1920 Yunan Yaz Taarruzu

1920 Yunan Yaz Taarruzu, İngiliz kuvvetleri tarafından desteklenen Yunan ordusunun, Marmara Denizi'nin güney bölgesini ve Ege Bölgesi'ni, Ankara'daki geçici Büyük Millet Meclisi Hükûmeti'ne bağlı Kuvâ-yi Milliye'den ele geçirmek için yaptığı taarruzdur. Buna ek olarak, Anadolu'daki direniş hareketini ezmeye çalışan İstanbul'daki Osmanlı Hükûmeti'ne bağlı Kuvâ-yi İnzibâtiye tarafından Yunan ve İngiliz kuvvetleri desteklendi. Taarruz, Batı Cephesi'nin bir parçasıydı ve İngiliz birliklerinin ilerleyen Yunan ordusuna yardım ettiği birkaç angajmandan biriydi. İngiliz askerleri aktif olarak Marmara Denizi kıyı kasabalarını işgal etti. İtilaf Devletleri'nin onayı ile Yunanlar, 22 Haziran 1920'de saldırıya başladı ve 'Milne Hattı'nı geçti.[6][7] 'Milne Hattı', Paris'te ortaya konan Yunanistan ile Türkiye arasındaki sınır çizgisi oldu.[8] Batı Anadolu'da az sayıda ve kötü donanımlı birlikleri olduğu için Türklerin direnci sınırlıydı.[8] Doğu ve güney cephelerinde de meşguldüler.[6][8] Birtakım muhalefetin ardından, Mustafa Kemal Paşa'nın emriyle Eskişehir'e çekildiler.[8]

1920 Yunan Yaz Taarruzu
Kurtuluş Savaşı Batı Cephesi
Yunan askerleri hücum ediyor
Tarih Haziran – Eylül 1920 Bölge Batı Anadolu, Marmara Denizi'nin güney sahili Sonuç Yunan ve İngiliz zaferi Yunan ve İngiliz birliklerinin doğuya doğru yönelmesi Bandırma, Mudanya, İzmit, Bursa ve Uşak'ın ele geçirilmesi
Taraflar
Yunanistan Birleşik Krallık Britanya Hindistanı Kuvâ-yi İnzibâtiye	Ankara Hükûmeti Kuvâ-yi Milliye
Komutanlar ve liderler
Leonidas Paraskevopulos Dimitrios İoannu George Milne Süleyman Şefik Paşa	Mustafa Kemal Paşa Ali Fuat Paşa
Güçler
101.625 adam[1][2] 30.000 adam[3] 2.000 adam[4]	10.200 adam[5]

İleri gazetesinin 7 Temmuz 1920'de yayımladığı güncel Yunan ileri taarruz haritası

Başlangıç

Mayıs 1920'de, İngilizler tarafından desteklenen Kuvâ-yi İnzibâtiye, Geyve ve İzmit bölgesini ele geçirmek için gönderilmişti, ancak Türk düzensiz kuvvetleri tarafından bastırıldılar. Ardından İngiliz uçakları İzmit'teki Türk mevkilerini çok az sonuçla bombaladılar.[9] Kuvâ-yi İnzibâtiye'den 3 alay İzmit'in dış hatlarına yerleşti. Arkasında 2-3 İngiliz taburu vardı ve ayrıca denizden birkaç İngiliz zırhlısı tarafından desteklendiler.[9] 15 Haziran'da Türkler Osmanlı ve İngiliz mevkilerine doğru ilerlemeye çalıştılar, ancak İngiliz zırhlıları ve uçakları 16-17 Haziran'da bombalamaya başladıkça az ilerleme kaydettiler.[9] Bu vesileyle, İngiliz 15 inçlik donanma silahları ilk eylemlerini Türk mevkilerini bombalayarak gördüler.[10][11]

1920 yazında Doğu Trakya ve Anadolu'da Yunan ordusunun ilerlemesini gösteren harita.

Taarruz

Durum bir çıkmazdı, bu nedenle İngilizler yardım için Yunan ordusunu getirmeye ve birliklerine yönelik saldırıları cezalandırmaya karar verdiler.[9] Bu arada Yunanlar, tarihi vatanlarını fethetmeye istekliydi. İngiliz askeri personeli, Yunan askeri personeli ile birlikte, Marmara Denizi ve Ege Bölgesi'nin güney kıyı alanı için saldırı planladı.[9] Bu planlarla Yunan ordusu 22 Haziran 1920'de saldırıya başladı.

Saldırı sırasında, İngiliz ve Yunan birlikleri aşağıdaki şehirleri ortak olarak ele geçirdiler, bu kasabalardan bazıları denizden iniş güçleri tarafından işgal edildi:[12][13] Akhisar (22 Haziran); Kırkağaç, Soma ve Salihli (24 Haziran); Alaşehir (25 Haziran); Kula (28 Haziran); Balıkesir (30 Haziran); Bandırma, Kirmasti ve Karacabey (2 Temmuz); Nazilli (3 Temmuz); Gemlik ve Mudanya (6 Temmuz); Bursa (8 Temmuz); Karamürsel (11 Temmuz); İznik (12 Temmuz); Gediz ve Ulubey (28 Ağustos); Uşak (29 Ağustos); Simav (3 Eylül). Bu alanlara yönelik saldırı sırasında ilerleyen İngiliz-Yunan birlikleriyle savunan Türk düzensiz kuvvetleri arasında birtakım çatışmalar meydana geldi. Mesela Mudanya, 25 Haziran gibi erken bir zamanda deniz kuvvetleri tarafından ele geçirilmeye çalışılmış, ancak inatçı Türk direnişi, İngiliz kuvvetlerine zayiat vermiş ve geri çekilmeye zorlanmıştır. 6 Temmuz'da bir İngiliz filosu olan 12 gemi, bombalama sırasında 25 Türk askeri öldüren üç saat boyunca şehri bombaladı. Bombalamadan sonra İngiliz birlikleri karaya çıktı ve şehrin kontrolünü ele geçirdi. Sayısal üstün düşman birliklerine karşı küçük Türk düzensiz kuvvetlerinin başarılı bir şekilde geciktirme operasyonları vardı. Savaştepe'de olduğu gibi, 200 kişilik düzensiz bir Türk birimi, bir gün boyunca 10.000 kişilik bir Yunan bölüğünü geciktirdi.[14]

