Aydınköy, Ardanuç

Aydınköy, Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı bir köydür. Eski adı Tanzot'tur. Köyün merkezi Artvin kentine 53 km, Ardanuç kasabasına 18 km uzaklıktadır.

Aydınköyü'nün camisinde yer alan Gürcüce yazıtlı taşlardan biri. Fotoğraf: Niko Marr, 1904. Fotoğraf Marr'ın 1904 tarihli gezisinnin notları olan Klarceti ve Şavşeti Gezi Günlükleri (1911; Petersburg, Rusça; Gürcüce baskısı 2015, Batum) adlı kitaptan alınmıştır.
Aydınköy
Köy

Artvin'in Türkiye'deki konumu
Aydınköy
Aydınköy'ün Artvin'deki konumu
Ülke Türkiye
İl Artvin
İlçe Ardanuç
Coğrafi bölge Karadeniz Bölgesi
Rakım 1.788 m (5.866 ft)
Nüfus
 (2019)
 • Toplam 405
Zaman dilimi UTC+03.00 (UDAZD)
İl alan kodu 0466
İl plaka kodu 08
Posta kodu 08300
Resmî site
-

Köyün eski adı

Köyün bilinen en eski adı Tanzot ya da Tanzoti’dir (Gürcüce: ტანძოთი). Bu ad Türkçede Tanzod ya da Danzot gibi farklı biçimler almıştır. Nitekim 17. yüzyılıln sonlarına ait Osmanlı tahrir defteri olan Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır’da köyün adı Tanzod (طانزود) biçiminde yazılmıştır.[1] 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda bölgeyi ele geçiren Ruslar ise köyün adını 1886’da Tanzot (Танзот) olarak kaydetmişlerdir.[2] Muvahhid Zeki, köyün adının değişmesinden sonra 1927 yılından yayımlanan Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye adlı kitabında Aydın'ın eski adını Danzot (دانزوت) biçiminde vermiştir.[3] Öte yandan, adının değişmesine karşın, Dahiliye Vekaleti'nin 1933'te yayımladığı Köylerimiz adlı kitapta köyün adı Aydın değil Danzot olarak geçer.[4]

Tarihçe

Tarihsel Klarceti bölgesinin yerleşmelerinden biri olan Tanzot'un kuruluşu hakkında bilgi yoktur. Bununla birlikte 14. yüzyılın başında inşa edilen bir kilisenin ve kalenin varlığı köyün eski bir yerleşme olduğunu göstermektedir.[5] Köy Cakeli sülalesi tarafından yönetilen Samtshe-Saatabago sınırları içindeyken 16. yüzyılda Osmanlıların eline geçti. Osmanlı Devleti tarafından Samtshe-Saatabago toprakları üzerinde kurulan Çıldır Eyaleti içinde yer aldı. Tanzot 17. yüzyılın sonlarında bu eyalet içinde Ardanuç livasının merkez nahiyesine bağlı bir köydü.[6]

Uzun süre Osmanlı idaresinde kalan Tanzot’u 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Ruslar ele geçirdi. 1886 tarihli Rus kayıtlarına göre köyde 1.452 kişi yaşıyordu. Bu nüfusun 948’i Türk, 504’ü Ermeni olarak kaydedilmiştir.[2] 1904 yılında bölgeyi gezen Nikolay Marr'a göre Tanzot'ta 200 kadar Türk, 115 Ermeni ve 6 Katolik aile yaşıyordu.[7] 1910 tarihli Rus kayıtlarına göre ise Tanzot Artvin sancağına (okrug) bağlı Ardanuç kazasında (uçastok) yer alıyordu.[8]

Aydınköyü'nün camisinde yer alan Gürcüce yazıtlı taşlardan biri. Fotoğraf: Niko Marr, 1904. Fotoğraf Marr'ın 1904 tarihli gezisinnin notları olan Klarceti ve Şavşeti Gezi Günlükleri (1911; Petersburg, Rusça; Gürcüce baskısı 2015, Batum) adlı kitaptan alınmıştır.

