Makemake

Makemake (küçük gezegen tanımı: 136472 Makemake) Güneş Sistemi'ndeki bilinen dördüncü büyük cüce gezegen ve klasik KBO(Kuiper Belt Object) popülasyonundaki ikinci büyük Kuiper kuşağı cismi. Makemake'nin çapı kabaca Plüton'un dörtte üçü kadardır. S/2015 (136472) 1 adında bir uydusu vardır. Bu gezegenin ortalama 30 K (-243.2 °C) olan aşırı düşük sıcaklığı bize yüzeyi hakkında bazı detaylar vermektedir. Tahminlere göre yüzeyi; metan, etan ve olasılıkla nitrojen buzulları ile kaplıdır.

Makemake

HUT tarafından elde edilen Makemake fotoğrafı.
Keşif
Keşfeden	Michael E. Brown
	Chad Trujillo
	David Rabinowitz
Keşif yılı	31 Mart 2005
Tanımlamalar
MPC tanımlaması	(136472) Makemake
Sonraki adı	Makemake
Diğer adları	2005 FY9
Küçük gezegen kategorisi	Cüce gezegen, TNO (cubewano)[1]
Sıfat	Makemakean
Yörünge Özellikleri[2][3]
Dönem 28 Ocak 1955 (JD 2 435 135.5)
Günberi		38,104 AB 5,7003 Tm
Günöte		52,756 AB 7,8922 Tm
Yarı büyük eksen	(a)	45,430 AB 6,7962 Tm
Dışmerkezlik	(e)	0,16126
Yörünge süresi	(P)	309,88 yıl (113,183 gün) y
Ortalama yörünge hızı		4,419 km/sn
Ortalama anomali		85.13°
Yörünge eğikliği	(i)	28,9835°
Yükselen düğüm boylamı	(Ω)	79,382°
Enberi açısı	(ω)	298,41°
Fiziksel özellikler
Boyutlar		(1434×1422) ± 14[4] (1502 ± 45) × (1430 ± 9) km[5]
Ortalama yarıçap		715 ± 7 km[4] 739 ± 17 km[5] 710 ± 30 km[6]
Basıklık		0,05
Yüzey alanı		~6.900.000 km^2
Hacim		~1,7 × 10^9 km^3
Kütle		≈3.1×1000000000000000000000 kg
Yoğunluk		bilinmiyor (2013)[4] 1,7 ± 0,3 g/cm^3 (2012)[5]
Kütle çekimi		~0,37 m/s²
Kurtulma hızı		~0,74 km/s
Yıldız dönme süresi		7,771 ± 0,003 saat[7]
Eksen eğikliği		bilinmiyor
Beyazlık (albedo)		0,77 ± 0,03[5] (geometrik)
Yüzey sıcaklığı		40–44 K
Görünür parlaklık	(V)	16,7 (karşı konum)[8][9]
Mutlak parlaklık	(V)	−0,44 ± 0,42[3]

Başlangıçta 2005 FY9 ve cüce gezenler grubuna dahil edildikten sonra verilen 136472 adlarıyla bilinen Makemake[10], 31 Mart 2005'te Michael E. Brown'un liderliğindeki bir takım tarafından keşfedilmiş ve ardından aynı yılın 29 Temmuz'unda kamuoyuna açıklanmıştır. Gezegen adını Rapanui tanrısı Makemake'den alır. Makemake Paskalya adasının Polenez yerlilerinin insanlığın yaratıcı ve doğurganlık tanrısıdır. Makemake'in keşif ekibinin lideri Michael E. Brown'un eşi bu ve Eris, 2003 El₆₁ gök cisimlerinin keşfi sıralarında hamile olduğu için, kaşifin aklına gök cisimine mitolojiden bir doğurganlık tanrısı / tanrıçası vermek gelmiş, araştırmaları sonucu bulduğu Makemake ismini Uluslararası Astronomi Birliği'ne önermiş, kurumun ilgili birimleri de yaptıkları değerlendirme sonucu önerilen ismi kabul etmiştir.[10] 11 Haziran 2008'de IAU (Uluslararası Astronomi Birliği), Makemake'yi plütonsal statüsüne potansiyel adaylar listesine almıştır. Plütonsal terimi, Neptün'ün yörüngesinin ötesindeki cüce gezegenleri Plüton ve Eris'in yanında sayılabilir kılmaktadır. Makemake resmî olarak 2008'in Temmuz ayında plütonsal statüsüne yükseltilmiştir. Hubble Uzay Teleskopu'nun Wide Field Camera 3 kamerası ile Nisan 2015'te bir uydusu olduğu keşfedimiştir.

Kaynakça

1. "MPEC 2009-P26 :Distant Minor Planets (2009 AUG. 17.0 TT)". IAU Minor Planet Center. 7 Ağustos 2009. 12 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ağustos 2009.
2. Marc W. Buie (5 Nisan 2008). "Orbit Fit and Astrometric record for 136472". SwRI (Space Science Department). 25 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2008.
3. "JPL Small-Body Database Browser: 136472 (2005 FY₉)". NASA Jet Propulsion Laboratory. 26 Ocak 2010. 5 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Haziran 2008.
4. M.E. Brown, 2013, "On the size, shape, and density of dwarf planet Makemake" 27 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
5. DOI:10.1038/nature11597
6. T.L. Lim, J. Stansberry, T.G. Müller (2010). ""TNOs are Cool": A survey of the trans-Neptunian region III. Thermophysical properties of 90482 Orcus and 136472 Makemake". Astronomy and Astrophysics. Cilt 518. s. L148. Bibcode:2010A&A...518L.148L. doi:10.1051/0004-6361/201014701.
7. A. N. Heinze ve Daniel deLahunta, The rotation period and light-curve amplitude of Kuiper belt dwarf planet 136472 Makemake (2005 FY₉), The Astronomical Journal 138 (2009), ss. 428–438. DOI:10.1088/0004-6256/138/2/428
8. "AstDys (136472) Makemake Ephemerides". Department of Mathematics, University of Pisa, Italy. 12 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2009.
9. "Asteroid 136472 Makemake (2005 FY9)". HORIZONS Web-Interface. JPL Solar System Dynamics. 5 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Temmuz 2008.
10. "Fourth dwarf planet named Makemake | Press Releases | IAU" (İngilizce). Uluslararası Astronomi Birliği. 30 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2018.