Tebliğ Cemaati

Tebliğ Cemaati (Urduca: تبلیغی جماعت‎, Tablīghī Jamā‘at; Arapça: جماعة التبليغ‎, Jamā‘at at-Tablīgh; Bengalce:তাবলীগ জামাত; Hintçe: तबलीग़ी जमात; İngilizce: Society for spreading faith) Müslümanları Sünnî İslâm'a çağırmayı ve uyandırmayı hedefleyen küresel bir hareket olup[1][1] bilhassa ibadet, kıyafet ve şahsî tavırlara ağırlık verir.[2] Teşkilatın on iki[3] ilâ 150 milyon taraftarı[4] olup çoğu Güney Asya'da yaşamaktadır.[5] 150[3] ilâ 213 ülke arasında[4] varlığını sürdürmektedir. Teşkilat, "20. asır İslâmı'nın en etkileyici dînî hareketlerinden biri" olarak vasıflandırılmıştır.[6]

 
|Fıkhî, İtikadî mezhepler ile ilgili bir dizindir

Sünni İslam
İmân ve İtîkâd
İslâm'ın beş şartı
Dört Halife
İslam mezhepleri

Eski fıkıh mezhepleri
İtikadî mezhepler
Dini-Siyasî hareketler
Hadis külliyatı
İslam portalı

Hareket, 1927'de Muhammad İlyas al-Kandhlavi tarafından Hindistan'da başlatıldı.[7] Belirtilen temel amacı, sosyal ve ekonomik spektrumlar genelinde Müslümanlara uzanıp İslâm'ı grubun anlayışı ile uyumlu hâle getirmek için temelden çalışarak İslâm'ın manevî reformudur.[4][8] Tebliğ Cemaati'nin öğretileri "Altı Esas"'ta toplanır (söz, namaz, ilim, Müslüman'a ikram, niyette ihlas, dava ve tebliğ). Tebliğ Cemaati, Müslümanların devamlı olarak kötüyle mücadele manasında manevî cihad hâlinde olduğunu, seçilen silâhın dâvah (misyonerlik) olup muharebelerin "insanların kalbinde" kazanılıp kaybedildiğine inanır.

Tebliğ Cemaati Deobandi hareketinin bir dalı olarak ortaya çıktı. Kuruluşu, kötüleşen ahlâkî değerlere bir tepki ve İslâmın bâzı yönlerinin sözde ihmali olduğu belirtiliyor.[9] Yerel bir hareketten millî ve uluslararası bir hareket olarak genişledi ve şimdi 210 ülkede 20 milyonun üzerinde takipçisi olduğunu iddia ediyor.[4]

Tebliğ Cemaati'nin siyaset ve fıkıh (hukuk) konularına karışmayan bir tutumu vardır.[10] Tebliğ Cemaati Hanefi fıkhı içinde Deobandi alt okulundan çıkmasına rağmen Kur'an ve hadisi bir ve değişmez olarak kabul ettiğinden İslâm'ın hiçbir mezhebini desteklememiştir.[10][11] Tebliğ Cemaati elektronik ortamdan kaçındığını iddia etmiş ve misyonerlik faaliyetleri için kişisel iletişimi tercih etmiştir. Buna rağman Tebliğ Cemaati'nin mühim şahsiyetlerinden olan Tarık Cemil, çok sayıda çeşitli İnternet videolarında ve sık sık televizyonda çıkar. Tebliğ Cemaati doktrinleri Muhammed İlyas tarafından öne sürülen "Altı İlke" yaklaşımı ile ifade edilmiştir.

Tebliğ Cemaati, Avrupa'nın en büyük camiini Birleşik Krallık'ta Londra'da inşa edeceğini haber verince umumî efkârın ve medyanın dikkatini çekmişti. Misyonerlik faaliyetinin metodu olarak şiddeti reddettiği belirtiliyor.[12] Tebliğ Cemaati, Müslümanların kötülüğe karşı mücadele anlamında sürekli olarak manevî bir cihat içinde olduklarını, seçtikleri silahın dava olduğunu ve savaşların "insanların kalpleri" kazanılıp kaybedildiğine inanır.

Tarihi

Tebliğ Cemaati'nin ortaya çıkması, asıl Deobandi Hareketi'nin ferdî reform yönlerinin yoğunlaştırılmasıydı. Aynı zamanda Maratha İmparatorluğu'na ve sonraki Britanya yönetiminin güçlenmesiyle Müslüman siyasi gücünün çöküşü sonrasında Hindistan'daki İslâmî uyanışın bir devamı oldu.

Tebliğ Cemaati'nin ortaya çıkması, yirminci yüzyılın başlarında İslâm'a ve Hristiyanlıka geçmiş olan Hinduları tekrar Hindu yapmak için büyük çaba sarfeden (Şuddi (arıtma) ve Sangatan (takviye) gibi) çeşitli Hindu misyonerlik hareketlerinin yükselişi ile çakışır.[13]

Birkaç Meosun Müslüman olduğuna, fakat İslâm'ın siyasi iktidarı bölgede zayıflayınca tekrar Hinduizme döndüklerine dair deliller vardır. Ballard'a göre Mevâtîler, genelde Tebliğ Cemaati çıkmadan önce cahil Müslümanlardı ve Hinduların kültürel ve dinî etkisine karşı gerekli dirayetten mahrumdu. [13]

Birkaç Meosun Müslüman olduğuna, fakat İslâm'ın siyasi iktidarı bölgede zayıflayınca tekrar Hinduizme döndüklerine dair deliller vardır. Ballard'a göre Mevâtîler, genelde Tebliğ Cemaati çıkmadan önce cahil Müslümanlardı ve Hinduların kültürel ve dinî etkisine karşı gerekli dirayetten mahrumdu. [13]

Menşei

Tebliğ Cemaati'nin kurucusu Muhammed İlyas, hocası Reşit Ahmed Gangohi'nin hayal ettiği gibi Kur'an'daki 'iyiliği emredip kötülükten men etmek' esasına dayanan bir hareket meydana getirmek istedi.[14] Bunun için ilham, 1926 yılında Mekke'ye yaptığı ikinci hac sırasında geldi.[15] Âlimce öğrenme, soğukkanlılık, karizma veya konuşma yeteneği bakımındaki eksiklerini şevk ile telafi etti.[16] Başlangıçta İslâm inanç ve uygulamaları hakkında Mevati Müslümanlarını eğitmek için cami-merkezli dinî bir okullar ağı kurmaya çalıştı. Kısa süre sonra bu kurumların din adamı değil, vaizler üreten yerler olduğu gerçeği ile hayal kırıklığına uğramıştı.[17]

