir.
İpek Tenolcay	Nesrin Çakır	Süleyman Çakır'ın karısı ve Laz Ziya'nın kızıdır.
Seray Sever	Derya Çakır	Çakır'ın kız kardeşidir.
Müge Ulusoy	Meral Yılmaz	Nesrin Çakır'ın kardeşi, Laz Ziya'nin kızı.
Hande Kazanova	Canan Çavan	Elif'in arkadaşıdır ve avukattır.
Begüm Kütük	Safiye Karahanlı	Mehmet Karahanlı'nın kızıdır.
Güven Hokna	Nergiz Karahanlı	Mehmet Karahanlı'nın eşi ve Safiye'nin annesidir.
Altan Akışık	Doğu Eşrefoğlu	Aslan Akbey'ın akıl hocasıdır.

Kurtlar Konseyi

Oyuncu	Karakter	Hakkında
Zafer Ergin	Mehmet Karahanlı	Konseyin baronudur ve gizli teşkilatın en tepesindeki kişidir.
Attila Olgaç	Kılıç	Baron'un sağ koludur.
İstemi Betil	Laz Ziya	Konseyin en büyük gelir kaynağı olan silah kaçakçılığını yürütmektedir.
Baykal Saran	Hüsrev Ağa	Laz Ziya ile beraber Konseyin gelenekçi bölümünü oluşturur, uyuşturucu ticaretini yürütmektedir.
Tarık Ünlüoğlu	Testere Necmi	Konseyin infaz bölümünün lideridir.
Nişan Şirinyan	Samuel Vanunu	Konseyin dış ilişkilerinden sorumlu üyesidir.
Adnan Biricik	Nizamettin Güvenç	Konseyin avukatıdır. hukuki meseleleriyle ilgilenir.
Haldun Boysan	Tombalacı Mehmet	Konseye kumarhane sorumlusu olarak girmiştir.
İsmail İncekara	İplikçi Nedim	Konseyin kasasıdır. Konseyin bütün üyelerinin paralarını işletir.
Osman Wöber	Tuncay Kantarcı	Konseyin bütün gümrük işlerini yönetir.
Sönmez Atasoy	Halil İbrahim Kapar	Konseye sonradan dahil olan uyuşturucu kaçakçısıdır.

Prodüksiyon

Projenin ortaya çıkışı ve gelişimi

2002 yılının Haziran ayında Show TV, yönetmen Osman Sınav'a Wiseguy' (1987-1990) adında bir Amerikan dizisinin Türk versiyonunu yapması talebinde bulundu.[10] Deli Yürek (1998-2002) dizisi yeni bitmişti. Yönetmen ve senaristlerin aklında bir proje yoktu. Ancak diziyi kendi bildikleri adıyla öğrenince aslında devamlı izledikleri bir dizi olduğunu öğrendiler ve senaryo için çalışmaya başladılar. Raci Şaşmaz'ın isteğiyle Soner Yalçın, diziye konsept danışmanı olarak katıldı. Dizinin Deli Yürek'ten esintiler taşımayacağı ve bugüne kadar yapılmamış tamamen farklı bir yaklaşımla ele alınacağı konusunda hemfikir olundu. Susurluk kazası'nın ardından altı yıl geçmesine rağmen kamuoyunun derin devlet, mafya, yeraltı dünyasını ve bunların birbiriyle olan ilişkilerini merak ediyordu. Bu da dizinin temasının belirlenmesine yardımcı oldu. 2002 Temmuz ayında dizinin genel hatları netleşmeye başladı. Dizinin başrol oyuncusunun ilk bölümde görünmeyip ikinci bölümde yüz değiştirerek oynamaya başlaması, dizinin devamında önemli rol alacak oyuncuların ilk sezonlarda çok az görünmesi ya da hiç görünmemesi de ilginçti ve dizinin ilklerindendi. Osman Sınav daha yumuşak bir isim istiyordu ancak Raci Şaşmaz ve Soner Yalçın'ın ısrarıyla dizinin isminde karar kılındı. Karakterler oluşturulurken büyük ölçüde gerçek insanlardan esinlenildi. Senaristler, dizi senaryosunu yazarken güncel olayları (Irak Savaşı, 1 Mart tezkeresi vs.) da takip ettikleri için bu olaylar dizide de kendine geniş yer buldu. Senaristler, güncel konularda büyük fikir ayrılıkları yaşadılar ancak diziye sadece fikir birliğine vardıkları kısımları yazdılar.[11]

Dizinin genel olarak oturması ve oyuncularında tamamlanmasından sonra, 2002 yılının sonlarına doğru dizinin çekimlerine başlanıldı. Aralık 2002 tarihinde dizinin jenerikleri televizyonda gösterilmeye başlanıldı ve dizi büyük bir ilgiyle izleyiciler tarafından merakla beklenildi. 15 Ocak 2003 tarihinde dizinin ilk bölümü yayınlandı.[12]