I. Dünya Savaşı’nın sonlarına doğru Rus ordusunun bölgeden çekilmesinin ardından Tanzot bağımsız Gürcistan sınırları içinde yer aldı. Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında Ankara Hükümeti kuvvetleri tarafından Artvin ile Ardahan bölgeleri ve geçici olarak da Batum'u fiilen Türkiye’ye katıldı. 16 Mart 1921’de imzalanan Moskova Antlaşması’yla Tanzot’un da içinde yer aldığı Artvin ve Ardahan bölgeleri Türkiye’ye bırakıldı.[9]

Tanzot’ta 1922 nüfus cetveline göre 111 hanede 536 kişi yaşıyordu.[10] Tanzot adı 1925'te Aydın olarak değiştirildi. 1926 nüfus tahririne göre köyün nüfusu 145 hanede yaşayan 718 kişiden oluşuyordu.[11] İçişleri Bakanlığı’nın 1968’de yayımladığı Köylerimiz adlı kitapta köyün adı Aydın olarak geçer.[12] Aydın adı daha sonra Aydınköy’e dönüşmüştür.

Tarihsel yapılar

Tanzot'ta biri geç tarihli iki kilise vardı. 1311 yılında inşa edilmiş eski kilisenin yerinde bugün köyün camisi bulunmaktadır. 1843 yılında yapılmış olan ikinci kilise ise Ermeni kilisesidir ve sadece yıkıntıları kalmıştır. 1311'de inşa edilmiş olan kilisenin yerinde yapılan camide Gürcüce yazıtlı taşların varlığı, yıkılmış olan kilisenin Gürcü kilisesi olduğunu düşündürmektedir.[7] Tanzot'un merkezinin 400 m batısında yolun başındaki tepede Tanzot Kalesi yer alır. Moloz taşla inşa edilmiş olan kale (20 x 10 m), büyük ölçüde günümüze ulaşmıştır.[5] Kilise ve kalelerin dışında Tanzot, taş yapı dükkânları, çeşmesi ve tarihi ahşap evleriyle de ünlüdür.[13]

Nüfus
Yıllara göre köy nüfus verileri
2019405[14]
2018432[14]
2017383[14]
2016374[14]
2015371[14]
2014401[14]
2013404[14]
2012437[14]
2011435[14]
2010469[14]
2009468[14]
2008482[14]
2007516[14]

Kaynakça
  1. Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (Gürcüce ve Osmanlıca), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis 1979, s. 304.
  2. ""Ardanuç kazası (1886 Yılı)" (Rusça)". 24 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Şubat 2020.
  3. Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 1927, s. 116.
  4. Köylerimiz, (Yayımlayan) Dahiliye Vekaleti, 1933, İstanbul, s. 193.
  5. Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 148-149, 301, ISBN 9789941478178.
  6. Defter-i Caba-i Eyalet-i Çıldır 1694-1732 (Gürcüce ve Osmanlıca), (Yayıma hazırlayan) Tsisana Abuladze, Tiflis 1979, s. 128.
  7. Niko Marr, Şavşeti ve Klarceti Gezisi Günlükleri (Gürcüce), Batum, 2015, s. 267, ISBN 9789941434112.
  8. Roland Topçişvili- İnga Ğutidze, XIX. Yüzyıl ve XX. Yüzyıl Başlarındaki Rus Belgelerinde Şavşeti ve Klarceti Yer Adları (Gürcüce-Türkçe-İngilizce), 2019, Tiflis, s. 46, ISBN 9789941485244.
  9. Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1934, 2. cilt, s. 41.
  10. Taner Artvinli, Artvin Yer Adları Sözlüğü, 2013, s. 104, ISBN 9786055708856.
  11. Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumatı Umumiye, 2010, s. 142, ISBN 9789944197526.
  12. Köylerimiz, (Yayımlayan) İçişleri Bakanlığı, Ankara, 1968, s. 627.
  13. "Aydınköy-Ardanuç - Artvin". 28 Eylül 2019.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.