Urduca: "!اﮮ مسلمانو! مسلمان بنو"İlyas, Saharanpur'daki Mezahir Ulûm Medresesi'ndeki hocalığı bırakarak misyoner oldu. Delhi yakınlarındaki Nizamuddin'e taşınıp bu hareketi 1926[17] veya 1927 yılında resmen başlattı.[7] Hareket için kuralları belirlerken İslam'ın başında Muhammed tarafından kabul edilen uygulamalardan ilham aldı.[18] Muhammed İlyas, Urduca "! اے مسلمان مسلمان بنو", "Ey Müslümanlar, Müslüman olun!" sloganını ileri sürdü. Bu da Tebliğ Cemaati'nin merkezî odağını ifade ediyordu: Müslümanları yenilemek için İslâm Peygamberi'nin hayat tarzını kabul ederek onları birleştirme gayesi. Hareket nispeten kısa bir sürede ivme kazandı ve Kasım 1941'deki yıllık konferansa yaklaşık 25.000 kişi katıldı.[17]Urduca: "!اﮮ مسلمانو! مسلمان بنو"O zamanlar bâzı Müslüman Hint liderler, Müslümanların çoğunluğun Hindu kültürü lehine dînî kimliklerini kaybetmelerinden korkuyordu. Harekete resmen herhangi bir ad verilmemesine rağmen İlyas ona Tahrik-i Îmân derdi.[19][20]

TC'nin başladığı Delhi[7] TC'nin başladığı Delhi çevresindeki Mevat bölgesi, Tebliğ Cemaati buraya gelmeden evvel bazıları sözde Müslüman olmuş, Müslüman siyasi gücü bölgede azalınca Hinduların kültürel ve dînî etkisine karşı direnmek için (Ballard adlı bir yazara göre) gerekli dirayete sahip olmadıklarından tekrar Hinduizme dönmüş olan Rajput etnik grubundan Mevâtîlerin yaşadığı yerdi.[13]

Yayılması
Bangladeş'te Bişva İctema

Grup, 1946 yılında faaliyetlerini genişletmeye başlattı. Güney Asya'daki ilk genişleme, 1947 yılında Hindistan'ın bölünmesinden hemen sonra Pakistan Bölümü'nün Lahor yakınlarındaki Raivind şehrinin hinterlandında kurulduğunda oldu. Pakistan Bölümü, Bangladeş 1971'de Pakistan'dan bağımsız en büyük olarak kaldı. Bugün, en büyük kısım Bangladeş'i ikinci büyük kısım Pakistan izler. Kurulduğu iki onyıl içinde grup, Güneybatı ve Güneydoğu Asya'ya, Afrika'ya, Avrupa ve Kuzey Amerika'ya yayıldı.[21] Tebliğ Cemaati'nin hem siyasetten kaçınması, hem de Filistin'in işgali gibi herhangi bir pratik ekonomik, siyasi-içtimâî bakış açısının olmaması, onun siyaseten aktif dînî grupların ciddî kısıtlamalarla karşı karşıya kaldığı ülkelere, bilhassa Batı ülkelerine ve toplumlarına girmesine ve toplumlarda faaliyet gösterebilmesine yardımcı olmuştur.[6]

Yabancı misyonlar

İlk yabancı misyonlar, 1946 yılında Hicaz'a (Suûdî Arabistan'ın batısı) ve Britanya'ya gönderildi.[22] Amerika Birleşik Devletleri bunu izledi ve 1970'li ve 1980'li yıllarda Tebliğ Cemaati, Kıta Avrupa'sında da büyük bir varlığı sürdürebildi.[19] Fransa'da 1960'larda tanıtıldı ve 1970'ten sonra gelen iki onyılda önemli ölçüde büyüdü.[23]

Avrupa'da Tebliğ, marjinal nüfuslara odaklandı — "Avrupa toplumunda herhangi bir kültürel imkândan mahrum göçmen işçiler, `kayıp` gençler, uyuşturucu bağımlıları". 1970'lerin ortalarıyla 1980'lerin ortaları arasında Avrupa'da popülerlik ve sayıları zirveye yükseldi ve bundan sonra Avrupa'da eğitim görmüş Müslüman ailelerden gelen gençlerin "inançları için daha entelektüel bir çerçeve aramaya başlaması" ve Selefî İslâm'a doğru yönelmesiyle (söylendiğine göre Fransa'da 1989 civarında[19] gerilemeye başlamasıyla) azaldı.[24]

2004'te Fransa'da Fransız Müslüman İnancı Konseyi'nde (Fr. Fransızca: Conseil français du culte musulman) temsil edilmekteydi.[19] 21. asrın ilk yarı onyılında Tebliğ Cemaati Fransa'da büyük ölçüde canlanarak 2006'da 100.000 taraftara çıktı.[25] Fakat şimdi,öncelikle 1960'larda oraya gelmeye başlayan büyük Güney Asyalı nüfusundan dolayı Avrupa'daki ana odakları Birleşik Krallık'tır.[26] 2007 îtibariyle Tebliğ üyüleri, Britanya'nın 1350 camiinin 600'ünde bulunuyordu.[27]

Sovyetler Birliği'nin 1991'deki çöküşünden sonra hareket Orta Asya'ya doğru yayılmaya başladı. Başta çoğunlukla Pakistanlı üyelerin çalışmaları sayesinde 2007 itibarıyla Kırgızistan'da,[28] 10.000 Tebliğ Cemaati üyesinin bulunabileceği tahmin edilmiştir.

FBI, Tebliğ Cemaati'nin neredeyse 50.000 üyesinin Amerika Birleşik Devletleri'nde faal olduğunu tahmin eder.[4] Bir tahmine göre 2008 itibarıyla teşkilat 213 ülkede varlığını sürdürmekte olup bütün takipçilerin sayısı 100 ilâ 150 milyon kişi arasındadır. Bâzı ölçümlere göre böylece Tebliğ Cemaati Dünya'nın en büyük Müslüman hareketidir. Taraftarların çoğunluğu Güney Asya'da yaşamaktadır.[4][5] Başka bir araştırmada (İngilizce: Pew Research Center’s Religion and Public Life project) tahminler 12 ilâ 80 milyon taraftar arasında olup 150 ülkede varlığını sürdürmektedir.[3]

Tebliğ Cemaati Hong Kong'da faal olup büyük Kowloon Camii'nden faaliyet göstermekte olup cemaatler oraya muhtelif ülkelerden davah için gelmektedir. Birçoğu Hong Kong'dan civardaki ilçelere öğretmek ve davah için giderler. Mazhar Paşa, Ömer Faruk, Navid Ahmed, Şabbir Ahmed ve başkaları aktif cemaat üyeleridir. Büyük Kowloon Camii, Hong Kong ve en yakın ilçeler için mahallî bir merkezdir.