Oyuncu seçimleri

Osman Sınav, 1990'lı yılların ortasında Süper Baba adında bir aile dizisinin yönetmenliğini yapmıştır. Dizi oldukça beğenilmiştir ve efsane Türk dizileri arasına girmiştir. Osman Sınav, Süper Baba dizisinden sonra Deli Yürek adlı bir politik, aksiyon dizisi çekmeye başlamıştır. 1997 yılında Best Model of Turkey ve daha sonra da Best Model of The World birincisi olan Kenan İmirzalıoğlu dizinin başrolünde yer almıştır. Dizi çok büyük ilgi görmüştür ve yayınlandığı gün reytinglerde ilk sıralarda yer almıştır. 7 Aralık 2001 tarihinde dizinin Deli Yürek: Bumerang Cehennemi adında bir sinema filmi vizyona girmiştir. 24 Haziran 2002 tarihinde dizinin final yapmasından sonra Osman Sınav, Türkiye'de yaşanmış konulara dikkat çekmek ve için mafya ve politik konuları ele alan bir dizi çekmeye karar verdi. 2002 yılının yaz ayında şekillenen dizinin senaristliğini Ahmet Yurdakul, Raci Şaşmaz ve Bahadır Özdener yapmaktadır. Ahmet Yurdakul dizinin altıncı bölümünden sonra senaryodan ayrıldı. Dizinin oyuncularının bazıları Deli Yürek dizisinde ve filminde de yer almıştır. Dizinin baş karakteri olan Polat Alemdar için ilk önce Çılgın Bediş (1996-2001) dizisindeki Oktay karakteriyle tanınan Cenk Torun'a teklif götürülmüştür. Cenk Torun mafya dizisinin tutmayacağını düşünerek teklifi kabul etmemiştir.[13] Osman Sınav, başrol karakteri için dizinin senaristlerinden Raci Şaşmaz'ın abisi olan Necati Şaşmaz'ı takibe almıştır. Bir süre konuşmasını ve hareketlerini takip ettikten sonra Necati Şaşmaz'a başrol için teklif etmiştir. Daha önceden hiç oyunculuk deneyimi olmayan Şaşmaz, teklif karşısında şaşkın kalmıştır ve kararı için biraz vakit istemiştir. Daha sonradan başrolde yer almayı kabul etmiştir. Necati Şaşmaz, 11 Eylül 2001 tarihinde ABD'de iş kurmak için uçağa binmiştir ama uçağa bindiği gün 11 Eylül saldırıları olduğundan dolayı gidememiştir.

Başrollerden Elif rolü için Oylum Talu'ya teklif götürülse de oyuncu rolü kabul etmedi.[14] Daha sonra rol için Özgü Namal, düşünülmeye başlandı. Ancak Namal, o zamanlar Oktay Kaynarca ile evliydi. Daha sonra tarafların onayıyla oyuncu role seçildi. Kumarhane sahnelerinde kullanılacak silahlar için Abidin Yerebakan ile görüşen ekip, dizide oynaması karşılığında anlaştı. Yerebakan, sözünü yerine getiremedi ancak dizide Abidin Seferoğlu rolüyle yer aldı ve bu vesileyle oyunculuğa başladı. Dizideki konsey kadrosunun seçimine büyük özen gösterildi ve bu oyuncuların tamamı Devlet Tiyatrosu sanatçılarından oluştu.[15]

Bölümler

Genel bakış

Sezon	Yayın günü ve saati	Sezon başlangıcı	Sezon finali	Çekilen bölüm sayısı	Bölüm aralığı	TV sezonu	TV kanalı
1. Sezon	Çarşamba 20.00	15 Ocak 2003	18 Haziran 2003	20	1-20	2003	Show TV
2. Sezon	Perşembe 20.00	2 Ekim 2003	24 Haziran 2004	35	21-55	2003 - 2004	Show TV
3. Sezon	Perşembe 20.00	23 Eylül 2004	9 Haziran 2005	31	56-86	2004 - 2005	Show TV
4. Sezon	Perşembe 20.00	6 Ekim 2005	29 Aralık 2005 (Final)	11	87-97	2005	Kanal D

Sezon 1

İlk sezonda olaylara giriş yapılır. Kurtlar Konseyi adında bir örgütün baronu olan Mehmet Karahanlı'nın küçük oğlu Aslan Akbey tarafından kaçırılır. Yakın dostları olan Candan ailesinin yanlarına evlatlık olarak verir. Bu ailenin yanında Ali Candan adını alır. Bu aile tarafından yetiştirilir. Kendi mahallesinde Elif Eylül adındaki bir kıza aşıktır. Aslan Akbey, Ali'yi bir ajan olarak yetiştirir. Büyüyünce diplomat olur ve şehir dışında bazı görevlere gider. Kosova'dan döndükten sonra Aslan Akbey tarafından yeni görevi açıklanır. Yüz değiştirme ameliyatı geçirerek Polat Alemdar kimliğine bürünür ve silah, uyuşturucu, para, insan, kumar ve vergi kaçakçılığı yapan bir konsey ile mafyayı bitirmek için görevlendirilir. Ali Candan'a trafik kazasında öldü süsü verilir. Polat Alemdar, Aslan Akbey'in kontrolü altında Duran Emmi'nin yeğeni olarak mafyaya girer. O dönemler küçük işler yapan Süleyman Çakır'ın hayatını kurtararak onun can dostu alır. Süleyman Çakır sağ kolu Memati ile ve adamlarıyla birlikte infazlar gerçekleştirir. Ayrıca konsey tarafından aralarında rekabet bulunan Şevko'yla kumarhane ihalesi için yarışır. Çakır daha sonra kumarhane ihalesini alır. Makinaları getirtmekte zorluk çektiği için Polat'tan iki milyon dolar alarak kumarhaneyi ortak olarak açarlar. Tüm konsey ve mafya aleminin geldiği açılış gecesinde Polat, Seyfo Dayı'nın da yardımıyla alemdekileri tek tek tanımaya başlar. Polat Alemdar ve Süleyman Çakır ortak olarak alemde isimlerini duyurmaya başlarlar. Aslan Akbey'in Şevko'yu bir otel odasından öldürerek camdan atar. Şevko'nun sır dolu ölümünden sonra silah kaçakçılığı işindeki tüm taraflar, bu ölümün ardında kimin olduğunu ve tırların nereye kaybolduğunu çözmeye çalışırlar. Konsey kendilerinden habersiz dönen silah ticareti konusunun çözümü için Laz Ziya'ya tam yetki verir. Elif ise hastaneden çıkan Canan'ı korumak amacıyla kendi evine getirir ve Erdal hakkında savcılığa şikayette bulunur.

