Uranüs

Uranüs Güneş Sisteminin Güneş'den uzaklık sıralamasına göre 7. gezegenidir. Çap açısından Jüpiter ve Satürn'den sonra üçüncü, kütle açısından bu iki gezegen ve Neptün'ün ardından dördüncü sırada gelir. Adını Yunan mitolojisi'ndeki gökyüzü tanrısı Uranos'tan (Yunanca'da Οὐρανός, Latinceleştirilmiş şekli ile Uranus) alır. 1781 yılında William Herschel tarafından bulunmuştur. Buz devleri sınıfına girmektedir.

Uranüs
Gezegenin bulunuşu	William Herschel 1781
Yörünge Özellikleri
Yarı büyük eksen	2.872.460.000 km. 19,2 AB
Günberi	2.741.300.000 km. 18,3 AB
Günöte	3.003.620.000 km. 20,1 AB
Yörünge dışmerkezliği	0,046
Yörünge eğikliği	0,77^o
Dolanma süresi	30.685,4 gün 84 yıl
Kavuşum süresi	369,66 gün
Yörünge hızı ortalama	6,81 km/saniye
Uydu sayısı	27
Gözlem Özellikleri
Yer'e en yakın konumda
Yer'e Uzaklık	2.581.900.000 km. 17,3 AB
Görünür çap	4,1 ark saniye
Görünür parlaklık	5,3
Yer'e en uzak konumda
Yer'e Uzaklık	3.157.300.000 km. 21,1 AB
Görünür çap	3,3 ark saniye
Görünür parlaklık	6,0
Fiziksel Özellikler
Ekvator çapı (1 bar düzeyinde)	51.118 km. (4,01 x Yer)
Kutupsal çap (1 bar düzeyinde)	49.946 km.
Basıklık	0,023
Hacim	63 x Yer
Kütle	14,5 x Yer
Yoğunluk	1,27 g/cm^3
Eksen eğikliği	97,77^o
Dönme süresi	- 17 sa. 14 dk. 24 s.
Ekvatorda yerçekimi (1 bar düzeyinde)	8,87 m/s^2 (0,9 x Yer)
Ekvatorda kurtulma hızı (1 bar düzeyinde)	21,3 km/saniye (1,9 x Yer)
Beyazlık (albedo)	0,51
Etkin sıcaklık	58 K

Yörünge

Uranüs, Güneş çevresinde bir devrini 84 yılda tamamlar. Hafifçe eliptik olan yörüngesi boyunca, Güneş'e uzaklığı 18-20 Astronomi birimi (Yaklaşık olarak 2.842.400.000 km'dir.)(ortalama 211-421)arasında değişir.

Fiziksel özellikler

Uranüs’ün kütlesi Dünya’nınkinin 15 katı, hacmi ise 63 katıdır. Uranüs’ün çevresinde ince, keskin hatlı ve koyu renkli 10 halkanın olduğu tespit edilmiştir. Halkaların tümü, yaklaşık 1 m çapında koyu renkli kaya benzeri parçalardan oluşmaktadır. Bunların yapısı henüz belirlenememiştir. Uranüs, kutbu güneşe bakacak şekilde tekerlek gibi döner. Böylece etrafındaki halkalar da dik olarak onunla birlikte döner.

Uranüs’te, Dünya’nın ve Satürn’ün çevresindekilerle karşılaştırılabilecek ölçüde manyetik alan vardır. Manyetik alanın ekseni, gezegenin dönme eksenine göre 55^o eğiktir ve bu diğer gezegenlere oranla oldukça yüksek bir değerdir. Bu eğiklik manyetik alanın, güneş rüzgarı karşında tirbuşon benzeri uzun bir kuyruk yapmasına neden olur. Gezegenin dönme periyodu yaklaşık olarak 17.5 saattir ve dönme ekseni olağan dışıdır. Uranüs’ün eriyik halde bulunan ağır bir çekirdeği vardır. Çekirdeğin çevresinde ise su, metan ve amonyaktan oluşan birkaç bin ^oC sıcaklığında ve binlerce km kalınlığında bir manto yer alır. Bu aşırı sıcak mantonun, üzerindeki atmosferin ağırlığından kaynaklanan devasa basıncın etkisiyle kaynayamadığı ve buranın elektriksel olarak iletken olduğu, gezegenin manyetik alanını sınırladığı düşünülmektedir.

Atmosfer

Uranüsün iç gösterimi.

Kütlesi Dünya'nınkinin yaklaşık 14.5 katıdır ve onu büyük gezegenler arasında en az kütle haline getirir. Bununla birlikte, çapı, Neptün'ünkinden biraz daha büyüktür, Dünya çapının yaklaşık dört katıdır. Toplam 1.27 g / cm yoğunluk Uranüs'ü Satürn'den sonra ikinci en az yoğun gezegen yapar. Uranüs yapısının standart modeli üç katmandan oluşmasıdır: merkezdeki kayalık çekirdek, ortada donmuş bir manto ve bir dış hidrojen veya helyum gazı tabakası. Buz örtüsü, kelimenin tam anlamıyla geleneksel anlamda buz değil, su, amonyak ve diğer uçucu maddelerden oluşan sıcak ve yoğun bir sıvıdır.

Yukarıdaki model makul standart olmasına rağmen benzersiz değildir, diğer modeller de gözlemleri karşılar. Örneğin, donmuş mantoda önemli miktarda hidrojen ve kaya materyali karıştırılırsa, içindeki toplam buz kütlesi daha küçük olacak ve sonuç olarak, toplam kaya ve hidrojen kütlesi daha büyük olacaktır. Şu anda mevcut veriler bilimin hangi modelin doğru olduğunu belirlemesine izin vermemektedir.[1]

• Etkin sıcaklık 58 K
• 1 bar basınçtaki sıcaklık 76 K
• 1 bar basınçtaki yoğunluk 0.42 kg/m³
• Rüzgâr hızı 0 ile 200 m/s arası
• Skala yüksekliği 27.7 km
• Ortalama moleküler ağırlık 2.64 g/mol
• Bileşim: Hidrojen (H2) % 83, Helyum (He) %15, Metan (CH4) %2, Aerosoller: Amonyum buzu; su buzu; amonyum hidrosülfit; Metan buzu

Uydular

Uranüsün büyük uydular

Uranüs’ün 27 uydusu bilinmektedir. Jüpiter ve Satürn’den sonra en fazla uyduya sahip olan gezegendir. Beş büyük uydusunun (Miranda, Umbriel, Ariel, Oberon ve Titania) çapları 470–1580 km arasında değişir.

Küçük uydular: Cordelia, Ophelia, Bianca, Cressida, Desdemona, Juliet, Portia, Rosalind, Belinda, Puck, Caliban, Stephano, Trinculo, Sycorax, Prospero, Setebos, S/1986 U10, S/2001 U2, S/2001 U3, S/2003 U1, S/2003 U2, S/2003 U3

Kaynakça

1. "Arşivlenmiş kopya". 17 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2019.