İnançlar ve hedefler

TC üyelerine Sünnî İslâm'dan sapmadıkları sürece kendi fıkıhlarını takip etmelerine izin verilir.[10][26] Tebliğ Cemaati, hedefini davah, yani İslam'ın misyonerliği veya vaaz edilmesi esasına atıfta bulunarak tanımlar. Tebliğ Cemaati, davayı yalnızca iyiliği emredip kötülükten sakındırma olarak yorumlar ve hedefini iki özel Kur'an ayeti çerçevesinde tanımlar.[29] Bu iki ayet şunlardır:[30]

Tebliğ Cemaati, dini çok iyi anlamasa bile İslâm'ın şartı olan davayı yerine getirmesi için herkesi teşvik eder. Bu, özellikle ulemâ liderliğinde olup din âlimlerinin kendi liderlik rollerini genişlettiği diğer İslâmî hareketlerden farklıdır. Tebliğ Cemaati, en yüksek standartların İslâmî öğrenim ve ahlâkta misyonerlik için ön şart olduğuna dair hâkim fikre katılmayarak davayı ve kendi kendini düzeltme mekanizması olarak teşvik eder.[31]

Selefiler gibi Tebliğ, "onları çevreleyen `inançsız` toplumdan günlük hayatlarında ayrılmaya" çalışırlar. Açıkça çoğu vaazlarında belirtildiği gibi Tebliğ Cemaati'nin tek hedefi, Müslümanların Muhammed tarafından ideal şekilde gösterilen İslâmî hayat tarzını kabul edip ona davet etmeleridir. Bu detaylı bir orthopraksi içerir: "taraftarlar Peygamber gibi giyinir, onun gibi yerde sağ tarafına yatarak uyur"; sol ayakla banyoya gir, fakat önce sağ ayakla pantolonu giy; yemek yerken çatal kullanma, bunun yerine orta, işaret ve başparmağı kullan; erkekler üst dudaklarını tıraş eder, ama sakalları uzatır; pantolon veya elbiseleri "Peygamber, elbiseyi yerde sürüklemek kibir işareti olduğunu söylediğinden" kendi ayak bilekleri üzerinde olmalıdır.[23] Hareket, Müslümanları günlük rutinleri dışında Tebliğ faaliyetleriyle vakit geçirmeleri için teşvik ederek geri kalan rutinin Tebliğ hayat tarzı ile uyumlu hâle gelmesini sağlamak ister. Taraftarları, inançlarını derinleştirmek için Pakistan'daki Deobandi medreselerine kayıt için teşvik de edilir.[32]

Muhammed İlyas tarafından kabul edilen metoda göre en az on kişiden müteşekkil cemaatler (Arapça جماعات), çeşitli köylere ve mahallelere vaaz etmeye gönderilmesini organize etmek oldu. Bu geziler, dawah turları (aşağıya bakınız), şimdi TC liderleri tarafından organize edilmektedir.[32] Bu turlarda Muhammed taklit edilerek "faaliyetin faziletleri hakkındaki hadis"e vurgu yapılır. Faziletlerle alakalı bu hadiste bunlar inanç ve (Allah rızası için) ihtisap olarak adlandırılır ve TC, bunun Âhiret'te mükâfatlandırılmak için en çok güç veren kuvvet olduğuna inanır. TC kurucusu İlyas, faziletleri bilmenin ve a'malu-saliha'nın (iyi işlerle faziletlerin) hukuktan (masâ'il) öncelikli olduğunu vaaz ederdi. İçtihadın detayını (farâ'id (görev) ve sünen (gelenekleri)) bilmenin kişinin namazı teklif etmesi gibi ibadetler yapması hâlinde faydalıdır.[33] Onlar, öğrenmenin ve başkalarını teşvik etmenin en iyi yolunun Kur'an ve peygamberlerin, sahabelerin ve evliyaullahın hadislerdeki hikâyeleri ışığında Tebliğ Cemaati Hareketi tarafından tavsiye edilen kitaplarla öğretmenin en iyi yolu olduğu konusunda ısrar ederler.[9][Note 1] Özellikle Zekeriyya Kandhalvi tarafından hareket ile ilişkili yayınlar olsa da vurgu, kitapla öğrenmeden ziyade ilk elden şahsî iletişim olmuştur.[34] Genellikle Tebliğ Nisâbı (Tebliğ müfredatı) olarak adlandırılan kitapların koleksiyonu, Tebliğ Cemaati büyükleri tarafından genel okuma için tavsiye edilmektedir. Bu set dört kitabı ihtiva eder: Hayat-us Sahaba, Fazâil-e-a'mâl, Fazâil-e-sadaka ve Muntakab Ehadîs.[35]

Tebliğ'in ahlâkı, genellikle Güney Asya'da aşırı şekilde takip edilen bâzı ortodoks olmayan âdet ve törensel âyinler konusunda sosyal mesuliyeti veya bunlara katılımı tavsiye etmemektedir. Mesela Güney Asya'da yaygın olarak yıllık toplantılarda yapılan evlilikler ve başka benzeri kitle toplantılarına katılmayı tavsiye etmez.[36]

İlk başlarda ve Güney Asya'da Tebliğ Hareketi, ortodoksluğa dönmek ve Müslümanların dinî-kültürel kimliklerini hâlâ Hinduizm ile bağlantılı dinî âyinler uygulayan heterodoks ya da "sınırdaki" Müslümanlardan "arındırma"yı hedeflerdi. Böylece bilhassa Hindu misyonerlik hareketlerinin son zamanlarda Hinduizmden dönmüş kişileri hedefleyen çabalarına karşı koymak için bu şekilde hareket ederdi.[37] Ortak misyonerlik hareketlerinin aksine TC, gayrimüslimlere vaaz vermek yerine çoğunlukla Müslümanları 'daha iyi ve daha temiz' ve ideal olarak 'dini mükemmel' yapmaya odaklanmıştır. Bunun sebebi, gayrimüslimlere davanın yalnızca Müslümanın "mükemmelliği" vaaz edilirse ya da böylece çok daha etkili olacağına inandığı içindir.[37][38]

Altı prensip

TC, bir köyü ya da mahalleyi ziyaret eder, yerel Müslümanları davet camide bir araya gelmeye davet edip esaslarını Altı Prensip şeklinde sunar. Bu altı prensip, İslâm Peygamberi'nin arkadaşlarının hayatlarından elde edilmiştir. Bir rivayette "Sahabelerim yol gösterici yıldızlar gibidir. Hangisine sarılsanız hidayete erersiniz" denmektedir.[16] Muhammed İlyas, Tebliğ Cemaati öğretilerinin özetinin özeti olan altı talebi altı prensibi şeklinde ifade etti. Bu altı prensip şunlardır:

  1. Kelime-i Şehâdet: "İman - İmanın bir maddesi olup Müslüman, Allah'tan başka hiçbir Tanrı olmadığını ve İslâm Peygamberi'nin onun son elçisi olduğunu kabul eder."
  2. Salat: "Namaz - manevî yükseliş, dindarlık ve maddî dünyanın kötülüklerinden arınmış bir hayat için gerekli olan beş vakit namaz."
  3. İlim ve zikir: "Allah'ı bilme ve hatırlama - oturumlarda yapılıp cemaatin emirin vaazını dinler, namaz kılar, Kur'an'ı tilavet eder ve Riyazus-Sâlihîn, (yorumsuz otantik hadis derlemesi olan) Muntahab Ehadîs, Hayat-us Sahabe, Fadhail-e Amaal, cilt 1 & 2 ve başka kitaplardan hadis okur."[39]
  4. İkrâm-e-Muslim: "Müslümanı şereflendirme - Dost Müslümanların şeref ve hürmet ile davranma."
  5. İhlas-e-Niyya: "Niyette samimiyet - Bir insanın hayatını her amelde Allah rızasını arayarak ve kendini değiştirme hedefiyle yaparak islâh etmesi."
  6. Dâvet-i-Tebliğ (Davah): "Davet ve vaaz - İnanca ve faziletlerini öğrenme uğruna dayalı, Peygamber İslâm Peygamberi'nin izinden giden ve O'nun mesajını kapıdan kapıya taşıyan bir hayat yaşamak için zaman ayırma."[26]

Teşkilât
Dakka'daki Kakrail Camii. Tebliğ Cemaati hareketi Bangladeş'te çoğu zaman buradan çalışır.

Tebliğ Cemaati gayriresmî bir organizasyon yapısına sahiptir ve içine kapanık kurumsal profili vardır. "Minimal hiyerarşi bağımlılığı, liderlik pozisyonları ve karar verme işlemleri ile serbest bir dinî hareket" şeklinde tarif edilmiştir."[40] Kitle iletişim araçlarından, faaliyetler ve üyelikler hakkında ayrıntılar yayınlamaktan uzak durur. Grup, ayrıca esas olarak siyasi ve tartışmalı konularda görüşlerini ifade etmekten bu konularda anlaşmazlıkları önlemek için kaçınır.[41][42] Bir teşkilat olarak Tebliğ Cemaati bağış talep etmez ve herkes tarafından finanse edilmez, hatta üyeleri kendi harcamalarını kendileri karşılar. Hiçbir resmî kayıt işlemi ya da resmî üyelik olmadığından üye sayısı şimdiye kadar tespit edilmemiş olup tam üyelik istatistikleri bilinmemektedir.[21] Hareket, büyükleri ile mülâkattan uzak durur ve hareketle ilişkili (genellikle Tebliğ Nisâb (Tebliğ müfredatı) olarak zikredilen) yayınları olmasına rağmen hiçbir zaman resmî yazılar yayınlamamıştır. Vurgu kitap öğrenme yerine, daha ziyade ilk elden kişisel iletişim olmuştur.[9][34]

Teşkilatın faaliyetleri Markaz adı verilen merkez ve genel merkezlerden koordine edilmektedir. Tebliğ Cemaati, başlangıçta başladığı yer olan Hindistan'daki Güney Delhi'nin Nizamuddin Batı ilçesindeki Nizamuddin Markaz denilen uluslararası merkezi hâlen muhafaza eder. Aynı zamanda faaliyetlerini koordine etmek için 213 ülkede ülke merkezleri vardır. Bu merkezler ortalama 10 ilâ 12 kişiden müteşekkil cemaatler hâlinde Müslümanları Allah'ın yoluna sadık kalınmasını hatırlatmak için yola çıkan gönüllü ve kendi kendini finanse eden insanları teşkilatlandırır.[5] Bu cemaatler ve vaaz misyonları kendi üyeleri tarafından finanse edilmektedir.

Başkanlık

Emir, Tebliğ Cemaati liderinin ünvânı olup bilhassa aranan özelliği dünyevî rütbeden ziyade itikat kalitesidir.[36] Tebliğ Cemaati'nin emiri merkezî bir danışma konseyi (şûrâ) ve Tebliğ Cemaati büyükleri tarafından hayat boyu tayin edilir.[34] İlk emir, hareketin ayrıca kurucusu olan Mevlana Muhammed İlyas Kandalavi, ikincisi oğlu Mevlana Muhammed Yusuf Kandalavi ve üçüncüsi de Mevlana Inaam ul-Hasan oldu.[21] Şu anda Hacı Abdul Vahhab ve Mevlana Saad Kandalvi v.s.'den müteşekkil bir âlimler konseyi vardır. İnam-ul Hasan'ın oğlu Mevlana Zübeyir ul-Hassan Delhi'de 18 Mart 2014 tarihinde öldü. Kendisi Tebliğ Cemaati'nin dördüncü emiri idi.

Faaliyetler ve âdetler

Tebliğ Cemaati'nin faaliyetleri Altı İlke'nin sonuncusu ile karakterize edilebilir. Bu ilke, Tafrik-i Vakt'dir (zaman ayrılması) ve geçici olarak seyahat için de olsa dünyadan çekilmeyi doğru görür. Seyahat, şahsî reformun en etkili yöntemi olarak kabul edilmiş olup kuruluşun sembolik bir özelliği haline gelmiştir. Bu geri çekilmenin gayesini açıklamak üzere dünyevî hoşgörünün yol açtığı tahribatı yamamak için kuru havuz benzetmesini kullanırlar.[43]

Her biri bir emir tarafından yönetilen bu ferdî cemaatler, Allah'ın yolunda dâim olmayı insanlara hatırlatmak için şehir veya ülke genelinde her Markaz tarafından gönderilirler. Çalışmanın süresi her cemaatin takdirine bağlıdır. Bir gezi bir akşam, birkaç gün ya da uzun bir süre devam edebilir.[4][36]

Hurûc (misyonerlik gezisi)

En büyük İslâmî hareket olan Tebliğ Cemaati, takipçilerini harcamalarını bir kalıp takip ederek onun teşvik "haftada bir gece, ayda bir hafta sonu, yılda 40 sürekli gün ve hayatta en az bir kere 120 günü tebliğ görevleri yapmayı" tavsiye eder. Bu turlar sırasında genellikle sırtlarında uyku tulumu taşıyan basit, beyaz, gevşek elbiseler giymiş üyeleri görülür.[36] Bu üyeler tebliğ faaliyetleri için üs olarak camiler kullanırlar, fakat bâzı camiler daha sık tebliğ faaliyetleri yüzünden bu yolculuklarda özellikle teşkilatla ilişkili olduğu görülür. Bu camiler genellikle mahalle üyeleri için periyodik ve daha küçük toplantıların yapıldığı yerdir.[9]