Polat ile Elif'inde araları Ali'yle olduğu gibi bu dönemde iyi gitmeye başlar. Elif'in avukat arkadaşı Canan'ın belalı sevgilisi Erdal Kömürcü, Elif'in kardeşi Eren'i kaçırır. Elif bu durum karşısında Polat ve Çakır'dan yardım ister ve kurtarırlar. Çakır, Laz Ziya'nın kızı Nesrin ile evlidir. Pusat ve Selvi adında iki çocuğu ve birde Meral adında vurdumduymaz bir baldızı vardır. Çakır'ın birde canından çok sevdiği ve annesi öldükten sonra ona kendisinin baktığı Derya adında bir kız kardeşi vardır. Çakır'ın raconundan sonra konseyde kumarhaneler kralı olarak anılan Tombalacı Mehmet, Çakır ve Polat'ın kumarhanesini adamlarına taratır. Kumarhaneyi yerle bir eder ve kumarhanede bulunan herkes yaralanır. Çakır'ın kız kardeşi Derya ise olayda hayatını kaybeder.

Sezon 2

Tombalacı Mehmet'in kumarhaneyi taratması olayından sonra kumarhanede bulunanların neredeyse tamamı yaralanmış ve otuz iki kişi hayatını kaybetmiştir. Bu olay sonrasında kumarhanenin sahibi Süleyman Çakır hapishaneye girer. Baron, Çakır'ın hapiste kalmasını sağlayarak Tombalacı'dan uzak tutar. Polat, Memati ve Seyfo tüm dengeleri bozan Tombalacı'nın hamlesine cevap vermekte geç kalmazlar. Tombalacı'nın 50 milyon dolarına çöken Polat, Seyfo, Memati üçlüsü emniyet ve Tombalacı tarafından kıskaca alınır. 2. Susurluk dosyasını üstlenen "süper" Savcı, Çakır, Polat ve ekibini aldığı sorguda alışılmamış bir şekilde zorlar. Polat kumarhane müdürünü ortadan kaldırmayı planlar. Ancak Elif hukuken bunun bir işe yaramayacağını söyler. Tek çıkar yol kumarhane müdürünün duruşma salonunda savcılığa verdiği ifadeyi reddetmesidir. Ama bu nasıl gerçekleşecektir. Üstelik savcı, itirafçının yerini bulunmamak üzere değiştirmiştir. Polat bir kez daha bir imkansızı mümkün kılmak durumundadır. Çakır'ın duruşmasının olduğu gün savcı mahkemenin kapısı önünde pusuya düşürülerek öldürülür. Şuç olay yerinde bulunan Polat, Memati ve Seyfo'ya kalır. Seyfo havaya ateş ederek dikkatleri üzerine çeker ve bu sırada Polat ile Memati olay yerinden kaçarak uzaklaşır. Bu olaydan sonra ikili her yerde didik didik aranmaya başlar. Bu sırada Polat, o sıralarda çöpçü kılığında dolaşan bir istihbaratçı olan Abdülhey ile tanışır. Baron cephesi suikastın ardından yaşananları nasıl yorumlar. Polat ve Memati savcı suikastini Testere Necmi'nin yaptırdığını fark ederler. Daha sonra ikisi de polisler tarafından yakalanır ve davadan beraat ederler. Süleyman Çakır'da bu sıralarda hapishaneden çıkar. Laz Ziya'nın ikazına rağmen hapishaneden çıkar çıkmaz Tombalacı'nın peşine düşen Çakır ve onu yalnız bırakmak istemeyen Polat malikaneye girer. Malikaneden kaçan tombalacı evin altına bomba koymuştur ve Polat'ın bombayı imha etmesi sayesinde malikaneden kurtulurlar. Bu arada Aslan, mafya dünyasının büyük bir vurgun hazırlığında olduğunu hisseder. Yurt dışından gelen bir ekip ve Ester tarafından kaçırılan Polat kaçma hesapları yaparken, bir taraftan Çakır ve Elif, diğer taraftan Aslan onu aramaktadır. Baron ise yeni planlarını hayata geçirmek için duruma el koyar. Polat'ın tombalacının elinden kurtulduktan sonra Çakır ile birlikte tombalacıyı teknesinde yakalar. Tombalacının taradığı kumarhanede Çakır intikam için onu sorguya alır ve feci şekilde öldüresiye döver ardından Polat kafasına sıkarak tombalacıyı öldürür. Artık İstanbul Sefiri olan Çakır, bu şehre hükmedebilmek için bütün babaları bir masanın etrafında toplamak zorundadır. Bu babalar, İstanbul'un çeşitli bölgelerinde kap-kaç, çek-senet, fuhuş, uyuşturucu, haraç, otogar, haller, şantaj işlerini yürütmektedirler. Çakır ya bütün İstanbul'a elini öptürecektir ya da kendine biçilen büyüklük payesi altında ezilecektir. Her zamanki gibi yanında sadece Seyfo'nun tecrübesi, Memati'nin sadakati, Polat'ın aklı ve cesareti vardır.

