Pigme ispermeçet balinası

Pigme ispermeçet balinası (Kogia breviceps), Kogiidae familyasının bilinen iki türünden birisidir. Genellikle denizlerde görünmezler ve bu tür hakkında bilinen çoğu şey gövdelerinin araştırmalarından gelmektedir.

Pigme ispermeçet balinası[1]
19. yüzyıldan bir çizim
Ortalama bir insan ile boyut karşılaştırması
Korunma durumu

Durumu belirsiz (IUCN 3.1)[2]
Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Animalia
Şube: Chordata
Sınıf: Mammalia
Takım: Artiodactyla
İnfra takım: Cetacea
Familya: Kogiidae
Alt familya: Kogiinae
Cins: Kogia
Tür: K. breviceps
İkili adlandırma
Kogia breviceps
doğal yaşam alanı
Sinonimler [3]
  • Cogia breviceps Benham, 1901
  • Euphisetes pottsi Tomilin, 1957 (yazım hatası)
  • Euphysetes grayii Wall, 1851
  • Euphysetes macleayi Gill, 1871
  • Euphysetes pottsi Haast, 1874
  • Kogia brevirostris Gray, 1865
  • Kogia floweri Gill, 1871
  • Kogia goodei True, 1884
  • Kogia grayi Gill, 1871
  • Kogia greyi Trouessart, 1898
  • Kogia macleayi Gill, 1871
  • Physeter breviceps de Blainville, 1838

Sınıflandırma

Pigme ve cüce ispermeçet balinasının sınıflandırması bir tartışma konusudur (ayrıntılar için Physeteroidea maddesine bakınız). Bu iki tür uzun tartışmalar sonucunda aynı kabul edilmiştir, ta ki 1966 yılında Smithsonian Enstitüsündeki bir bilim adamı kesin olarak bu türlerin ayrı olduklarını kanıtlayana dek.[4] Pigme ispermeçet balinasına ilk defa Henri Marie Ducrotay de Blainville, 1838 yılında isim vermiştir.[5]

Cetacea takımı ile Odontoceti alttakımının yerine Cetartiodactyla takımının kullanılması moleküler verilerle çalışan en evrimsel mammalojistler tarafından belirlenmiş[6][7][8][9] ve IUCN Deniz Memelileri Uzman Grubu[10] ile dünyadaki en büyük uluslararası deniz mammaloji bilim insanları birliği olan Deniz Mammaloji Derneği'nin Sınıflandırma Komitesi tarafından[11] desteklenmiştir. Tartışmanın devamı için Deniz memelileri ve Çift toynaklılar maddelerine bakınız.

Açıklama

Pigme ispermeçet balinası normal bir yunus uzunluğundadır. Doğduklarında yaklaşık olarak 1.2 m (3 ft 11 in) uzunluğunda, yetişkin olduklarında ise 3.5 m (11 ft) uzunluğuna ulaşırlar. Yetişkinlerin kilosu ortalama 400 kg'dır (880 lb). Alt kısımları kremsi, bazen pembemsi bir renktedir ve arkalar ile yanları da mavimsi gri rengindedir; yine de, iki renk dikkate değer bir şekilde birbirine karışmıştır. Köpekbalığına benzeyen başları gövdelerinin boyutu ile karşılaştırıldığında büyüktür, bu da yandan bakıldığında bir şişkinlik görünmesine sebep olmaktadır. Gözlerinin arkalarında genelde "sahte solungaç" diye tarif edilen beyazımsı işaretler vardır.[12][13]

Hutchinson Adası, Florida'da bir Pigme ispermeçet balinası karaya vurmuş.

Alt çeneleri çok küçük ve bayağı aşağıda kalmaktadır. İleriye dönükken üstten bakıldığında hava delikleri hafifçe sola doğru yer değiştirir. Sırt yüzgeçleri oldukça küçük ve bağlanmıştır; cüce ispermeçet balinası ile karşılaştırıldığında boyu oldukça küçüktür ve diyagnostik amaçlar için kullanılabilir.