Camilerde kaldıkları süre boyunca bu cemaatler günlük bir gaşt yaparak tercihen bir kılavuz yardımı ile oranın mahallelerini ziyaret eder.[26] Camide akşam namazını kılmak üzere insanları davet ederler ve katılanlarla Altı İlke'yi özetleyen bir vaazı namazdan sonra verirler. Onlar kendi kendine islâh ve İslâm'ın yayılması için kendilerinin tebliği için vakit ayırması için katılımcılara davette bulunurlar.[44][45] Ayrıca yeme, uyku gibi düzenli faaliyetler de camilerde gerçekleştirilmektedir.[7] Bilhassa kılık kıyafet ve şahsî tarvırlar konusunda dönmeye çağıran bir küresel Sünnî misyonerlik ve dirilişçi hareketidir.[14] Cemaatin çoğunluğu Güney Asya'da yaşayan takriben 12 ilâ 150 milyon arasında taraftarı 213 ülkede bulunmaktadır.[4][8] Generally, the assumed role of these jamaat members cycle in a way that they may be engaged as a preacher, a cook or as a cleaner at other times. Among Tabligh Jamaat members, this is generally referred to as khidmat which essentially connotes to serving their companions and freeing them for tablighi engagements.[36] The members of the Jamaat are assigned these roles based on the day's mashwara. The markaz keeps records of each jamaat and its members, the identity of whom is verified from their respective mosques. Mosques are used to assist the tablighi activities of individual jamaats that voluntarily undertake preaching missions.[4][5] Members of a jamaat, ideally, pay expenses themselves so as to avoid financial dependence on anyone.[36] Tablighi Cemaati'nin ortaya çıkması, İslâm ve Hristiyanlığa dönmüş olan Hinduları yeniden Hinduism'e döndürmek için yirminci yüzyılın başlarında büyük çaba sarfeden çeşitli Hindu misyonerlik hareketlerinin yükselişi ile aynı zamana denk gelir.[13] Bu Hindu dirilişçi hareketler arasında dikkat çeken Shuddhi'dir (saflaştırma) ve Sanghatan (konsolidasyon) hareketlerdi. Tebliğ hareketi hâlâ Hinduizm ile bağlantılı âdet ve dinî ayinleri uygulayan "sınırda" Müslümanların dinî-kültürel kimliklerini teyit etmeyi hedeflemiştir. Ortak misyonerlik hareketlerinin aksine, TC çoğunlukla Müslümümanları 'daha iyi ve temiz' yapmayı (Rabbin Gücü'ne olan inançlarını güçlendirmeyi) hedefler, ayrıca gayrimüslimlere davayı taşısa da çok daha düşük seviyede taşır. Bunun sebebi, insanın gayrimüslimlere davayı getirmeden evvel mükemmel olması gerektiği, ancak o zaman etkili olabileceğidir. Bu yüzden bu hareket, Müslümanları mükemmel Müslüman yapmaya İlyas tarafından başlatılmıştır.[46][47]

İçtimâ (yıllık toplanma)
Müslümanların Tongi, Bangladeş'teki Bishwa Ijtema (Dünya Toplanması)

İçtimâ denen taraftarların yıllık toplanmasına, her ülkenin genel merkezinde olur. Tipik bir içtima üç gün sürer ve son derece uzun bir dua ile biter.[25] Bu toplanmalar, Tebliğ Cemaati taraftarlarınca yoğun olarak nimetlerin indiği zamanlar olarak görülür ve bâzı memleketlerde 2 milyondan fazla üyeyi bir araya getirir.[9] Dünya'nın en eski içtiması Hindistan'ın Madhya Pradesh'in eyalet başkenti Bhopal'da yapıldı. İçtimalar, bütün Dünya'dan insanları bir araya getirir. Neredeye 2 milyon insan, bu yıllık toplanmaya katılır. Bu toplanmaların en büyüğü Bangladeş'te yapılmaktadır. Bangladeşli toplanmaya Bishwa Ijtema (Dünya Toplanması) denir ve bütün Dünya'dan 3 milyonu aşan taraftar kitlesini Dakka yakınlarındaki Tongi'de bir araya getirir.[48][49] İkinci büyük Tebliğ Cemaati toplanması Pakistan'da Raiwind'de olur ve buna 2004'te takrîben 1,5 milyon insan katılmıştır.[50] 2011'de Pakistan, içtimayı iki kısma ayırdı ve toplamda 1 milyon insan her birine katıldı.[51][52]

Kadınların yeri

TC'de kadınlara evde kalmaları ve "kadınla erkeği radikâl olarak ayıran" bir hayatı seçmeye teşvik edilir. Fakat onlar da küçük gruplarda bir araya gelip Tebliğ Cemaati'nin temellerini görüşerek ve kocalarıyla misyonerlik gezilerine katılarak misyonerlik yaparlar.[53] Tebliğ Cemaati, davanın hem kocalarından, hem de çocuklarına bakmaktan mühim olduğunu öğretir.[53]

1996'da Barbara Metcalf'ın yaptığı bir araştırmaya[36] göre TC'de kadınlar, hareketin başlangıcından beri katılmaya teşvik edilmişlerdir. Bâzı âlimler kadınların katılmasına karşı çıkmış, fakat Muhammed İlyas yavaş yavaş onların desteğini kazanabilmiş ve ilk kadın cemaati Delhi yakınlarındaki Nizamuddin'de kuruldu.[36] Bir erkek yakını ile beraber kadınların da cemaatlerle çıkıp başka kadınlarla çalışmalarını tevâzû, halvet ve erkeklerden ayırı durma çerçevesinde çalışmalarına teşvik edilirler. Kadınlar hicaba el ve yüzlerini de örterek sıkı olarak uyarlar.[25][36] Kadın cemaatleri bazen büyük yıllık toplantılara katılırlar; bunun dışında genelde mahallelerarası toplantılar yaparlar. Güney Asya İslâm kültürü kadınların camiye ve türbeye gitmesine teşvik etmediğinden bu buluşma yerleri, kadınlara bir araya gelip beraberce dua etme imkânı sağlar.[36]

Birçok modern İslâmî harekette kadınlar ancak evlerinde bir rol oynar. Tebliğ Cemaati, cinsiyetlerarası roller muğlaklaşmış olup her iki cins de ortak davranışsal modele ve tebliğe kendini verme esasına tâbîdir. Burada vurgu her iki cinsin bölüştüğü mesuliyetlerdedir. Erkekler de dava turları sırasında cinsiyetlerarası rolleri âdetâ yeniden çizerek yıkayıp yemek pişirirken kadınlar da ev halkını beslemekte erkeklere yardımcı olurlar.[36] Kadınlar, hareketin yüksek seviyelerinde herhangi bir rol oynamamaktadır[25], fakat görüşleri kāle alınır.[36]

Tartışmalar
Mushawara after Beyan Subh'dan sonra Cot Goh'da (Mon Tasiek, Açe İlçesi) Tebliğ Cemaati merkezinde müşavere

Terörle bağlantılar

Birçok dış gözlemci, grubu medyadan ve hükûmetten kaçındığı, genelde gizli olarak çalıştığı ve misyonerleri sosyâl uygunsuz durumlara karşı esaslara dayalı sade bir hayat tarzıyla yaşadığından kısmen de olsa "politik olmayan" bir grup olarak nitelendirdi.[54] Mesela İslâm konusunda üç Batılı uzman, teşkilatı şu şekilde tarif etti:

"sakin ve politik olmayan bir "insanlara vaaz verme" hareketi."[54][55]—Graham E. Fuller, eski bir CIA yetkilisi ve İslâm mütehassısı, (Politik İslâm'ın Geleceği (İng. İngilizce: The Future of Political Islam adlı eserin yazarı)
"tamamen politik olmayan ve kanunlara uyan."[54][56] —Olivier Roy, Fransız Millî Bilimsel Araştırma Merkezi'nde Fr. Fransızca: Centre national de la recherche scientifique tanınmış bir otorite
"uluslararası temelli politik olmayan, dinginci misyonerci yenileme [hareketi]" (faaliyetlerini özel hayatları yeniden şekillendirmek için gayret gösteren Adsız Alkolikler'e benzetir)[9] —Barbara D. Metcalf, Michigan Üniversitesi

Başka biri "politik olmayan duruşu"ndan bahsederek bunun sayesinde

"politik eylemci İslâmî grupların şiddetli sınırlamalarla karşı karşıya kıldığı Müslüman ve gayrimüslim toplumlara engellenmeden girmeyi ve çalışmayı başardı." [6] —Mumtaz Ahmad

Fakat Tebliğ Cemaati'nin üyeleri Pakistan'da politikaya karıştı[54] ve Batıda birtakım genç adam, gruptan geçtikten sonra dinin aşırı, militan yorumuna geçtiler.[23]

Pakistan'da babası tanınmış bir Tebliğ üyesi ve finansörü olan başbakan Navaz Şerif, Tebliğ üyelerinin mühim politik mevkilere gelmesine yardımcı oldu.[57] Mesela 1998'de bir Tebliğ üyesi olan Muhammed Refik Tarar, merasimli başkanlığa geçerken 1990'da Cevat Nasır, Pakistan'ın ana istihbarat teşkilatı olan Servislerarası İstihbarat'ın genel başkanlığına getirildi. 1995'te İslâmî gâyelere karşı daha az sempatisi olan Benazir Butto başbakanlığa tekrar geldikten sonra hepsi Tebliğ Cemaati üyesi olup bazılarının Amerika Birleşik Devletleri Dışişleri Bakanlığı'nca terör örgütü olarak vasıflandırdığı Mücahit Hareketi (İng. İngilizce: Harkat-ul-Mujahideen) teşkilatının üyesi olan birkaç düzine yüksek rütbeli subay ve sivilin plânladığı bir darbe girişimi, Pakistan Ordusu'nca engelledi.[54][58] Ocak 2016'da Pakistan'da "Tebliğ Cemaati'ne karşı yapılan muhtemelen yapılan ilk sınırlamayla" Pencap hükûmeti, üniversite kampüslerinde vaaz vermeyi yasakladı ve Tebliğ Cemaati'ni (ve başka öğrenci olmayan kişileri) kampüs yurtlarında kalıp vaaz vermesini yasakladı.[59]

Fransa'da "İslâmi ifratçıların %80'i" Tebliğ Cemaati'nin yüksek seviyelerinden geldiğinde Fransız istihbarat memurlarının Tebliğ Cemaati'ni "tutuculuğun antresi" olarak vasıflandırmalarına sebep oldu.[54][60][61][62] TC'nin üyeleri arasında (11 Eylül saldırıları için hüküm giyen tek kişi olan) Zekeriya Musavi, 2001'de Afganistan'da Tora Bora saldırılarında kaçarken öldürülen Fransız Hervé Djamel Loiseau; Cezayir doğumlu bir Fransız olup 2005'te Fransa'daki ABD. Büyükelçiliği'ni havaya uçurmaya teşebbüsten dolayı hüküm giyen ve el-Kaide üyesi olduğu bilinen Djamel Beghal.[23] 2008'de İspanya'daki Barselona'da önlenmiş bir bombalı komplo ile ilgili olarak "bâzı medyaların raporlarında" şehirdeki bir Müslüman liderin polislerin (bomba yapımı için malzeme ele geçirdiği) baskınlarında tutuklanan 14 şüphelinin Tebliğ Cemaati üyesi olduğunu söylediğini haber verdi.[4][63] Tebliğ Cemaati üyelerinin karıştığı başka terörist komploları ve sivile saldırıları arasında Portland Yedi, Lackawanna Altılıları, 2006 transatlantik uçak komplosu, 7 Temmuz 2005 Londra bombalamaları, 2007 Londra oto bombaları ve 2007 Glasgow Uluslararası Hava Meydanı saldırısı sayılabilir.[4]

Eski İç İşleri Emniyet Departmanı çalışanı Philip Haney, aynı zamanda terörist Syed Rizwan Faruk'un sık sık gittiği San Bernandino'daki Dâr-ul Ulûm-ul İslâmiye Camii'ne bağlı olan Tebliğ Cemaati'ni "milliyetlerarası İslâmcı ağ"ın parçası olarak tasvir eder.[64] Yardımcı FBI Müdürü Michael Heimbach, "Tebliğ Cemaati'nin Amerika Birleşik Devletleri'nde hatırı sayılır varlığı vardır ve El Kaide'nin onları aralarına almak için kullandıklarını tespit ettik."[54][65]

Amerika Yabancı Politika Konseyi'nin Tebliğ Cemaati hakkındaki raporu şunu tespit eder:

"Bugün TC hakkındaki mevcut veri gösterir ki Dünya'da bulunduğu çeşitli yerlerde sırf İslâmî normlara uyulmasının altını çizmekle, başka dînî âdetlere karşı hoşgörüsüzlük ve bütün gezegeni İslâmlâştırma hedefine sarsılmaz bağlılığıyla cihatçı grupların pasiv destekçisidir… Fakat politikadan (en azından alenen) kaçınması, TC'yi çoğu mekânda dikkatli hükûmet organlarının baskınsından kurtulmasını sağlamıştır."[66]

Fransız Tebliğ uzmanı Marc Gaborieau'ya göre felsefesi ve millîlik ötesi hedefleri, "Dünya'nın plânlanmış fethi"ni de ihtiva eder.[54][67]

Tenkit

Tebliğ Cemaati'ndeki kadınlar tam örtündüğünden kadınları "kesinlikle boyun eğen ikinci sınıf" insan gibi tutmakla suçlanıyor.[25]

Tebliğ Cemaati ayriyeten İslâmî çevrelerce de tenkit edilmiş olup Hindistan alt kıtasındaki ana karşıtı Berelvi hareketidir. Ana tenkitlerden biri, erkeklerin bilhassa da'va turlarına çıkarak ailelerini ihmal ve göz ardı ettiğidir. Tebliğ Cemaati'ne katılanlar, buna cevâben her iki cinsiyetin de eşit şekilde tebliğe katılması gerektiğini ileri sürerler. Bunun dışında kadınların erkekler gibi aynı zamanda tebliğ sorumluluğunu taşımaya çağrıldığını ve erkeklerin çocuk bakımı sağlayarak kadınların katılımını kolaylaştırmaları gerektiğini söylerler.[36]