Polat, Cerrahpaşalı Metin'i öldürerek bütün babaları Çakır'a biat ettirir. Çakır'a boyun eğmemekte kararlı olan Cerrahpaşalılar grubunun lideri Halit, kardeşinin intikamını almak için yemin eder. Ancak töreleri gereği kan dökmeden 40 gün beklemek zorundadır. Kardeşi öldürülürken sessiz kalan ve Çakır'ın elini öperek ona biat eden bütün babalar hasmıdır onun artık. Polat'la Çakır ise Halit'e gelir getiren bütün kaynakları kurutmak için harekete geçer. Polis teşkilatı, gelişmelerden rahatsızdır, emniyet müdürü mafya içindeki hesaplaşmaya el koyar. Çakır ve Polat'ın Cerrahpaşalılar ile aralarında büyük bir düşmanlık başlar. Birbirleriyle sürekli atışırlar. Cerrahpaşalı Halit, Testere'nin de emriyle Çakır'ı pusuya düşürerek vurur. Çakır, olduğu yerden Polat tarafından bulunur ve hastaneye ağır yaralı olarak kaldırılır. Bir gece boyunca ameliyatta kalan Çakır hayatını kaybeder. Bu durumdan sonra Polat, Memati ve Abdülhey altı babayı öldürerek Çakır'ın intikamını alır. 'Nasibim-1' gemisinin batmasıyla hem Baron konseyi hem Devlet konseyi karışır. Adamlarını Rus Baron İvanov'un korkunç tuzağından kurtarmak için herşeyi yapan Polat'ı tuzak içerisinde tuzak beklemektedir; hepsi bir keskin nişancının hedefidir. Bu arada, Testere Necmi, Meral'in vurulduğundan habersiz, Mehmet Karahanlı'nın planlarını gerçekleştirmek için Ruslarla işbirliğindedir. Hüsrev Ağa'nın çiftliği, Erdal'ın itirafları sonucunda basılır. Elif ise, gazetede gördüğü fotoğrafın "Ali" olduğunu ispatlamaya çalışmaktadır. Aslan Bey, Polat'la beraber tüm oyunları bozacak bir plan geliştirir. Ancak, Pala ve ekibinin de Aslan Akbey'in peşindedir. Karahanlı'nın kızı Safiye yıllar sonra babasının evine gelir. Pala ve ekibi ise Aslan Akbey'i trafik ışıklarında vururlar ve Polat Alemdar, kalemi kırılması üzere Mehmet Karahanlı'nın karşısına çıkar.

Sezon 3

Aslan Akbey, Testere Necmi'yi bir dağ evine elleri kolları bağlı bir şekilde hapsetmiştir ve evin içinde bir bomba bulunmaktadır. Karahanlı, Polat'ın kalemini kıracağı sırada üç kez hapşırması üzerine kalemini kırmaz. Elif ise Ali'nin mezarı başında, kendisine doğrultulan silahtan habersiz, sır perdesini aralamak üzere. Safiye, 30 yıl sonra geldiği baba evinde, esrarengiz kişiye ulaşma çabasındadır. Polat, Aslan Akbey'in ölümünden sonra evinde vasiyet ararken, Abdülhey yetimhaneden kendisini çıkarıp yetiştiren gücün, devletin başka bir yüzüyle karşı karşıya kalır. Polat, Aslan Amca’nın bıraktığı vasiyet karşısında şaşkın ve geçmişini sayfalar arasında arıyor. Polat, Abdülhey'in bir devlet görevlisi olduğunu öğrenir. Polat da polisler de Aslan Akbey’in ardında bıraktığı zarfın peşindedir. Testere Necmi bombanın patlamasını sonucu ölür. Mehmet Karahanlı savcılıkta, Abbas Ustaoğlu’yla ilgili ifadeler verir. Doğu Bey, Aslan Akbey cinayetini çözmek için geri sayımdadır. Safiye, annesini hayat döndürmek için çare aramaktadır. Hüsrev Ağa’nın ölümün ardından konseyde dengeler değişir. Polat, cezaevinde hükümlü uyuşturucu kaçakçısı Halil İbrahim Kapar’ı (Halo) kaçırmak üzere harekete geçmiştir ve uzun bir operasyonun ardından Halo'yu kaçırmayı başarmıştır. Pala, Polat’ın ve adamlarının kimliğini çözmeye çalışmaktadır. Elif ve Canan'ın beklenmedik ziyaretinden rahatsız olan Sabahat Hanım, Doğu Bey’i ziyarete gider. Doğu Bey, Sabahat’ın anlattıklarından sonra yeniden eski dosyaları araştırır ve geçmişle yüz yüze gelir. Mito, Samuel'e Abbas Ustaoğlu cinayetinin failini açıklar. Safiye otuz yıldan sonra annesi Nergiz'i ilk defa tek başına ayakta görür. Nesrin Polat’a Rus Baron İbrahim'in kendisine yaptığı teklifi anlatır. Polat ve ekibi Pala’ya ulaşmak için yeni bir plan yaparlar. Pala, bir çatışmada Seyfo Dayı'yı vurarak ağır yaralar ve Güllü Erhan dayısını hastaneye yetiştirirken Seyfo yolda hayatını kaybeder. Polat, Pala’dan öğrendiklerini Kılıç’a anlatır. Seyfo'nun cenazesine beklenmedik bir şekilde Kirve gelir ve Polat'a kim olduğunu sorar. Kirve’nin gelişi, vadiyi karıştırır. Polat, Pala’dan öğrendiklerini Kılıç’a anlatır. Halo, yepyeni bir kimliğe kavuşur. Elif'in elindeki fotoğraf ortalığı karıştırır. Polat, baronun evinde hizmetçilik yapan Feraye'nin geçmişini araştırıyor ve Baron'un karşısına bir haberle çıkar. Polat, Karahanlı’nın güvenliği için tüm yetkilerini kendisine vermesini ister. Kirve, Akrep Bekir ve Laz Ziya’yı kendi saflarına çekmeye çalışır. Nergiz, Baron’a Polat’ın kim olduğunu sorar ve onu tanımak istediğini söyler. Karahanlı’nın yemek davetinde, Polat, Kılıç, Nergiz ve Safiye bir araya gelir. Elif Nesrin’e neden avukat olarak kendisini seçtiğini sorar. Nesrin, Memati’ye en büyük olmayı vadeder ve ondan yanında olmasını ister. Memati, armatörün peşindedir. Baron, Samuel’le görüşür ve Polat’ın karşısına yeni bir planla çıkar. Memati Rus kapanında, ölümle burun buruna yaşamda kalmaya çalışır.

