Türk pasaportu

Türk pasaportu, 15 Temmuz 1950'den bu yana Türk vatandaşlarının yurt dışı seyahatlerinde kullandığı belgedir.[3] Pasaportlar Nüfus Müdürlükleri tarafından verilir.[4] 1 Haziran 2010 tarihinden bu yana düzenlenen pasaportlar biyometrik pasaport özelliğine sahiptir ve on yıla kadar geçerlidir.

"Türk pasaportu" buraya yönlendirilmektedir. Film için Türk Pasaportu (film) sayfasına bakınız.
Türk pasaportu
1 Nisan 2018 tarihinden itibaren verilen Umuma Mahsus yeni Türk Biyometrik pasaportu
İlk yayınlanma tarihi 1 Nisan 2018[1] (Biyometrik olarak)
Belge türü Pasaport
Amaç Kimlik Doğrulama ve Seyahat
Bitiş süresi 10 Yıl (Reşit olmayanlar için 5 Yıl)
Maliyet ₺1265.40[2]

Biyometrik pasaportlar
2010-2018 yılları arasında kullanılan Türk pasaportundan bir sayfa
Ana madde: Biyometrik pasaport

Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı tarafından Avrupa Birliği müzakere süreci kapsamında tasarlanan yeni biyometrik Türk pasaportlarının dağıtımı, 2009 Ekim ayında iptal edilen pasaport ihalesi sebebiyle tekrar ileri bir tarihe ertelendi. Türk pasaportlarının, 2004 senesinden beri değiştirilmesi planlanmakla beraber yapılan son açıklamaya göre; Fransız bir şirket ile anlaşılıp, yeni biyometrik pasaportların dağıtımına 1 Haziran 2010 tarihinden itibaren başlandı.[5] Yeni biyometrik pasaportlar güvenlik bakımından kopyalama ve kötü kullanımlara karşı korumalı olup, 10 yıllık süre ile Türk vatandaşlarına sunuldu. Yeni pasaportların renkleri de değişmiştir. Buna göre; normal pasaportlar bordo, özel pasaportlar (yeşil pasaport) koyu yeşil ve diplomatik pasaportlar ise siyah rengini aldı.[6] Biyometrik pasaportlar ile birlikte pasaport süresi uzatma durumu da ortadan kalkmıştır. Buna göre pasaport süresi uzatılmayacak, süresi dolan pasaportlar yenileriyle değiştirilecektir. 2015 yılında yapılan bir araştırmada Türk pasaportu 251 dolarlık bedelle dünyanın en pahalı pasaportu olmuştur.[7] Döviz kurundaki yükselme sonrası Türk pasaportu bedeli 161 dolara inmiş ve bu unvanını kaybetmiştir.[8]

Çeşitleri

Umuma Mahsus (bordo) pasaport

Hizmet, hususi veya diplomatik pasaport başvurusu için 5682 sayılı Pasaport Kanunu’nda belirtilen şartları taşımayan kişiler umuma mahsus pasaport başvurusunda bulunabilirler. Bu pasaport İl ve İlçe Nüfus Müdürlüklerinden temin edilebilir.[4]

Hususi (yeşil) pasaport

Hususi pasaportlar; Türkiye Büyük Millet Meclisi eski üyeleri, eski Bakanlar ile birinci, ikinci ve üçüncü derece kadrolarda bulunan veya bu kadrolar karşılık gösterilmek veya T.C. Emekli Sandığı ile ilgilendirilip emekli kesenekleri bu derecelerden kesilmek suretiyle sözleşmeli olarak çalıştırılan Devlet memurları ve diğer kamu görevlilerine; diplomatik pasaport verilmesini gerektiren vazifelerden başka herhangi bir resmî vazife ile veya kendi hesaplarına yabancı ülkelere gittikleri zaman verilir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu ve Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu Kurulu üyeleri için, T.C. Emekli Sandığı ile ilgilendirilme ve emekli keseneklerinin bu derecelerden kesilmesi şartı aranmaz. Bunlardan emeklilik veya çekilme sebepleri ile vazifelerinden ayrılmış olanlara da bu tür pasaport verilir. Büyükşehir, il ve ilçe belediye başkanlarına, görevleri süresince hususi pasaport verilir.

