Ankara-Kars demiryolu
Ankara - Kars demiryolu, Türkiye'nin başkenti Ankara'yı sınır şehri Kars'a bağlayan TCDD'ye ait konvensiyonel demiryolu hattıdır.
| Ankara - Kars demiryolu | |
|---|---|
| Genel bilgiler | |
| Sistem | TCDD |
| Durum | İşletmede |
| Bölge |
2. Bölge 4. Bölge |
| Terminal |
Ankara Garı Kars Garı |
| İstasyonlar | 139 |
| Website | http://www.tcdd.gov.tr |
| İşletim | |
| Açılış |
1894 - 1917 (Rus İmparatorluğu tarafından Kars - Erzurum arasında) 1925 - 1961 (TCDD tarafından Ankara - Kars arasında) |
| Sahibi | TCDD |
| İşletmeci(ler) | TCDD Taşımacılık |
| Depo Merkezleri |
Ankara Garı Kayseri Garı Sivas Garı Kars Garı |
| Teknik | |
| Hat uzunluğu | 1.365,204 km (848,298 mi) |
| Hat açıklığı | 1435 mm |
| Elektriklenme | Kademeli |
| Rota sayısı |
3 Ankara – Hanlı – Sivas – Bostankaya – Tecer – Kangal – Kars Hanlı – Bostankaya (Varyant) Tecer – Kangal (Varyant) |
| Ankara – Kars demiryolu | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Lejant
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Demiryolu hattı Cumhuriyet Dönemi'nde devlet eliyle inşa edilmeye başlanan ilk demiryolu hattıdır. Hattın inşasına ilk devlet demiryolları şirketi olan Chemins de fer d'Anatolie Baghdad / Anadolu - Bağdat Demiryolları (CFAB) Şirketi başlamış, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) (o zamanki adıyla Devlet Demiryolları Umum Müdürlüğü) ise inşaatı devam ettirmiş ve tamamlamıştır. Ankara'dan başlayan hat Kırıkkale, Yozgat, Nevşehir, Kayseri, Sivas, Erzincan ve Erzurum illerinden geçerek Kars'a ulaşmakta ve burada sonlanmaktadır.
Demiryolu hattında özellikle günümüzde yerli ve yabancı turistler arasında popülerliği giderek artan Doğu Ekspresi ve Turistik Doğu Ekspresi seferleri yapmaktadır.
Demiryolu hattının elektrikli ve elektriksiz kısımları ile elektrifikasyon işlemi devam eden kısımları bulunmaktadır. Ankara Garı - Nenek, Paşalı - Hanlı ve Çetinkaya - Divriği arasındaki kısımları elektriklidir. Nenek - Paşalı, Hanlı - Sivas Garı - Bostankaya - Tecer - Kangal - Çetinkaya, Hanlı - Bostankaya ve Tecer - Kangal arasındaki kısımlarda elektrifikasyon çalışmaları devam etmektedir. Divriği - Kars Garı arasındaki hat ise elektriksizdir.
Demiryolu hattı üzerindeki Yerköy Tren İstasyonu'nun kuzeyinde inşa edilen Yerköy YHT Garı ile Sivas'ın Yıldızeli ilçesinde yer alan Yıldızeli YHT Garı arasında Ankara - Sivas yüksek hızlı demiryolu inşa çalışmaları devam etmektedir.
Kars Garı'ndan başlayarak Ardahan'ın Çıldır ilçesinde yer alan Aktaş Sınır Kapısı (Gürcistan - Türkiye Sınırı) yakınlarındaki Karakale mevkisinden sonra Türkiye Cumhuriyeti sınırlarından çıkan Bakü - Tiflis - Kars demiryolu hattı 2018 yılında hizmete girmiştir. Demir İpek Yolu olarak da adlandırılan bu hat ve İstanbul Boğazı'nı geçen Marmaray Tüneli ile birlikte Pekin'den Londra'ya alternatif ve kesintisiz bir demiryolu bağlantısı sağlanmıştır.
Ayrıca Ankara - Kars demiryolu'nun devamı niteliğinde olan ve Kars Garı'ndan başlayarak Kars'ın Akyaka ilçesinde yer alan Doğukapı Tren İstasyonu'ndan sonra Türkiye Cumhuriyeti sınırlarından çıkarak Ermenistan sınırında devam eden Kars - Gümrü - Tiflis demiryolu hattında, sınırın 1993 yılından beri kapalı olması sebebiyle, Akyaka Tren İstasyonu'ya kadar yolcu ve yük taşımacılığı yapılmaktadır.
Tarihçe
Demiryolu hattının Kars Garı - Sarıkamış arasındaki bölümü 1894 - 1899 yılları arasında Kars Rus toprağıyken (Kars Oblastı) Transkafkasya Demiryolu (ZZhD) Şirketi tarafından Transkafkasya Demiryolu hattı için Rus hat açıklığı (1524 mm) ile inşa edilmiş ve 1899 yılında hizmete girmiştir. Hattın Sarıkamış - Erzurum arasındaki kısmı ise I. Dünya Savaşı sırasındaki Rus işgali döneminde Rus İmparatorluk Ordusu tarafından dar hat açıklığı (1000 mm) ile inşa edilmiştir. 1920 yılında imzalanan Gümrü Antlaşması ile Türkiye Kars ve çevresini tekrar ele geçirmiş ve 1927 yılında bölgede bulunan Transkafkasya Demiryolu'na ait demiryolu hatlarını satın almıştır.