Nesrin Memati’yi kurtarabilmek için Selim’le pazarlık yapar. Doğu Bey, Çeçenleri kontrol altında tutabilmek için Polat'la görüşür. Doğu Bey, Ali Candan ile ilgili gerçeğe ulaşmak için Karahanlı ile görüşür ve Karahanlı, 30 yıldır yanıtını beklediği sorunun cevabını alır. Doğu Bey, KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'la Kıbrıs'ın geçmişi ve geleceğini konuşmak için Kıbrıs'a gider. Baron, mabette hesap verirken, Kılıç, tüm gelişmelerden habersiz, Baron’un toplantısının bitmesini bekler. Baron mabette öldürülür ve baronun ölümüyle beraber farklı senaryolar ortaya çıkar. Konsey, yeni baronu seçmek için bir araya gelir. Toplantı öncesi son kozlar oynanır. Laz Ziya’nın şantajı, Samuel’i adaylıktan vazgeçirtir. Kirve'nin isteği, Halo’yu oylamadan uzak tutmaktır. Kılıç, kilit adam Nizamettin’i ikna etmeye çalışır. Toplantıda yeni baron olarak Polat Alemdar seçilir. Nina’nın suikast girişimi başarısız olur. Çünkü Erhan onu deşifre etmiştir. Abdülhey, Kirve'yi alıp Halo’ya teslim eder. Tüm yakınları gözlerinin önünde öldürülen deli, Kirve'den intikamını alır. Polat, Karahanlı'nın ölümünden sonra kendisinin baronun oğlu Efe Karahanlı olduğunu öğrenir. Polat, Nina sayesinde Ruslara ulaşmak ister. Rus İbrahim, Tilki ile görüştükten sonra kendi konseyini toplar. Akrep Bekir, Halo vasıtasıyla Polat’ın planlarına dahil olmuştur. Bu sayede Memati, İbrahim Ahıskalı ve konseyini yok eder. Samuel ise Polat’ın Efe Karahanlı olduğunu öğrenir. Tilki Andrei, Polat'a verdiği sözü tutmaz. Vakit dolmadan Polat'ın adamlarını öldürmeye başlar. Polat, konsey üyelerinin bir an önce Türkiye'den kaçmasını ister. Nizamettin, bu ölümü kendi lehlerine çevirmenin yolunu bulmuştur. Doğu, son gelişmelerin Ankara'dan planlandığını düşünür. Duruma müdahale etmek için Ankara'ya gitmelidir. Samuel'in ölümünün şaşkınlığı geçmeden Safiye'nin kaçırıldığı öğrenilir.