Vücut yapısı

Aynı dev akrabası ispermeçet balinası gibi, pigme ispermeçet balinalarının alınlarında bir ispermeçet organı vardır (bunun amacının bir tartışmasını görmek için ispermeçet balinası maddesine bakınız). Bu memelilerin ayrıca bağırsaklarında koyu kırmızı sıvı depoladıkları bir kese bulunur. Bu hayvanlar korktuklarında bazen bu sıvıyı dışarı atabilirler, ya kafaları karıştıklarından ya da av olacaklarını sandıkları içindir.[14]

Pigme ispermeçet balinaları 50 ila 55 arasında omura ve her iki taraflarında da 12 ila 14 arasında kaburgaları bulunur, her zaman ikisi birbirine simetrik değildir, ayrıca en arkadaki kaburgaları omurga ile bağlanmamaktadır. Kanatçıklarında yedi tane bilek kemiği ve değişken sayılarda parmak kemiği bulunur, ilk parmaklarında iki tane parmak kemiği olduğu söylenmektedir. Hiç gerçek kalça kemikleri yoktur; onun yerine yoğun bir bağlayıcı doku vardır. Dil kemiği alışılmadık bir şekilde büyüktür ve büyük ihtimalle balinanın beslenmesinde büyük bir rol oynamaktadır.[13]

Dişleri

Pigme ispermeçet balinalarında 20 ila 32 arasında diş bulunur, ki hepsi üst çenenin kıvrık bölümünde dizilmiştir.[15] Alışılmışın dışında, yetişkinler MMP20 geninde meydana gelen bir mutasyon nedeniyle diş minesinden yoksundur,[16] ama yine de genç bireylerde diş minesi bulunmaktadır.[13]

Pigme ispermeçet balinasının alt çenesinde bulunan dişler.

Melon

Aynı diğer dişli balinalar gibi, pigme ispermeçet balinalarında "melon" bulunur. Melon, kafalarında bulunan odaklanmak ve çıkardığı sesleri hafifleştirmek için kullandığı yağlı bir bölgedir.[17] Melon'un iç çekirdeğinde dış korteksten daha çok balmumu şeklinde yapı bulunmaktadır. İç çekirdek sesi diğer tabakadan daha yavaş ileterek sesi kııp çok yönlü bir ışına yansıtmasını sağlar.[18] Melon'un arkasında, bir ince zar ile ayrılmış ispermeçet organı bulunur. Melon da ispermeçet de sinovyal bursa'ya benzer bir şekilde kalın lifli bir kabuk ile çevrilidir.[19] Bir kapak yapısına ya da insanlarda bulunan ses teli ile aynı işlevi gören bir museau de singe'e sahip sağ burun boşluğu yoluyla hava çıkartarak ses üretir.

Mide

Mideleri üç odalıdır. İlk oda ya da ön mide beze gibi değildir ve direkt olarak sindirim bezleri ile kaplı ikinci oda olan fundus odasına açılmaktadır. Dar bir tüp ikinci odadan üçüncü oda olan pilora geçmektedir. Ayrıca beze şeklinde olan mide büzgen yoluyla oniki parmak bağırsağına bağlanmaktadır. Yemeklerin fermantasyonunun ince bağırsakta gerçekleşmesine rağmen, bu hayvanlarda çekum bulunmamaktadır.[20]

Ekolokasyon

Diğer bütün dişli balinalar gibi, pigme ispermeçet balinaları da avlarını ekolokasyon ile avlarlar. Kullandıkları frekansları çoğunlukla ultrasoniktir,[18] 125 kHz civarındadır.[21]

Üreme

Sağlam ayrıntılara göre pigme ispermeçet balinalarının üremeleri kısıtlı olmasına rağmen, doğu yarımkürede Nisan ile Eylül ayları arasında doğum yaptıklarına inanılmaktadır.[13] Gebelik on bir ay sürmekte ve diğer deniz memelilerinin aksine, dişiler başları önde olarak doğurur.[22] Yeni doğmuş yavrular 1.2 metre (3 ft 11 in) uzunluğunda ve bir yaşına bastıktan sonra sütten kesilirler.[13]

Davranışı

Bu balinaların hareketlerini farketmek çok zordur. Su yüzeyine çok minik bir sıçrama ya da darbe ile oldukça yavaş bir şekilde çıkarlar ve bir süre orada hareket etmeden dururlar. Japonya'da, bu nedenle tarihi açıdan "yüzen balina" olarak bilinir. Bu türün teknelere yakınlaşmaktan ziyade uzaklaşmaya meyillidir. Gedik açtıkları görülmüştür, ama çok yaygın değildir.