Osmanlı İmparatorluğu Dönemi'nde Chemins de Fer Ottomans d'Anatolie / Osmanlı Anadolu Demiryolları (CFOA) Şirketi tarafından Ankara Garı'na kadar demiryolu hattı inşa edilmişse de ülkenin doğusuna bir demiryolu hattı inşa etmek, Bağdat Demiryolu'nun fikir babası olan Wilhelm von Pressel'in de öngördüğü gibi, hem ekonomik hem de siyasi sebeplerle mümkün olmamıştır. Ancak I. Dünya Savaşı sırasında Kızılırmak'ın stratejik öneminden faydalanmak amacıyla Irmak'a kadar dar hat açıklığında bir demiryolu hattı inşa edilmiş, bu hat Kurtuluş Savaşı sırasında Yahşihan'a kadar uzatılmıştır. İnşa edilen bu demiryolu hattı Ankara - Kars demiryolu hattının öncülüdür.
Hükûmet, 23 Mart 1924 tarihinde yayımlanan 499 sayılı Kanun ile Ankara ile Kars arasında bağlantı sağlanması ve dar hat açıklığı ile inşa edilmiş mevcut demiryolu hatlarının standart hat açıklığı (1435 mm) ile yeniden inşa edilmesi konusunda yetkilendirilmiştir. Hattın inşaatını ilk devlet demiryolları şirketi olan Chemins de fer d'Anatolie Baghdad / Anadolu - Bağdat Demiryolları (CFAB) Şirketi üstlenmiş ve hattın Ankara - Yahşihan - Yerköy arasındaki kısmı 1925 yılında, Yerköy - Kayseri Garı arasındaki kısmı ise 1927 yılında hizmete girmiştir. Hattın Kayseri - Sivas Garı arasındaki kısmı ise TCDD (o zamanki adıyla Devlet Demiryolları Umum Müdürlüğü) tarafından inşa edilerek 1930 yılında hizmete girmiştir. Hattın Anadolu platosunda inşa edilmesi birçok mühendislik sorununa sebep olmuş, bu sorunları aşmak amacıyla inşa edilen tünellerin toplam uzunluğu ise 4 km.yi bulmuştur.[14] Hattın Sivas - Erzurum arasındaki kısmı ise 1935 – 1939 yılları arasında inşa edilmiş ve Erzurum - Kars arasındaki mevcut demiryolu hattı ile bağlantı sağlanmıştır. Erzurum - Kars arasındaki mevcut hat 1949 - 1961 yılları arasında TCDD tarafından standart hat açıklığı ile yeniden inşa edilmiştir.
Hattın Kısımları ve Açılma Tarihleri
| Güzergâh | Mesafe | Hizmete Giriş Yılı | Açıklama |
|---|---|---|---|
| Kars Garı - Sarıkamış | 59,283 km (36,837 mi) | Kars Rus toprağıyken Rus hat açıklığında inşa edilmiştir. | |
| Sarıkamış - Erzurum Garı | 156,870 km (97,474 mi) | Rus işgali sırasında Rus İmparatorluk Ordusu tarafından dar hat açıklığında inşa edilmiştir. | |
| Ankara Garı - Irmak | 69,743 km (43,336 mi) | Dar hat açıklığı | |
| Irmak - Yahşihan | 16,117 km (10,015 mi) | Dar hat açıklığı | |
| Ankara - Irmak - Yerköy | 205,461 km (127,668 mi) | Standart hat açıklığı | |
| Yerköy - Boğazköprü - Kayseri Garı | 174,479 km (108,416 mi) | Standart hat açıklığı | |
| Kayseri - Hanlı - Kalın - Sivas Garı | 222,421 km (138,206 mi) | Standart hat açıklığı | |
| Sivas - Bostankaya - Tecer - Eskiköy | 63,481 km (39,445 mi) | Standart hat açıklığı | |
| Eskiköy - Kangal - Çetinkaya | 47,935 km (29,785 mi) | Standart hat açıklığı | |
| Çetinkaya - Divriği | 64,847 km (40,294 mi) | Standart hat açıklığı | |
| Divriği - Erzincan Garı | 155,570 km (96,667 mi) | Standart hat açıklığı | |
| Erzincan - Erzurum Garı | 214,857 km (133,506 mi) | Standart hat açıklığı | |
| Erzurum - Horasan | 85,361 km (53,041 mi) | Standart hat açıklığı | |
| Horasan - Sarıkamış | 71,509 km (44,434 mi) | Standart hat açıklığı | |
| Sarıkamış - Kars Garı | 59,283 km (36,837 mi) | Standart hat açıklığı | |
| Hanlı - Bostankaya Varyantı[8] | 44 km (27 mi) | Standart hat açıklığı | |
| Tecer - Kangal Varyantı[10] ve Deliktaş Demiryolu Tüneli (5473 m. – En uzun konvansiyonel demiryolu tüneli) | 31 km (19 mi) | Standart hat açıklığı |
Demiryolu Hattında TCDD Taşımacılık Tarafından İşletilen Tren Hatları
Kaynakça
- İstanbul-Haydarpaşa – Ankara demiryolu
- Ankara – İstanbul YHD
- Polatlı – Konya YHD
- Başkentray
- Ankara – Kars demiryolu
- Irmak – Zonguldak demiryolu
- Boğazköprü – Ulukışla Demiryolu
- Hanlı – Bostankaya Demiryolu – Uzunluk 44 km
- Samsun – Kalın demiryolu
- Tecer – Kangal Demiryolu – Uzunluk 31 km
- Malatya – Çetinkaya demiryolu
- Bakü – Tiflis – Kars demiryolu
- Kars – Gümrü – Tiflis demiryolu (Türkiye–Ermenistan sınırı kapalı)
- "TCDD Tarihi". 15 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Aralık 2013.
- "Ana Hat Trenleri". tcddtasimacilik.gov.tr. 5 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Temmuz 2019.
Dış bağlantılar
- TCDD resmî sitesi 22 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- TCDD Taşımacılık resmî sitesi 28 Eylül 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.