Taşkıran, Posof

Taşkıran, Ardahan ilinin Posof ilçesine bağlı bir köydür.

Taşkıran
Köy
Ardahan'ın konumu
Taşkıran Taşkıran'ın Ardahan'daki konumu
Ülke	Türkiye
İl	Ardahan
İlçe	Posof
Coğrafi bölge	Doğu Anadolu Bölgesi
Rakım	1.587 m (5.206 ft)
Nüfus  (2019)
• Toplam	86
Zaman dilimi	UTC+03.00 (UDAZD)
İl alan kodu	0478
İl plaka kodu	75
Posta kodu	75800
Resmî site -

Köyün eski adı

Taşkıran köyünün bilinen en eski adı Giorgisubani’dir (Gürcüce: გიორგისუბანი). Bu ad iki kelimeden (გიორგი: erkek adı; უბანი: köy) oluşan bir tamlamadır ve "Giorgi’nin köyü” anlamına gelir. Osmanlıların Gürcülerden ele geçirdiği toprakların en eski tahrirlerinden biri olan 1595 tarihli Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan’da köyün adı Gorgisuban (كوركيسوبان) olarak kaydedilmiştir.[1] Daha geç tarihli Osmanlı tahriri olan Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır'da ise küçük bir farkla Gorgesuban (كوركهسوبان) biçiminde yazılmıştır.[2] 1928 tarihli Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları adlı Osmanlıca yayında ise bu ad Gergisuban (كهركيسوبان) biçimine dönüşmüştür.[3] 1968 yılında basılan Köylerimiz adlı devlet yanında köyün eski adı Gergusuban, yeni adı Taşkıran olarak verilmiştir.[4] Bununla birlikte Dahiliye Vekaleti’nin 1933’te yayımladığı Köylerimiz adlı kitapta köyün adı Taşkıran olarak geçer.[5] Bu kayıt, Türkçe farklı biçimlerde yazılmış olan Giorgisubani köyünün adının 1928-1933 arasında değiştirilmiş olduğunu göstermektedir.

Tarihçe

Tao-Klarceti’nin bir parçası olan tarihsel Samtshe bölgesinde yer alan Giorgisubani’nin kuruluşu hakkında bilgi yoktur. Köyde eskiden kilisenin varolması, buranın Osmanlı döneminden önce de bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Nitekim Osmanlıların Gürcü atabeglerin yönetimindeki Samtshe-Saatabago topraklarının ele geçirmesinden sonra yapılan 1595 tarihli Defter-i Mufassal Vilayet-i Gürcistan adlı tahrirde, Giorgisubani Poshov livasına bağlı Güney nahiyesinde bir köy olarak kaydedilmiştir.[6] Bu tarihte köy beş haneden oluşuyordu ve Enuka veled-i …(?), Ğvinia veled-i …(?), Lazare torunu, İvane veled-i Kvirika, İlya veled-i Ardaşez köydeki kayıtlı erkek adlarıydı. Köyde buğday, arpa, çavdar, keten ve sebze tarımı yapıldığı, domuz ve koyun beslendiği, arıcılık yapıldığı kayıtlardan anlaşılmaktadır.[7] Köyün beş haneden ibaret olması, buranın gerçekten de Giorgi adında birinin ve yakınlarının yaşadığı bir köy olduğunu düşündürmektedir. Daha geç tarihli tahrirde de Giorgisubani Çıldır Eyaleti'nde aynı idari konuma sahipti.[8]

Uzun süre Osmanlı yönetiminde kalan Giorgisubani 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Rusya İmparatorluğu’nun eline geçti. Savaşın hemen sonrasında, Giorgisubani’de 14 hane yaşıyordu.[1] Rus kayıtlarında Gergisuban olarak geçen köy Ardahan sancağının (okrug) Posof kazasına (uçastok) bağlıydı. Köyde 1886’da 200, 1896’da 234 ve 1906’da 356 kişi yaşıyordu. Nüfusun tamamı Türklerden oluşuyordu.[9][10]

I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından Giorgisubani bağımsız Gürcistan sınırları içinde yer aldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti tarafından fiilen yeniden Türkiye’ye katıldı.[11] Ekim 1921’de imzalanan Kars Antlaşması’yla Giorgisubani’nin de içinde yer aldığı Ardahan ve Artvin bölgeleri Türkiye’ye bırakıldı.

Giorgisubani köyünde eski bir kilisenin olduğu bilinmektedir. Tamamen ortadan kaldırılmış olan kilisenin yerinde bugün cami bulunmaktadır.[12] 19. yüzyılda inşa edilmiş olan caminin hemen yakınında bulunan evin duvarında kiliseye ait bezemeli pembe taşın varlığı, Giorgisubani Kilisesi’nin yıkılıp yerine caminin inşa edildiğini, kilise taşlarının da başka yapılarda kullanıldığını göstermektedir.[13]

Coğrafya

Köy, Ardahan il merkezine 95 km, Posof ilçe merkezine 14 km uzaklıktadır.[14]

Nüfus

Yıllara göre köy nüfus verileri
2019	86[15]
2018	78[15]
2017	75[15]
2016	76[15]
2015	83[15]
2014	87[15]
2013	82[15]
2012	94[15]
2011	93[15]
2010	94[15]
2009	97[15]
2008	107[15]
2007	115[15]
2000	174[14]
1990	323[16]
1985	396[17]

Kaynakça

1. Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Gürcüce ve Osmanlıca), (Yayıma hazırlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt, s. 438.
2. Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (Gürcüce ve Osmanlıca), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 304.
3. Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 762.
4. Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 777.
5. Köylerimiz, (Yayımlayan) Dahiliye Vekaleti, İstanbul, 1933, s. 711.
6. Defter-i Mufassal Vilayet-i Gürcistan (Gürcüce ve Osmanlıca), (Yayıma hazırlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941, 2. cilt, s. 299.
7. Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Gürcüce ve Osmanlıca), (Yayıma hazırlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; 3. cilt, s. 438; 1. cilt, s. 305; 2. cilt, s. 299.
8. Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (Gürcüce ve Osmanlıca), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis, 1979, s. 128.
9. Candan Badem, Çarlık Yönetiminde Kars, Ardahan, Artvin, İstanbul, 2018, s. 114.
10. "Poshov ilçesi (1886 Yılı)” (Rusça)
11. Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
12. Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 228, ISBN 9789941478178.
13. "Tao-Klarceti Anıtlarının 2012-2013 Yılları Araştırma Gezisi Sonuçları" (Gürcüce)
14. "Taşkıran Köyü". YerelNet.org.tr. 3 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020.
16. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1991). "1990 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
17. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü (1986). "1985 Genel Nüfus Sayımı İdari Bölünüş" (PDF). sehirhafizasi.sakarya.edu.tr. 19 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Şubat 2020.

Dış bağlantılar

• Yerelnet
• Taşkıran, Posof için uzaydan görüntü siteleri: Google, Yahoo, Microsoft