Pigme ispermeçet balinaları normalde ya yalnız dolaşırlar ya da gruplar halindedirler,[23] ama en fazla altı bireye kadar oluşan gruplarda görülmüşlerdir. Dalışları tahmini ortalama 11 dakika sürmektedir, yine de 45 dakikaya kadar yaptıkları daha uzun dalışlar da bildirilmiştir.[13] Pigme ispermeçet balinaların ultrasonik tıklamaları 60 ile 200 kHz arasında değişmektedir, en fazla ise 125 kHz değerine çıkmıştır,[21] ayrıca bu hayvanlar 1 ila 2 kHz değerlerinde alt frekans "bağırışları" da yapmaktadır.[24]

Mide içeriğinin analizine göre pigme ispermeçet balinaları öncelikli olarak kafadan bacaklılardan beslenmektedirler, en yaygın ortasu ortamlarında bulunan biyolüminesans türlerinden. En yaygın avları arasında cranchiidae, lycoteuthid, ommastrephid, kalamarlar ve ahtapotlar bulunmaktadır. Ayrıca bu hayvanların derin su karidesi de yediği de bildirilmiştir, ama cüce ispermeçet balinaları ile karşılaştırıldıklarında, daha az tüketmektedirler.[13]

Kendilerini avlayan türler büyük beyaz köpek balıkları[25] ve katil balinalardır.[26]

Pigme ispermeçet balinaları ve cüce ispermeçet balinaları kalamarlara benzer bir şekilde bir "mürekkep" türü kullanıp yırtıcılıktan kaçınmalarıyla diğer deniz memelileri arasında oldukça eşsizdirler. İki tür de bağırsak sistemlerinin alt kısımlarında 12 koyu kırmızımsı-kahverengi akışkan madde alabilen bir keseye sahiptir, ki bu sıvılar potansiyel saldırganlara enjekte edilerek onları şaşırtmak ya da vazgeçirmek için kullanılır.[27]

Nüfus ve dağılım

Pigme ispermeçet balinaları Atlas, Büyük ve Hint Okyanuslarının tropik ve ılıman sularında bulunurlar.[13] Yine de, nadiren denizlerde de görülürler ki bu bilgi kendi yaşam alanlarının dışında olan bireylerden gelmektedir - bu da kesin bir doğal yaşam ve göç haritası oluşturmayı zorlaştırmaktadır. Açık deniz sularını tercih ettiklerine inanılmaktadır ve en sık 400 ila 1,000 m (1,300 to 3,300 ft) derinliğindeki sularda görülürler.[28] Statüleri genellikle nadir olarak tanımlanır, ama ara sıra kıyıların yüksek yoğunluğu daha önceki bahsedilen bölgede daha yaygın olduğunu göstermektedir. Toplam nüfusları bilinmemektedir.

İtalya'da olduğu gibi Güney Afrika ve Japonya'da da miyosen çökellerinde K. breviceps türünün fosilleri bulunmuştur.[13]

İnsan etkileşimi

Pigme ispermeçet balinaları hiçbir zaman büyük ölçülerde avlanmamışlardır. Kara esaslı balinacılar bu hayvanları Endonezya'da, Japonya'da, ve Küçük Antiller'de avlamışlardır. Bireylerin balık ağları ile yakalanıp öldürüldükleri de kayıt edilmiştir. Doğal yaşam alanlarından kopmuş bazı hayvanların midelerinde plastik çantalar görülmüştür - ki bu da bir endişe konusu olabilir. Bu faaliyetlerin türde yaşamsal bir uzun vadeli hasar oluşturup oluşturmadığı bilinmemektedir.

Pigme ispermeçet balinaları esarette pek becerikli değillerdir.[29][30] Esaret altında en uzun hayatta kaldıkları süre 21 aydır ve esir olan çoğu birey bir ayda ölmektedir, çoğunlukla susuz kalma ve beslenme sorunlarından.[31]

Korunma durumu

Pigme ispermeçet balinaları ASCOBANS[32] ve ACCOBAMS[33] tarafından korunmaktadır. Bu tür ayrıca Batı Afrika ve Macaronesia'nın Küçük Balinaları ile Denizayılarının Korunmasına ilişkin Mutabakat Zaptına (Batı Afrika'daki Sucul Memeliler MoU)[34] ve Pasifik Adaları Bölgesi'nin Balinaları ve Onların Habitatlarının Korunmasına ilişkin Mutabakat Zaptına (Pasifik Balinaları MoU) dahil edilmiştir.[35]

