İl-İtmiş Bilge Kağatun

İl-İtmiş Bilge Kağatun[1], hukuki olarak Göktürk Kağanlığı'nın son hükümdarıdır. Çince adı P'o-f'o'dur.[2] Bu adın Eski Türklerde "dirayetli"[3] anlamında kullanılan "Bügü" ismi olabileceği düşünülmüştür.[4] Aslen ülkeyi hiçbir zaman yönetmemiştir. Tonyukuk'un kızı, Bilge Kağan'ın eşi, Bilge Kutluk Tengri Kağan'ın annesidir.

Yaşamı

II. Göktürk Kağanlığı'nda başdanışmanlık yapan Bilge Tonyukuk'un kızıdır. Göktürklerin soylu kabilelerinden Aşide sülalesindendir.[2] Kulun Beg'in de >Çin tarafından mağlup edilmesiyle birlikte; II. Göktürk Devleti tamamen dağılmıştır. Bunun üzerine Bilge Kağatun, Çin'e sığınmıştır. Burada kendisine prenses unvanı verilmiş, Çin hükümdarı tarafından Türk boylarının hükümdarı olarak atanmıştır.[5]

Bilge Kağan cinayeti ile ilişkisi

Türk araştırmacı Ahmet Akyol'un iddiasına göre Bilge Kağan cinayetinin faili Buyruk Çor değildir. Ona göre, bu cinayeti işleyen kişi İl-İtmiş Bilge'dir.[6] Bu iddiaya göre, Çinlilerle büyük bir ticaret anlaşması yapmaya hazırlanan Bilge Kağan, bu anlaşma sayesinde Çinli bir prensesle evlenmek istemiştir. Bunun üzerine eşi tarafından zehirlenmiştir.

Kaynakça
  1. Maier, Pieter (2007), Türkische Reiche
  2. Meydan Larousse (1985), Büyük Lûgat ve Ansiklopedi - 5. cilt - Sayfa 269.
  3. Gabain, Eski Türkçenin Grameri, TDK Yayınları.
  4. "Eski Türk Adlarının Çinceden Orijinal Hâline Çevrilmesi". 23 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2016.
  5. Ahmet Taşağıl: Göktürkler, AKDTYK Yayınları, Ankara, 2012, ISBN 978-975-16-2460-4 ss.359-62
  6. "Kim ve Neden Zehirledi ?." Ahmet Akyol. 1 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2013.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.