Bilhassa Hizb ut-Tahrir'den ve Cemaat-i İslâm'den gelen birçok tenkitçi, Tebliğ Cemaati'nin politik nötür duruşlarından dolayı tenkit eder. İslâmî kuvvetlerin gayri İslâmi kuvvetlerle mücadelesinde Tebliğ Cemaati üyelerinden destek almış olabileceğini söylerler. Tebliğ Cemaati'ni Pakistan'ın 1956'da kabul ettiği İslâmî anayasa, İslâm ve sosyalizm (1969-1971), Hindistan'da 1970'ler ve 1980'lerdeki toplumsal isyanlar Tahrik-e-Hatme Nübüvvet (1974) ve Tahrik-e-Nizâm-e-Mustafa (1977) gibi mühim meselelerde nötr kaldığını tenkit ederler.[68]> Tebliğ Cemaati, bunlara cevap olarak ancak politik tartışmalara katılmayarak TC'nin mânevî şuurun yeniden uyanışıda başarılı olduğunu iddia eder. Ayrıca politikadan uzak duruşuyla Eyüb Han (1960'lar) ve İndira Gandhi (1975-1977) gibi zor zamanlarda başka sosyopolitik İslâmî grupların sınırlamalarla karşı karşıya kalırken faaliyet gösterebilmesine yardım etmiş olduğunu söyler.[68]

Siyasi katılımı konusundaki görüş farklılığı, aynı zamanda Tebliğ Cemaati'yle İslâmî hareketler arasındaki temel farklılığa da işaret eder. İslâmcılar, İslâmî toplumu kurmak için politik güce sahip olmanın mutlak şart olduğuna inanırken Tebliğ Cemaati, sadece politik gücü elde etmekle İslâmî sosyal düzeni kurmak için yeterli olmadığı görüşündedir.[69] Tebliğ Cemaati'nin özel olarak odaklandığı cemiyetin fertleri olup üyeler, cemiyetin ve müesseselerin reformunun ancak eğitimle ve fertlerin reformuyla mümkün olacağına inanırlar. Millet ve sosyal sistemlerin yüksek seviyedeki politik yapılarla değil fertler sayesinde var olduğu konusunda ısrarlıdırlar..[70]

TC, ayriyeten de yetersiz ortodoksi ve Sufilerle işbirliğiyle de suçlanıyor.[71][72] Suudi Arabistan'ın eski büyük müftüsü Şeyh Abdulazin bin Baz'ın "Cema’at-ul-Tebliğ'in … birçok sapıklıkları mevcuttur. Bâzı bidat ve şirk yönleri olduğundan onlarla çıkmak doğru olmaz" dediği haber verilmektedir.[73][74] Başka bir Vahhabi din adamı olan Fâlih ibn Nâfî el-Harbî'nin TC için "uydurma masalların ve kaynaksız hikâyelerin kaynağıdir ve ehl-i bid’attır" dediği haber verilmiştir.[75]

Tebliğ Cemaati'nin ileri gelenleri, İslâm'de (diğer dinlerdeki gibi) farklı düşünce okulları olduğu, toplanmalarında farklı noktaları görüşürlerse Ümmet'i birleştirecekleri yerde bölecekleri görüşündedirler.

Mühim üyeleri

Tebliğ Cemaati'nin üye listeleri veya üyelik için formel prosedürleri olmadığından ona bağlılıkları ölçmek ve teyyid etmeyi zorlaştırmaktadır.[76]

Hindistan'ın eski cumhurbaşkanı Dr. Zakir Hüseyin de bu harekete bağlıydı. Pencap'ın eski başbakanı Pervaiz Elahi de Tebliğ Cemaati'nin güçlü bir destekçisidir. 2011'de Raiwind Markaz'da bir Tebliğ Cemaati camii için 75 kanal toprak vermiştir.[77]

Mevlana Tarık Cemil, Tebliğ Cemaati'nin tanınmış bir üyesidir.[78] Eski şarkıcı ve pop yıldızı Cüneyt Cemşit'in Tebliğ Cemaati ile yakın bağlantıları olup profesyonel şarkıcı kariyerine son vermesi, bu harekete olan meyline atfedilmektedir. Attaullah Khan Essa Khailwi|Attaullah Essa Khailwi de dahil olmak üzere şarkıcılar, aktörler ve modeller,[79] Gulzar Alam,[80] Bacha,[77] Alamzeb Mujahid[81] de harekete bağlıdırlar.

Pakistan'ın eski korgenerali ve istihbarat teşkilatı Servislerarası İstihbarat'ın başkanı olan Caved Nasir ve Pakistan Ordusu generali Mahmud Ahmed, iş hayatı sırasında Tebliğ Cemaati üyesi olmuşlardır.[82] Tebliğ Cemaati'nin ayriyeten Pakistanlı profesyonel kriket oyuncuları arasında kayda değer taraftarları vardır: Şehid Afridi, Muhammad Yusuf ve eski kriketçiler Saklayn Muştak, İnzamam-ul-Hak, Muştak Ahmed, Sayid Enver ve Sayid aktif üyelerdir.[83] Muhammed Yusuf'un İslam'a girişi, yaygın olarak Tebliğ Cemaati etkisine bağlanmaktadır.[84]