Sezon 4

Kurtlar Vadisi'nin dördüncü ve son sezonu Kanal D ekranlarında yayınlanmaya başlamıştır. Polat, gözlerini Suriye'de açıyor. Tabut içinde, canlı canlı gömülen Polat Alemdar, Suriye'de bir otelde gözlerini açar. Kendisine bir not bırakılmıştır, bir isim! Notta yazılan isme ulaşması gereken Polat, bir taraftan da İstanbul ile bağlantı kurmaya çalışır. İstanbul'da da işler yolunda gitmemektedir. Elif kaza yapmış, Safiye birileri tarafından kaçırılmıştır. Nergiz'in eski rahatsızlıkları yenilenmiştir. Tuncay ve Türkiye'den kaçmaya çalışan İplikçi Nedim polis tarafından alıkonulmuştur. Tilki Andrei'yi bulacağını zanneden Kılıç tuzağa düşürülmüştür. Nizamettin tüm bu sorunlara karşı kayıtsız görünmektedir. Polat, tabut içindeki son anlarını ve ölümü kabullendiği noktada hayata nasıl döndürüldüğünü hatırlar. Verilen yeni yaşam karşılığında Polat'tan Lübnan Başbakanı'nı öldürmesi istenmiştir. Sürekli takip edilen Polat, istenen şeyin nedenlerini araştırırken anlar ki; kendisini kullanmak isteyenler hem Ortadoğu dengelerini iyice bozacak, hem de Türkiye'yi zor durumda bırakacaktır. Polat, Lübnan Başbakanı'na yapılacak suikasti engellemeye çalışırken bir keskin nişancı ile karşı karşıya kalıyor. Elif ise ameliyat masasında ölüm kalım savaşı vermektedir. Polat Alemdar'ın İstanbul'a ulaşma çabaları hala engellenmektedir. Yeni iddialara göre Polat, milyarlarca dolarlık cinayetlerden sonra yurt dışına kaçmıştır. Konsey üyelerinden Tuncay tutuklanmış, İplikçi Nedim serbest bırakılmıştır. Halo, izini kimseye belli etmeden saklanmayı başarmıştır. Memati, polislerden kurtulmuş, Erhan ve Abdülhey ile buluşmaya çalışmaktadır. Nizamettin'e göreyse Polat diye biri artık yoktur. Polat, Lübnan Başbakanı'na yapılacak suikasti engellemeye çalışıyor. Polat Alemdar, Halep cehenneminden çıkmayı başarmıştır. Yanında Nevzat, İstanbul'a geldiğinde, onun ve herkesin kafasında binlerce soru işareti vardır. Polat, Elif'in durumunu öğrenince tüm planlarını değiştirip ona ulaşmanın yollarını arıyor. Safiye için karşısındaki kişi, ya kardeşi Efe Karahanlı ya da kendisini öldürmeye gelen Polat Alemdar'dır. Memati, Polat ve Abdülhey'in KGT ajanı olmasını kabullenemez. Aldatıldığını düşünür ve ekipten ayrılır. Elif için kaçınılmaz olanın vakti gelmiştir. Kangren olan bacağı kesilecektir. Nizamettin, "Küresel Konsey" ile irtibata geçer. Kendisine söylenen; Karahanlı'nın evinde bulunamayan "Türkiye'nin Kara Kutusu"nu ele geçirip herkesi öldürmesidir. Kılıç, saklanabilmenin yolunu kendince bulmuştur. Kılıç, kafasındaki sorulara birer birer cevap bulmuştur. Artık nereden başlayacağını bildiği için, saklandığı hapishaneden çıkmaya karar verir.

Polat, tüm sevdiklerine kendisiyle ilgili gerçekleri anlatmaya başlar. Polat için iki önemli şey kalmıştır. Birincisi kripteksi açmak için gerekli olan şifre ve anahtarı bulmak, ikincisi Nizamettin'in bağlantılarını belirlemek. Gizlice İstanbul'a dönen Kılıç, Nizamettin'e ulaşmaya çalışır. Bu sürpriz buluşma gerçekleştiğinde kripteks, şifre ve anahtarı bir araya getirmeye çalışan herkes, neye, ne kadar sahip olduğunu öğrenecektir artık. Kılıç'ın Nizamettin ile sürpriz buluşması sonunda, kripteks için mücadele eden herkes, düşmanının neye sahip olduğunu anlamıştır. Şifre Polat'ta, anahtarsa Nizamettin'in elindedir. Nizamettin bir yandan Abdülhey'in hayatı pahasına pazarlık yaparken, bir yandan da Polat ve adamlarının saklanmış oldukları yeri öğrenir. Polat Alemdar, Türkiye'de yaşanmış bazı olayların cevaplarını merak ettiği için Los Angeles' Dünya baronu Amon ve eşi Lisa'nın karşılarına çıkar. Efe Yakup Karahanlı olarak doğan, Ali Candan olarak büyüyen, daha sonra yüzünü ve tüm hayatını değiştiren Polat Alemdar, mafyayı çökertmek amacıyla girdiği bu yolda dünya baronlarının karşısına çıkar. Elif, Ali'nin Polat olduğunu öğrendikten sonra komaya girer ve hayatını kaybeder. Kurtlar Vadisi Operasyonu sona ererken Polat ve arkadaşları yaptıklarının ve yaşanan olayların hesabını mahkemede ifade olarak anlatırlar ve beraat ederler.

Kitaplaştırma

Kurtlar Vadisi, Türkiye'de kendisine özel kitap çıkarılan ilk dizidir. Yusuf Solmaz tarafından yazılan "Kurtlar Vadisi Çocukları" ve Nazım Kürşad Tektaş tarafından yazılan "Kurtlar Vadisi Unutulmaz Sözler - Diyaloglar" bu kitaplardan ikisidir. Haziran 2005 tarihinde yayınlanan kitapta dizinin içerisinde geçen replikler ve diyaloglar yer almaktadır. Dizinin fotoğraflarının da yer aldığı kitapta Sonunu düşünen kahraman olamaz, İki kişinin bildiği sır değildir, Azdan az çoktan çok gider, Sadece ölüler görür ve Dostum olmaz, hasmım yaşamaz gibi replikler yer almıştır. Kitap çıktığı andan itibaren büyük satış rakamına ulaşmıştır.[16]

Eleştiriler

Dizi, ilk yayınlandığı andan itibaren olumlu eleştiriler aldı. Yaşanacak bazı olayları önceden bildiği, hatta istihbarattan bilgi aldıkları dâhi iddia edildi. Senaristler, başarıya sevinmekle birlikte bunların gerçek olmadığını belirttiler. Bahadır Özdener, senaryo aşamasında fikirlerin çok şiddetli şekilde tartışıldığı ve sonunda en iyi ve başarılı fikrin yazıldığı için için bu başarının elde edildiğini belirtti.

