Bingöl

Bingöl (Zazaca: Çolig[3], Kürtçe: Çewlîg[4]), Bingöl ilinin merkezî olan şehirdir.

Bingöl
Ülke	Türkiye
Bölge	Doğu Anadolu
Bölüm	Yukarı Fırat
İl	Bingöl
İdare
• Belediye Başkanı	Erdal Arıkan (AK Parti)[1]
Rakım	1.153 m (3.782 ft)
Nüfus  (2015)
• Toplam	108,267[2]
Zaman dilimi	UTC+03.00 (UDAZD)
Alan kodu	0426
Plaka kodu	12
Resmî site Bingöl Valiliği Bingöl Belediyesi

Etimoloji

Bingöl ismi Erzurum - Muş sınırında Varto ilçesinde yer alan Bingöl Dağı'ndan gelmektedir. 1944'e kadar Çapakçur ismi resmi olarak kullanılmıştır. Çapakçur Kalesi sarp ve dağlık mıntıkada olduğundan, kent merkezi belirsiz bir tarihte dere yatağındaki Çolig veya Çewlig mevkine taşındı. 16. yüzyıldan beri Türkçe biçimiyle kaydedilmiş olan Bingöl Dağı'nın adı 4 Ocak 1936'da kurulan Bingöl iline, 13 Aralık 1944'te ise il merkezi olan Çolik (Çapakçur) kasabasına verildi.

Tarihçe

1927 yılına kadar Çolik (Çapakçur) isimi ile Genç Vilayeti'nin bir ilçesi idi. 4 Ocak 1936 tarihinde Bingöl iline merkez olmuştur.

Coğrafya

Doğu Anadolu Bölgesi'nin Yukarı Fırat bölümünde yer alan Bingöl ili 38 27' ve 40°27' doğu boylamlarıyla 41°20' ve 39°54' kuzey enlemleri arasında bulunmaktadır.

Bingöl doğuda Muş, kuzeyde Erzincan ve Erzurum, batıda Tunceli ve Elazığ, güneyde ise Diyarbakır ili ile komşudur. Bingöl'ün yüzölçümünün yüzde 22.82'si merkez ilçeye aittir. Merkez ilçeden sonra sırasıyla Genç Karlıova ve Solhan gelmektedir. Rakımı en düşük ilçeler İl merkez ve Genç ilçe merkezidir. Rakımı en yüksek ilçe ise Karlıova'dır.

İlde belli başlı yaylalar ise; Bingöl Yaylası, Şerafettin Yaylaları, Genç'te Çötele (Çotla) Yaylası, Karlıova'da Hırhal ve Çavreş Yaylası, Kiğı'da Kiğı Yaylası ve Dağın Düzü Yaylaları, Adaklı'da Kârer Yaylası'dır.

İklim

Kuzeyden sokulan nemli ve serin hava kütlelerine açık olması ve yükselti faktörü sebebiyle Bingöl ve çevresi yazları sıcak kışları soğuk geçmektedir. Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü'nün verilerine göre Bingöl’de yıllık ortalama sıcaklık 12.1 derecedir. Yıllık yağış tutarı 873.7 mm kadar olup kar yağışlı gün sayısı 24.5 gün, donlu gün sayısı ise 94.1 gün kadardır.

Nüfus

Yıl	Toplam	Şehir	Kır
1965[5]	43.883	11.727	32.156
1970[6]	53.808	17.220	36.588
1975[7]	64.810	22.047	42.763
1980[8]	75.520	28.146	47.374
1985[9]	86.988	34.024	52.964
1990[10]	95.445	41.590	53.855
2000[11]	116.411	68.876	47.535
2007[12]	129.885	86.511	43.374
2008[13]	131.666	86.113	45.553
2009[14]	134.854	89.224	45.630
2011[15]	140.753	95.669	45.084
2012[16]	142.455	98.424	44.031
2013[17]	143.624	99.260	44.364
2014[18]	147.087	103.441	43.646
2015[19]	150.626	108.267	42.359
2016[20]	153.011	77.725	75.286

Ulaşım

Bingöl'e hava yolu, demir yolu ve kara yolu ile ulaşım mümkündür. Bingöl Havalimanı Haziran 2013 tarihinden itibaren uçuşlara açıktır. İstanbul ve Ankara'ya direkt uçuşlar mevcuttur. Muş, Diyarbakır Havaalanı veya Elâzığ Havaalanı üzerinden ulaşmak da mümkündür. Bu havaalanlarından otobüs yolculuğu yaklaşık 2 saat sürer. DDY Genç istasyonu merkeze 20 km. mesafededir.

Kaynakça

3. "Zazaca Bingöl:Çolig/Çolik" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mart 2020.
5. "1965 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
6. "1970 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
7. "1975 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
8. "1980 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
9. "1985 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
10. "1990 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
11. "2000 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
12. "2007 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
13. "2008 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
14. "2009 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
15. "2011 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 3 Kasım 2012 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2012.
16. "2012 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 20 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2013.
17. "2013 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 15 Şubat 2014 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2014.
18. "2014 genel nüfus sayımı verileri". Türkiye İstatistik Kurumu. 10 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (html) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2015.
19. "2015 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 13 Nisan 2016.
20. "2016 genel nüfus sayımı verileri" (html) (Doğrudan bir kaynak olmayıp ilgili veriye ulaşmak için sorgulama yapılmalıdır). Türkiye İstatistik Kurumu. Erişim tarihi: 7 Mart 2017.

Dış bağlantılar

• Bingöl Ağzı ve Folkloru üzerine bir İnceleme