Yen-Men Kalesi Kuşatması

Yen-Men Kalesi Kuşatması, Çin-Sui Hanedanı Yang-ti'nin bugün Taiyuan adıyla bilinen şehrin kalesinde Doğu Göktürk Kağanlığı ordusu tarafından 615'te kuşatılması olayıdır.[1][2][3] Kuşatma sonrasında, Sui Hanedanlığı'nın ülke içerisindeki otoritesi iyice zayıflamış ve Sui Hanedanlığı yıkılmıştır.

Yen-Men Kalesi Kuşatması
Günümüzde Taiyuan şehri
Tarih 11 Eylül 615 Bölge Taiyuan, Orta Asya Sonuç Göktürklerin siyasi üstünlüğü ele geçirmesi, Sui Hanedanı'nın güç kaybetmesi ve nihayetinde 2 yıl içerisinde yıkılması
Taraflar
Sui Hanedanlığı	Doğu Göktürk Kağanlığı
Komutanlar ve liderler
İmparator Yang-ti	Şipi Kağan
Güçler
Bilinmiyor	100.000 atlı

Kuşatma nedeni

İmparator Yang-ti ve oğlu veliaht prens Yang Çien, kışlık imparatorluk sarayında konaklamak için Şansi'ye hareket etme düşüncesindeydi. Bu gezi sırasında imparator, kendi sarayında bir müddet konakladıktan sonra; Çin Seddi'ni geçerek kuzeydeki hudut topraklarını ziyaret etmeye karar verdi.[3] Türk kağanının Çinli bir prensesle evli olup, Türklerle Sui'nin barış dönemi içerisinde olmasına rağmen, Yang-ti'nin Serbi Kağan'ın gücünden çekinmesi ve onu ortadan kaldırmak için planlar yapması iki devletin arasını açtı. Çin imparatoru, İçkin Şad'a kağanlık ve Çin prensesi teklif edip onu Doğu Göktürklerin güney kısmına yerleştirmek istemişti. Ancak İçkin Şad, Çin'in bu teklifini kabul etmedi.[4] Durumdan haberdar olan Serbi, Çin tarafından öldürülen Soğd kökenli devlet adamı ve kafilesinin de öcünü almak için Çin'e savaş açtı.[5] Hükümdarın savaş kararı, Çin kökenli kağatun İçing tarafından kısa zamanda Çin imparatoruna ulaştırıldı.[5]

Kuşatma

Çin ile ilişkilerde, Göktürk yönetiminin danışmanlığını yağan Soğdların öldürülmesi ve sonrasında alınan savaş kararını duyan Sui Hanedanı, Göktürklere "Soğdlar size isyan etmek için bizden yardım istemişti. Onları bu yüzden öldürdük." şeklinde bir mektup gönderdi. Ancak bu mektuba inanmayan Serbi, 100.000 kadar atlı süvari ile Yang-ti'yi izlemeye başladı.[6] Bunun üzerine imparator, Yen-Men Kalesi'ne kadar çekildi. Zor durumda kalan imparatora bütün çağrılarına rağmen diğer eyaletlerin hiçbirinden yardım gitmedi. Göktürkler, önce Yen-Men'e kadar olan tüm Çin koruganlarını işgal edip[6]; 615'te, imparatorun sığındığı kalenin 41 kale burcundan 39'unu ele geçirdi.[5] Pei Çü adlı Çinli devlet adamının tavsiyesi žüzerine kağanın Çin asıllı eşi İçing, Göktürklerin kuzeyinde Tö™les boylarının isyan ettiğini sö™yleyerek, Serbi'nin kuşatmayı kaldırarak geri dönmesini sağladı.[5]

Çin yıllıklarına göre, imparator kuşatma sırasında durmaksızın ağlamıştı.[3] İmparator öldürülmese de, Çin'in bölgedeki psikolojik üstünlüğünü kaybetmesi; Sui Hanedanlığı iç işlerinin iyice bozulmasına neden olmuştu.

Sonuçları

Kuşatma, Sui-Çin kökenli Göktürk kağatunu İçing'in, Serbi Kağan'ı kuşatmayı kaldırması konusunda ikna etmesiyle sonuçlansa da; kuşatma sırasında Çin imparatorunun düştüğü durum, ülkedeki otoritesinin tamamen ortadan kalkmasına neden olmuştur. Sui Hanedanlığı, bu olaydan sonra yalnızca iki yıl daha yaşayabilmiş; 617'de yıkılarak yerini Tang Hanedanlığı'na bırakmıştır.[7]

Kuşatma sonucunda,

• Doğu Göktürk Kağanlığı, Çin'e karşı psikolojik üstünlüğü ele geçirmiş,
• Çin topraklarına yapılan akınlarla ülke ekonomisi gelişmiş,[8]
• Doğu Göktürkler, Çin umumi valilerinden Li Yüan'ı himayelerine alıp destekleyerek, Sui Hanedanlığı'nı yıkmak için faaliyetlerini sıklaştırmış,[4]
• 617'de Liang Şitu, Doğu Göktürkler tarafından "Çin Kağanı" ilan edilmiş,[4]
• Tüm bu olayların ardından, 2 yıl içerisinde Sui Hanedanlığı yıkılmıştır.

Ayrıca, bu kuşatma sonucunda Sui bürokrasisinin bozulmaya başladığı anlaşılmıştır. Çin İmparatoru, bu durumu kuşatma sırasında şu sözlerle dile getirmiştir: "Eğer büyük diplomat Çang Sun-Şeng sağ olsaydı, Göktürkler buraya gelemezdi."[9]

Kaynakça

1. The Chinese Social and Political Science Review, 18. cilt, s. 401.
2. Hasan Celâl Güzel, Ali Birinci (2002), Genel Türk tarihi, 1. cilt, Yeni Türkiye, s. 64.
3. Son of Heaven, The Downfall of The Sui Dynasty, s. 15.
4. Sarı, İbrahim (2013), Türk'ün Savaşları: Türklerin İslam Dünyasındaki Liderliği ve Savaşları, s.514.
5. Türkler Ansiklopedisi, Göktürk Kağanlığı (Prof. Dr. Ahmet Taşağıl), C. II, İlk Çağ, s. 24 ve s. 93.
6. Atsız, Nihal (2015), Tarih Kültür ve Kahramanlar, Türk Tarihinde Yabancı Kanlıların İhanet Serisi, Ötüken.
7. Tarih Boyunca Türklerde İnsanı̂ Değerler ve İnsan Hakları, Türk Kültürüne Hizmet Vakfı, 1993, s. 135.
8. Taşağıl, Ahmet (1999), Gök-Türkler, TTK, s. 9.
9. Halacoğlu, Yücel (2001), Göktürk Devleti'nin Kuruluşunun 1450. Yıl Dönümü, Yeni Avrasya Yayınları, s. 47.