45. bölümde Çakır karakterinin ölümü, izleyicide şok etkisi oluşturdu ve gazetelere başsağlığı ilanları verildi, gıyabi cenaze namazı kılındı. Çakır'ın çok öne çıktığı için öldürüldüğü iddialarına senaristler, Çakır'ın ölümünün 1. bölümden planlandığını, oyuncunun başarılı performansından dolayı ölümün geciktirildiğini belirtti. Başrol ve senaristliği üstlenen Şaşmaz kardeşlerin tarikat üyesi olması çeşitli tartışmalara yol açtı. Mehmet Karahanlı karakterini canlandıran Zafer Ergin diziden ayrıldığını açıkladı[17] ancak Show TV yönetiminin isteğiyle tekrar diziye döndü.

Müzikler

Kurtlar Vadisi için yüz elliden fazla müzik yapılmıştır. Dizinin müziklerini Gökhan Kırdar kendi şirketi Loopus adıyla yapmaktaydı. Dizinin müzikleri büyük derecede yankı uyandırmış ve büyük beğeni toplamıştır. Türkiye'de ilk olarak bir dizi için soundtrack albüm Osman Sınav'ın yönettiği Süper Baba (1993-1997) adlı dizi için çıkarılmıştır. Yeni Türkü tarafından çıkarılan albüm Süper Baba (1995) adıyla yayınlanmıştır. Kurtlar Vadisi'nin müzikleri büyük derecede yankı uyandırmıştır. Kurtlar Vadisi Vol. 1 (2004) adıyla yayınlanmıştır. Dizinin ilk bölümünden beri kullanılan müzikler, dizinin yapım şirketi Sinegraf ve Loopus etiketiyle 6 Şubat 2004 tarihinde yayınlandı. Dizinin olağanüstü başarısından dolayı müzikleri de büyük ilgi görüyordu. Kurtlar Vadisi Vol. 2 albümü ile birlikte aynı gün satışa çıkan albüm büyük satış rakamına ulaştı. Albüm yayınlandığı hafta 250 bin adetten fazla satarak, Türkiye'de dizi için yapılan gelmiş geçmiş en çok satan soundtrack albümü olmuştur.[18] Türkiye'de tüm zamanların en çok satan albümlerinden enstrümantal albümlerden birisidir. Gökhan Kırdar, 2016 yılında bu albümü ve ikinci albümü Youtube kanalından da yayınlamıştır. Youtube'da yayınladığı albümlerin izlenme oranlarıda milyonu geçmiştir.[19]

Dizideki müziklerin adını Türkiye'deki neredeyse herkes bilmektedir. Dizide Asiye, Elif Dedim ve Elif Şarkısı gibi parçalar Gökhan Kırdar tarafından düzenlenerek çeşitli sanatçılar tarafından seslendirilmiştir. 15 Ocak 2003 tarihinde yayınlanmaya başlayan dizide neredeyse her karakter için farklı bir parça vardı. İnsanlar tarafından büyük bir ilgiyle izlenen dizinin müzikleri de dizi kadar popülerleşti. Bu albümde de yer alan Pusu, Gurbet, Asiye, Buluşma ve Elif Dedim gibi parçalar dizide büyük ilgi görmüştür. Müzikleri dünya çapında popülariteye ulaşan neredeyse ilk ve tek yerli yapımdır.[20]

Gerçeklikle bağlantısı

Kurtlar Vadisi dizisinde yaşanan olayların gerçek olaylardan alındığı söylenmektedir. Özellikle 1980'li ve 1990'lı yılların Türkiye'sinde yaşanmış olan olayların anlatıldığı söylenen dizideki karakterlerinde gerçek hayatta yaşamış kişilerden alındığı iddia edilmektedir. Polat Alemdar karakterinin Abdullah Çatlı olduğu söylenmektedir. Çatlı'nın kızı Gökçen Çatlı katıldığı bir televizyon programında karakterin babası ile benzerlikleri olduğunu belirtmiştir.[21] Süleyman Çakır karakterinin ise mafya babası Alaattin Çakıcı olduğu söylenmektedir. Bu durumla ilgili dönemin gazetelerine Alaattin Çakıcı'da açıklamalar yapmıştır.[22] Karakterlerin isimlerinin gerçek hayattaki kişilere de benzemesi dikkat çekmiştir. 1990 yılında trafikte kurşunlanarak öldürülen istihbaratçı Hiram Abas'ın dizide Aslan Akbey olduğu söylenmektedir ve Aslan Akbey de dizide aynı şekilde öldürülmüştür.[23]