Örnekler

Ayrıca bakınız

Dipnotlar

    Kaynakça
    1. Mead, J.G.; Brownell, R. L. Jr. (2005). "Order Cetacea". Wilson, D.E.; Reeder, D.M (Edl.). Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference (3rd bas.). Johns Hopkins University Press. s. 737. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494.
    2. Taylor, B.L.; Baird, R.; Barlow, J.; Dawson, S.M.; Ford, J.K.B.; Mead, J.G.; Notarbartolo di Sciara, G.; Wade, P.; Pitman, R.L. (2012). "Kogia sima 8 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". IUCN Kırmızı Listesi. Versiyon 2014.3. Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği. Erişim tarihi: 2015-01-11.
    3. William Perrin (2008). Perrin WF (Ed.). World Cetacea Database. World Register of Marine Species http://www.marinespecies.org/aphia.php?p=taxdetails&id=137113. Geçersiz |mod=CS1 (yardım); Eksik ya da boş |başlık= (yardım)
    4. Handley, C. O. Jr. (1966) A synopsis of the genus Kogia (pygmy sperm whales). s. 62-69 In: K. S. Norris (ed.), Whales, dolphins and porpoises. University of California Press, Berkeley
    5. "Kogia breviceps (de Blainville, 1838)". Collections Online. Museum of New Zealand Te Papa Tongarewa. 24 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2010.
    6. Agnarsson, I.; May-Collado, LJ. (2008). "The phylogeny of Cetartiodactyla: the importance of dense taxon sampling, missing data, and the remarkable promise of cytochrome b to provide reliable species-level phylogenies". Mol Phylogenet Evol. 48 (3). ss. 964-985. doi:10.1016/j.ympev.2008.05.046. PMID 18590827. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2016.
    7. Price, SA.; Bininda-Emonds, OR.; Gittleman, JL. (2005). "A complete phylogeny of the whales, dolphins and even-toed hoofed mammals – Cetartiodactyla". Biol Rev Camb Philos Soc. 80 (3). ss. 445-473. doi:10.1017/s1464793105006743. PMID 16094808. 5 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2016.
    8. Montgelard, C.; Catzeflis, FM.; Douzery, E. (1997). "Phylogenetic relationships of artiodactyls and cetaceans as deduced from the comparison of cytochrome b and 12S RNA mitochondrial sequences". Molecular Biology and Evolution. 14 (5). ss. 550-559. doi:10.1093/oxfordjournals.molbev.a025792. PMID 9159933. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2016.
    9. Spaulding, M.; O'Leary, MA.; Gatesy, J. (2009). "Relationships of Cetacea -Artiodactyla- Among Mammals: Increased Taxon Sampling Alters Interpretations of Key Fossils and Character Evolution". PLoS ONE. 4 (9). ss. e7062. Bibcode:2009PLoSO...4.7062S. doi:10.1371/journal.pone.0007062. PMC 2740860 $2. PMID 19774069. 26 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2016.
    10. Cetacean Species and Taxonomy 1 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. iucn-csg.org
    11. "The Society for Marine Mammalogy's Taxonomy Committee List of Species and subspecies" 6 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
    12. Roest, A.I. (1970). "Kogia simus and other cetaceans from San Luis Obispo County, California". Journal of Mammalogy. 51 (2). ss. 410-317. doi:10.2307/1378507. JSTOR 1378507.
    13. Bloodworth, B.E.; Odell, D.K. (2008). "Kogia breviceps (Cetacea: Kogiidae)". Mammalian Species. Cilt 819. ss. Number 819: pp. 1-12. doi:10.1644/819.1.
    14. Scott, M.D.; Cordaro, J.G. (1987). "Behavioral observations of the dwarf sperm whale, Kogia simus". Marine Mammal Science. 3 (4). ss. 353-354. doi:10.1111/j.1748-7692.1987.tb00322.x.
    15. Brian E. Bloodworth, Daniel K. Odell (2008). Kogia breviceps. Mammalian Species 819:1-12
    16. "Arşivlenmiş kopya". 2 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2016.
    17. Clarke, M.R. (2003). "Production and control of sound by the small sperm whale, Kogia breviceps and K. sima and their implications for other Cetacea". Journal of the Marine Biological Association of the United Kingdom. 83 (2). ss. 241-263. doi:10.1017/S0025315403007045h.
    18. R., Karol; C., Litchfield; D., Caldwell; M., Caldwell (1978). Compositional topography of melon and spermaceti organ lipids in the pygmy sperm whale Kogia breviceps: Implications for echolocation. Marine Biology , Volume 47 (2)