29 Haziran'da Uşak'a ulaşan Yunan ordusu yaklaşık 200 mil ilerlemişti.[15] Bu büyük yerleşim yerlerinin dışında, saldırı sırasında diğer bazı küçük yerleşim yerleri ele geçirilmiştir.

Sonrası

Türkler Gediz bölgesine küçük bir karşı saldırı başlattı, ancak sınırlı bir başarısı oldu.

Galeri

• 
  Yunan birlikleri Mudanya'da.
• 
  25 Haziran 1920'de Mudanya'ya çıkan İngiliz askerleri.
• 
  6 Temmuz 1920'de Mudanya'ya düzenlenen saldırı sırasında HMS Royal Sovereign'da yakalanan Kemalist bir Türk askeri.
• 
  HMS Royal Sovereign (05) Mudanya'da 6 Temmuz 1920'deki bombalama eyleminde 6 inçlik silahlar.
• 
  Bombardımandan kaynaklanan yangın, 6 Temmuz 1920, Mudanya.
• 
  Ağır makineli tüfek ve tüfek ateşi altında zorla iniş yaptıktan sonra HMS Royal Sovereign'ın denizcisinin dönüşü. (Mudanya, Temmuz 1920)
• 
  Mudanya'ya çıkan İngiliz deniz piyadeleri.
• 
  Bandırma'ya çıkan Yunan ve Amerikan birlikleri.
• 
  İngiliz kuvvetleri tarafından İzmit'te yakalanan Türk esirler. Ön tarafta birlikte duran üç adam, elebaşı olmakla suçlandı ve daha sonra 1920 haziranında infaz edildiler.
• 
  İzmit'te Kemalist bir Türk'ün İngiliz askerlerince infazı.
• 
  Türk ordusu için casusluk yapmakla suçlanan bir Türk, Yunan birlikleri tarafından idam edildi.
• 
  İngiliz subay Yunan askerlerini ve siperleri teftiş ediyor.

Yabancı basından haberler

• British to fight rebels in Turkey10 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., New York Times, 1 Mayıs 1920.
• British to defend Ismid-Black Sea line10 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., New York Times, 19 Temmuz 1920
• Greeks enter Brussa; Turkish raids go on10 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., New York Times, 11 Temmuz 1920
• Turk Nationalists capture Beicos10 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., New York Times, 7 Temmuz 1920
• TURKISH REBELS MOVE TOWARD DARDANELLES, New York Times, 13 Mayıs 1920.
• British Warships Shell Kemal Pasha's Troops Nearing Intrenchments on Marmora Sea, New York Times, 7 Haziran 1920.
• BRITISH INDIAN TROOPS ATTACKED BY TURKS; Thirty Wounded and British Officer Captured--Warships' Guns Drive Enemy Back, New York Times, 18 Haziran 1920.

Kaynakça

1. Nilüfer Erdem: Yunan tarihçiliğinin gözüyle Anadolu harekatı 1919-1923, Derlem Yayınları, 2010, 6058853613, s. 242. (=3.443 subay ve 98.182 asker)
2. Bilge Umar: Yunanların ve Anadolu Rumlarının anlatımıyla İzmir savaşı, İnkılâp, 2002, 9789751018267, s. 62. (=3.443 subay ve 98.182 asker)
3. BRITISH IN TURKEY MAY BE INCREASED, New York Times, 19 June 1920.
4. Sinan Meydan, 2010, s. 217.
5. O. Zeki Avralıoğlu: Buldan ve yöresinin tarihçesi, 1997, s. 119.
6. Stanley Sandler: Ground Warfare: H-Q, ABC-CLIO, 2002, 1576073440, s. 337.
7. Olivier Roy: Turkey Today: A European Country?, 1843311720, s. 123.
8. Michael Brecher: Study of Crisis, 0472108069, University of Michigan Press, 1997, s. 363.
9. Sinan Meydan, 2010, s. 342-344
10. BRITISH USE 15-INCH GUNS, The Mercury, 22 Haziran 1920.
11. British 15-inch Naval Guns - Imperial War Museum, Lambeth, London, UK, waymarking.com
12. Ahmet Nural Öztürk: Kula, Katakekaumene (Yanık yöre): 2000 yıl önce Strabon'un adını koyduğu yöre, Öğrenci Basımevi, s. 137-138.
13. Münir Sayhan: Milli Mücadele'de Çivril, (1919-1922), Kitsan, 2006, 9758833227, ss. 15-18.
14. Nurettin Türsan, Burhan Göksel: Birinci Askeri Tarih Semineri: bildiriler, 1983, s. 42.
15. Geoffrey Jukes, Peter Simkins, Michael Hickey: The First World War: The Mediterranean Front 1914-1923, Osprey Publishing, 2002, 9781841763736, s. 13.

Bibliyografya

• Sinan Meydan: Cumhuriyet Tarihi yalanları: Yoksa siz de mi kandırıldınız?..., İnkılâp, 2010, 9751030544, s. 332-352.