İlginç bilgiler

• İlk 76 bölümünde 2400 kişinin öldüğü dizi, bölüm başına 31.5 kişinin ölmesiyle yüksek bir ölüm ortalaması yakaladı. En fazla kişinin aynı anda öldüğü sahne ise 34 ölüm ile Çakır'ın kumarhanesinin taranması sahnesiydi.[24] Aynı saldırıda ağır yaralanan Derya da hastanede hayatını kaybetmiştir.
• 2005 yılında 4 milyon dolara Kanal D'ye transfer oldu ve tarihte transfer ücreti alan ilk Türk dizisi olmuştur.[25]
• 2005 yılında Show TV'de ki üçüncü sezon finalinde 29 milyon 500 bin dolar reklam geliri elde ederek bir rekor kırmıştır.[26]
• Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) tarafından açıklama yapılan tek dizidir. Polat Alemdar'ın gerçek olup olmadığı hakkında açıklama yapmıştır.[27]
• Bir bölümlük reklam geliri 67.5 milyon doları bulmuştur.[28]
• 2004 yılındaki 63 dakikalık bir bölümde 116 dakika reklam almıştır.
• 16:9 formatında yayın yapan ilk dizidir.
• Türkiye'de Hollywood yıldızlarının oynadığı ilk Türk dizisidir. (Andy Garcia ve Sharon Stone)
• Senaryosuna yargı yoluyla müdahale edilen ilk dizidir.
• Kılıç karakteri tüm dizi boyunca siyah gömlek, siyah ceket giymiştir.

Diğer ülkelerde gösterimi

Ülke	Kanal(lar)	Gösterim tarihi	Bitiş	İsim
Filistin	Vizion Plus	2012		Lugina e Ujqerve
Birleşik Arap Emirlikleri	Abu Dhabi Al Oula	2008		وادي الذئاب
Azerbaycan	Interaz TV	2013		Kurtlar Vadisi
Özbekistan	NTT	2010		Qashqirlar makoni
Bulgaristan	bTV	2011	2012	Долината на вълците
Kazakistan	El Arna	2007	2008	Көкжалдар мекені
Azerbaycan	ANS TV	2003	2005	Kurtlar Vadisi

Kaynakça

1. ""Kurtlar Vadisi" başlıyor". Milliyet. 15 Ocak 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
2. "Mafya dizisine itiraz". Milliyet. 30 Ocak 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
3. "Kurtlar Vadisi kongrede Rice'ın başını ağrıttı". Milliyet. 11 Mart 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
4. "Kurtlar Vadisi: Irak". Box Office Türkiye. 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
5. "Kurtlar Vadisi genel bilgi". SinemaTürk. 1 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
6. "Çakır için gazeteye vefat ilanı verdiler". Milliyet. 11 Nisan 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
7. "Kurtlar Vadisi Dizisi Nerede Çekildi?". Milliyet Emlak. 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
8. "Polat Alemdar'ın Halo Dayı'yı hapishaneden kaçırdığı sahnedeki hapishane, günümüzde İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi binasıdır". Twitter. 20 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
9. "Kurtlar Vadisi'nde büyük sürpriz". Hürriyet. 9 Aralık 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
10. "Çakır'dan sonra 6 kişiyi öldürmek çok heyecan verdi". Vatan Gazetesi. 10 Ekim 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
11. "15 Ocak 2003 yayın akışı". YouTube. 15 Mart 2014. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
12. "Çakır'dan sonra 6 kişiyi öldürmek çok heyecan verdi". Milliyet. 15 Ocak 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
13. "Çılgın Bediş'in Oktay'ı CENK TORUN: Kurtlar Vadisi'nin teklifini rolü sormadan geri çevirdim. Meğer Polat Alemdar'ı oynayacakmışım!". aktüelyaşam. 24 Şubat 2017. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
14. ""O rol ilk bana teklif edildi"". CNN TÜRK - YouTube. 29 Mayıs 2014. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
15. "Kurtlar Vadisi Boğaziçi'nde". AYDIN OZKAN - YouTube. 7 Haziran 2018. 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
16. Vadisi(Unutulmaz Diyaloglar-Unutulmaz Sözler) "Kurtlar Vadisi(Unutulmaz Diyaloglar-Unutulmaz Sözler)" |arşivurl= değerini kontrol edin (yardım). D&R. 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
17. "Ve söz Osman Sınav'ın". haber7. 1 Temmuz 2004. 5 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
18. "Gökhan Kırdar, soundtrack albüm yapmak daha etkili". 23 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2020.
19. Kurtlar Vadisi - Valley of the Wolves (Soundtrack)
20. "Gökhan Kırdar ‎– Kurtlar Vadisi". Discogs. 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
21. "Gökçen Çatlı, Abdullah Çatlı ve Polat Alemdar Benzetilmesine Açıklık Getiriyor". Youtube. 26 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
22. "Çakır gibi el öpmem". Kelebek. 1 Nisan 2004 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
23. "Mustafa Hiram Abas". Yeni Akit. 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
24. "Kurtlar Vadisi'nde kaç kişi öldü?". haber7. 4 Nisan 2005. 24 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
25. "Kurtlar Vadisi Kanal D'ye geçti". Hürriyet. 29 Haziran 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
26. "Kurtlar Vadisi üçüncü sezon finali". Twitter. 12 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
27. "MİT Kurtlar Vadisi ve Polat Alemdar için ne dedi?". Milliyet. 1 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.
28. "MİT Kurtlar Vadisi'nin reklam rekoru". Haber7.com. 28 Kasım 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Kasım 2020.

Dış bağlantılar

• Vikisöz'de Kurtlar Vadisi (dizi) ile ilgili sözler mevcuttur.
• IMDb'de Kurtlar Vadisi
• YouTube'da Kurtlar Vadisi