    19. Cranford, T.W. (1996). "Functional morphology and homology in the odontocete nasal complex: implications for sound generation". Journal of Morphology. 228 (2). ss. 223-285. doi:10.1002/(SICI)1097-4687(199606)228:3<223::AID-JMOR1>3.0.CO;2-3. PMID 8622183.
    20. Hagey, L.R. (1993). "Biliary bile acid composition of the Physeteridae (sperm whales)". Marine Mammal Science. 9 (1). ss. 23-33. doi:10.1111/j.1748-7692.1993.tb00423.x.
    21. Marten, K. (2000). "Ultrasonic analysis of pygmy sperm whale (Kogia breviceps) and Hubbs' beaked whale (Mesoplodon carlhubbsi) clicks" (PDF). Aquatic Mammals. 26 (1). ss. 45-48. 18 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2016.
    22. Huckstadt, L.A.; Antezana, T. (2001). "An observation of parturition in a stranded Kogia breviceps". Marine Mammal Science. 17 (2). ss. 362-365. doi:10.1111/j.1748-7692.2001.tb01277.x.
    23. Willis, P.M.; Baird, R.W. (1998). "Status of the dwarf sperm whale, Kogia simus, with special reference to Canada". Canadian Field Naturalist. 112 (1). ss. 114-125.
    24. Thomas, J.A. (1990). "A new sound from a stranded pygmy sperm whale" (PDF). Aquatic Mammals. 16 (1). ss. 28-30. 18 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2016.
    25. Long, D.J. (1991). "Apparent predation by a white shark Carcharadon charcharias on a pygmy sperm whale Kogia breviceps" (PDF). Fishery Bulletin. 89 (3). ss. 538-540. 21 Aralık 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2016.
    26. Dunphy-Daly, M.M. (2008). "Temporal variation in dwarf sperm whale (Kogia sima) habitat use and group size off Great Abaco Island, Bahamas". Marine Mammal Science. 24 (1). ss. 171-182. doi:10.1111/j.1748-7692.2007.00183.x.
    27. "Pygmy sperm whale (Kogia breviceps)". NOAA Fisheries Office of Protected Resources web site. NOAA. 20 Ekim 2014. 3 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ocak 2015.
    28. Davis, R.W. (1998). "Physical habitat of cetaceans along the continental slope in the north-central and western Gulf of Mexico". Marine Mammal Science. 14 (3). ss. 490-607. doi:10.1111/j.1748-7692.1998.tb00738.x.
    29. Loranger, Linda. "Pygmy Sperm Whale Dies In Mystic After Record Time In Captivity". Hartford Courant. 11 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Aralık 1991. Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
    30. Klingener, Nancy. "Pygmy Whale Snags Fence, Dies After Four Months In Captivity". Sun Sentinel. 9 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2000. Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)
    31. Manire, C.A. (2004). "An approach to the rehabilitation of Kogia spp". Aquatic Mammals. 30 (2). ss. 257-270. doi:10.1578/AM.30.2.2004.257.
    32. "Official website of the Agreement on the Conservation of Small Cetaceans of the Baltic, North East Atlantic, Irish and North Seas". 3 Ekim 1999 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2016.
    33. "Official website of the Agreement on the Conservation of Cetaceans in the Black Sea, Mediterranean Sea and Contiguous Atlantic Area". 24 Mayıs 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2016.
    34. "Memorandum of Understanding Concerning the Conservation of the Manatee and Small Cetaceans of Western Africa and Macaronesia". 31 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2016.
    35. "Official webpage of the Memorandum of Understanding for the Conservation of Cetaceans and Their Habitats in the Pacific Islands Region". 16 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2016.

    Konuyla ilgili yayınlar
    • Pygmy and Dwarf Sperm Whales by Donald F. McAlpine in Encyclopedia of Marine Mammals pp. 1007–1009 ISBN 978-0-12-551340-1
    • Whales Dolphins and Porpoises, Mark Carwardine, Dorling Kindersley Handbooks, ISBN 0-7513-2781-6
    • National Audubon Society Guide to Marine Mammals of the World, Reeves, Stewart, Clapham and Powell, ISBN 0-375-41141-0

    Dış bağlantılar
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.