Kaynakça
  1. Butt, Riazat (18 February 2011).
  2. Rabasa, Angel (2004).
  3. Masoodi, Ashwaq (16 Sept=ember 2013).
  4. Burton, Fred; Scott Stewart (23 January 2008).
  5. Sameer Arshad (22 July 2007).
  6. Ahmed, "Islamic Fundamentalism in South Asia", 1994: p. 524
  7. Dietrich Reetz, Sûfî spirituality fires reformist zeal: The Tablîghî Jamâ‘at in today's India and Pakistan, Archives de sciences sociales des religions [En ligne], 135 | juillet - septembre 2006, mis en ligne le 01 septembre 2009, consulté le 29 novembre 2014. p. 33.
  8. Dominic Kennedy and Hannah Devlin (19 August 2006).
  9. Metcalf, Barbara.
  10. Ayoob 2007, p. 135
  11. Jenkins, Philip (2007).
  12. "Tablighi Jamaat does not preach jihad, says senior Muslim leader" 27 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  13. Ballard 1994, p. 64
  14. Masud 2000, p. xiii
  15. Agwani, Mohammad Shafi (1986).
  16. Ahmed, "Islamic Fundamentalism in South Asia", 1994: p.513
  17. Ahmed, "Islamic Fundamentalism in South Asia", 1994: p.512
  18. Ballard 1994, p. 65
  19. Kepel, War for Muslim Minds, 2004: p.261
  20. Roy 2007, p. 342
  21. Ahmed, "Islamic Fundamentalism in South Asia", 1994: p.514
  22. Masud 2000, p. 127
  23. Smith, Craig S. (April 29, 2005).
  24. Kepel, War for Muslim Minds, 2004: p.260-2
  25. Khalid Hasan (13 Ağustos 2006). "Tableeghi Jamaat: all that you know and don't". Daily Times. 8 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ocak 2010.
  26. Howenstein, Nicholas; Dr. Eva Borreguero. "Islamist Networks: The Case of Tablighi Jamaat". 8 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Haziran 2007.
  27. Norfolk, Andrew (10 Eylül 2007). "Muslim group behind 'mega-mosque' seeks to convert all Britain". Londra: TimesOnline. 15 Ekim 2008 tarihinde kaynağından (ece) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2008.
  28. Rotar, Igor (23 Haziran 2007). "Pakistani Islamic Missionary Group Establishes a Strong Presence in Central Asia". EurasiaNet. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Kasım 2008.
  29. Masud 2000, p. xxi
  30. Masud 2000, p. xxii
  31. Ahmed, "Islamic Fundamentalism in South Asia", 1994: p.515
  32. Kepel, War for Muslim Minds, 2004: p.83
  33. "DAWAT O TABLIGH & ISLAH: What is and What not in Fazail e Amaal,Haqeeqat Reality of allegation Propaganda discussion" 10 Mart 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  34. Ahmed, "Islamic Fundamentalism in South Asia", 1994: p.516
  35. Masud 2000, p. 82
  36. Metcalf, Barbara (27 February 1996).
  37. Ahmed, "Islamic Fundamentalism in South Asia", 1994: p.511
  38. Masud 2000, p. 28
  39. "Tableeghi Jamaat: On the scale of Qur'aan & Sunnah | Civil" 2 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  40. Ahmed, "Islamic Fundamentalism in South Asia", 1994: p.459
  41. Alexiev, Alex (Winter 2005).
  42. "600 couples wedded at Ijtema" 8 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  43. Masud 2000, p. 166
  44. "Religious conference: Second Raiwind Ijtema session ends" 29 Mayıs 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  45. Picard, Joe.
  46. Marty 1994, p. 511
  47. Masud 2000, p. 104
  48. Uddin, Sufia M. (2006). Constructing Bangladesh (illustrated bas.). UNC Press. s. 224. ISBN 0-8078-3021-6. 22 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2016.
  49. "Millions of Muslims gather in Bangladesh". Reuters, UK. 2 Şubat 2007. 25 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2009.
  50. "600 couples wedded at Ijtema". Daily Times. 21 Kasım 2004. 8 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2010.
  51. "Raiwind Ijtema: Thousands head home as first session ends". The Express Tribune. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2014.
  52. "Religious conference: Second Raiwind Ijtema session ends". The Express Tribune. 28 Kasım 2011. 29 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2014.
  53. De Féo, Agnès (2 Ekim 2009). "Behind the Veil, In the Ranks of the Tablighi Jamaat". World Religion Watch. 28 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ocak 2016.
  55. "The Future of Political Islam". Foreign Affairs. 2002-03-01. Retrieved 2008-03-28.
  56. "Search for a perfect world of Islam". Le Monde diplomatique. 2002-05. Retrieved 2008-03-28.
  57. B. Raman, "Nawaz in a Whirlpool," South Asia Analysis Group, Oct. 10, 1999.
  58. The News (Lahore), 1995-02-13.
  59. Punjab campus hostels out of bounds for Tableeghi Jamaat| Dawn| Dunya News| 2016-01-30
  60. Le Monde (Paris), 2002-01-25.
  61. Lewis, Paul. "Inside the Islamic group accused by MI5 and FBI | UK news". The Guardian. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2014.
  62. "Qaeda used Tablighi Jamaat as cover: WikiLeaks". Zeenews.india.com. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2014.
  63. Haahr, Kathryn (13 Şubat 2008). "Spanish Police Arrest Jamaat al-Tabligh Members in Bomb Threat". Jamestown Vakfı. 28 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2016.
  64. Picard, Joe. "Administration nixed probe into Southern California jihadists". TheHill. 20 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2015.
  65. Sperry, Paul (27 Aralık 2015). "Cleric denies ties to San Bernardino killers as phone records surface". New York Post. 31 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2015.
  66. "Tablighi Jama'at | The World Almanac of Islamism". almanac.afpc.org. 23 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2015.
  67. Marc Gaborieau, "Transnational Islamic Movements: Tablighi Jamaat in Politics," ISIM Newsletter (International Institute for the Study of Islam in the Modern World), July 1999, p. 21.
  68. Ahmed, "Islamic Fundamentalism in South Asia", 1994: p.518
  69. Ahmed, "Islamic Fundamentalism in South Asia", 1994: p. 519
  70. Ahmed, "Islamic Fundamentalism in South Asia", 1994: p. 517
  71. "Fadhaa'il A'maal & the truth about Tableegh Jaam'aat. What is Fazaail-e-Aa'maal?". ummah.com. 1 Aralık 2004. 31 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ocak 2016.
  72. "The Jamaat Tableegh and the Deobandis: A Critical Analysis of their Beliefs, Books and Dawah by Sajid Abdul-Kayum". 22 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2016.
  73. 'Abdul-'Azeez ibn Baaz. "Final fatwa of Shaykh 'Abdul-'Azeez ibn Baaz warning against the Jamaa'ah at-Tableegh". ummah.com. 7 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2016.
  74. "Jama'atul Tableegh & the Prayer Within Mosques That Contain Graves". FatwaIslam.Com. 7 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2014.
  75. Abdul-Aziz Ibn Baz (22 Nisan 1986). "Investigative Reports & findings of Saudi Scholars on Tableeghi Jamaat". central-mosque.com. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Şubat 2016.
  76. "Investigative Reports & findings of Saudi Scholars on Tableeghi Jamaat | Civil". Central-mosque.com. 9 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2014.
  77. "Pervaiz invited to attend BD congregation". The Nation. 28 Kasım 2011. 20 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2016.
  78. "Religious harmony: Dousing the flames of sectarianism". The Express Tribune. 11 Haziran 2013. 31 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2014.
  79. "Top Stories". The News. 18 Aralık 2006. Erişim tarihi: 9 Şubat 2010.
  80. "Entertainment industry of Frontier hangs in the balance". The News. 20 Ocak 2009. 3 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2009.
  81. "Popular comedian quits showbiz". The News. 17 Ocak 2009. 13 Ağustos 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2009.
  82. Raman, B (3 Haziran 2003). "Cambodia meets Islam head on". Asia Times. 2 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2010.
  83. "Annual Karachi Tablighi Ijtima". Daily Times. 28 Temmuz 2007. 8 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2010.
  84. "Pakistan's Youhana embraces Islam". BBC News. 19 Eylül 2005. 16 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Şubat 2010.

Literatür

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.