Meşedi Azizbeyov

Meşedi Azim-bey oğlu Azizbeyov (Azerice Arap Harfleriyle: مشه‌دی عزیزبه‌ی‌اوو , Azerice: Məşədi Əzim bəy oğlu Əzizbəyov; Rusça: Мешади Азим-бек оглы Азизбеков; 6 Ocak, 1876 - 20 Eylül, 1918) Azeri komünist, Bolşevik devrimci, ve mühendis. 1917 Ekim Devrimi sırasında Kafkaslarda önde gelen Bolşevik önderlerdendir ve aynı zamanda ülkesinin ilk Marksistlerinden biridir.

Meşedi Azizbeyov
Rusça: Мешади Азизбеков
Azerice: Məşədi Əzizbəyov
Kafkasya İçişleri Bakan Yardımcısı Halk Komiseri
Görev süresi
2 Kasım 1917 - 26 Temmuz 1918
Kişisel bilgiler
Doğum 06 Ocak 1876(1876-01-06)
Bakü, Rus İmparatorluğu
Ölüm 20 Eylül 1918 (42 yaşında)
Krasnovodsk, Trans-Hazar Hükümeti
Milliyeti Azeri
Partisi Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi/Bolşevik
Diğer siyasi
bağlantıları		 Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi
Komünizm, Marksizm, Marksizm-Leninizm, Bolşevizm
Evlilik(ler) H. Azizbeyova
Çocuk(lar) Azizağa Azizbeyov
Safura Azizbeyova
Aslan Azizbeyov
Beyimhanım Azizbeyova
Hükûmeti   Bakü Komünü
Dini Yok (ateist)

Azizbeyov Azerbaycan'da okulların yaptırılmasına, tiyatro ve sanatın gelişimine büyük destek vermiş, mühendis olarak birçok önemli projede yer almıştır. Hümmet isimli siyasi birliğe katılmış, I. Dünya Savaşı sırasında milliyetinden asılı olmayarak her kese yardım eden bir kuruluşun başı olmuştur. Nicat isimli eğitim birliğinde de yer almıştır. Bütün bunlara rağmen onu en çok ünlü yapan olay Ekim Devrimi'nin ardından Baküde kurulmuş ve tüm kafkasyaya komünist ideolojiyi yaymaya çalışan Bolşevik hükûmeti Bakü Komününde tuttuğu mevki ve 26 Bakü Komiserinden biri olmasıdır. Azizbeyovun devrimci aktiviteleri sadece Azerbaycan çerçevesinde kalmamış, İrandaki Setter Han devrimine ve Rusyada 1902 senesindeki Sankt Peterburg işçilerinin protestosuna büyük destek vermiştir.

Komünün 1918 Temmuzunda düşmesiyle beraber 26 Bakü Komiseri olarak bilinen Azizbeyov ve diğer Bolşevik önderler Sentro-Kaspi diktatörlüğünün Baküde iktidarı ele geçirmesinin ardından hapse düşerler. Bakü Muharebesi (1918) döneminde en çok bilinen versiyona göre Anastas Mikoyan'ın başında olduğu bir grup onları hapisten kurtarır. Azizbeyov ve diğerleri şehri terk ederek kaçsalar da İngilizler ve Bolşevik karşıtlarınca yakalanarak 20 Eylül 1918 günü idam edilirler. Azizbeyov Azerbaycan'da Sovyet Cumhuriyeti kurulmasının ardından kahraman ilan edilir ve diğer 25 Komiserle birlikte Bakü'nün merkezi bir yerlerindeki parka defnedilip parka büstü konur. Kafkasya ülkeleri arasında Azizbeyov kült haline gelir, hakkında genellikle Azeri, Ermeni ve Gürcüler tarafından şiirler, romanlar yazılır, şarkılar bestelenir. Portresi dönemin birçok filminde yer almış ve genellikle Azeri aktörler tarafından canlandırılmıştır. Azerbaycan'ın 1991 senesinde bağımsızlığını ilan etmesinin ardından ülkede yükselen aşırı milletçilik, Azizbeyov hakkında görüşlerin farklılaşmasına yol açar. Böylece o dönemde Azizbeyov'un adının verildiği ilçe ve metro durağının ismi değiştirilir, şehirdeki heykeli kaldırılır. Ermenistan'da Azizbeyovun ismini taşıyan bölgenin adı Dağlık Karabağ Savaşının ardından değiştirilmiş, hem Ermenistan hem de Gürcistan'daki büstü kaldırılmış, Türkmenistan'da adının verildiği sokak adı değiştirilmiştir. Buna rağmen Rusya, Ukrayna, Tacikistan, Özbekistan ve Kazakistan'ın bazı şehirlerinde hala Azizbeyov'un ismini taşıyan sokaklar bulunmakta, Moskova'daki büstü ise hala durmaktadir.

Galeri
  • Azizbeyov, 1895
  • Azizbeyov Petersburg'da.
  • Azizbeyov tarafından yazılmış bir mektup.
  • Azeri aydınları soldan sağa: Azizbeyov, A. Melikov, A. Ahundov ve Resulzade.

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  • Muslim National Communism in the Soviet Union:A Revolutionary Strategy for the Colonial World by Alexandre A. Bennigsen, S. Enders Wimbush
  • Azerbaycan Halk Cumhuriyeti Ansiklopedisi

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.