Hususi pasaport alabilecek durumda bulunanların eşlerine de aynı tür pasaport verilir. Hususi pasaport almaya hakkı bulunduğu sırada vefat edenlerin dul eşlerine başkası ile evlenmemiş ise aynı türden pasaport verilmesi mümkündür. Hususi damgalı pasaport alabilecek durumda bulunanların ergin olmayan veya ergin olsalar dahi yanlarında yaşayıp evli bulunmayan ve iş sahibi olmayan öğrenimi devam eden çocuklarına 25 yaşının ikmaline kadar, yine ergin olsalar dahi yanlarında yaşayıp evli bulunmayan ve iş sahibi olmayan, aynı zamanda bedensel, zihinsel veya ruhsal özürlerinden en az biri nedeniyle sürekli bakıma muhtaç durumda olduğu resmî sağlık kurumlarının düzenlediği sağlık kurulu raporu ile belgelenen çocuklarına da hususi damgalı pasaport verilir.

Hususi pasaport (Special Passport adı altında) Dünya'da Türkiye Cumhuriyeti'nin yanı sıra Kanada, Brezilya, Kuveyt, Katar ve Tunus tarafından da tanzim edilmektedir. Türkiye dışındaki ICAO üyesi ülkeler, resmî görevlilerin resmî seyahatlarinde kullanılması için hizmet pasaportu tanzim etmektedir. Ancak Türkiye Cumhuriyeti, resmî sıfatı bulunan görevlilerin ve bunların ailelerinin resmî olmayan seyahatlerinde de kullanılmak üzere normal pasaporttan ayrıcalıklı bir kategoride hususi pasaport uygulamasını sürdürmektedir. Aynı şekilde, hususi pasaport harçtan muaf olduğu için, hususi pasaport alacaklar sadece cüzdan bedeli ödemektedirler. Darphane verilerine göre 2010 yılında basılan tüm pasaportların yaklaşık %15’i hususi tiptir.[9]

Hususi pasaportlar harçtan muaf olduğu ve Avrupa ülkeleri başta olmak üzere birçok ülke hususi pasaport sahiplerinden vize istemediği için, hususi pasaportların devlet memuru olmayan vatandaşlara aleyhine haksızlık yarattığı iddia edilmektedir. Vize muafiyeti için müzakere yürütmekle görevli bürokrasinin, zaten vizeden muaf bir biçimde hususi pasaport ile seyahat edebilmesinin, bu görevlerini yerine getirmede başarısız olmalarının nedenlerinden biri olduğu öne sürülmektedir.

2015 yılının kasım ayında düzenlenen Avrupa Birliği - Türkiye Zirvesi'nde varılan mutabakat neticesinde, biyometrik pasaportlara parmak izi eklenmesi kararlaştırılmıştır. Bu çerçeve, bütün Türk pasaportları cüzdan bedeli ödenerek değiştirilebilecektir. Yeni pasaportlarla Türk vatandaşlarının Avrupa Birliği ülkelerine vizesiz seyahat etmelerine olanak tanınması beklenmektedir.[10]

Hizmet (gri) pasaportu

Hizmet Pasaportları, Hükûmetçe, Özel İdarelerce veya Belediyelerce resmî vazifeyle dış memleketlere gönderildiklerinde veya dış memleketlerde vazifeye alınanlara, Türkiye Cumhuriyetinin üyesi bulunduğu uluslararası kuruluşlarda memur statüsünde çalışanlara, Türk Hava Kurumu ve Türkiye Kızılay Cemiyetince görevlendirilenlere verilir.

Hizmet damgalı pasaport alabilecek durumda bulunanların eşlerine, ergin olmayan veya ergin olsalar dahi yanlarında yaşayıp evli bulunmayan ve iş sahibi olmayan öğrenimi devam eden çocuklarına 25 yaşının ikmaline kadar, yine ergin olsalar dahi yanlarında yaşayıp evli bulunmayan ve iş sahibi olmayan, aynı zamanda bedensel, zihinsel veya ruhsal özürlerinden en az biri nedeniyle sürekli bakıma muhtaç durumda olduğu resmî sağlık kurumlarının düzenlediği sağlık kurulu raporu ile belgelenen çocuklarına da hak sahibi kişinin pasaportu ile aynı süre geçerli hizmet damgalı pasaport verilir.

Diplomatik (siyah) pasaport

Diplomatik pasaportlar, Dışişleri Bakanlığı ile yabancı memleketlerde Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçilik ve Konsoloslukları tarafından Türkiye Büyük Millet Meclisi Üyelerine, Türkiye Büyük Millet Meclisi üyesi olmayan Bakanlara, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askeri Yargıtay, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi, Uyuşmazlık Mahkemesi, Sayıştay, Genelkurmay birinci ve ikinci başkanlarına, Cumhuriyet Başsavcısına, orgenerallere, oramirallere, eski cumhurbaşkanlarına, yasama meclisleri eski başkanlarına, eski başbakanlar ve dışişleri eski bakanlarına, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterine, Başbakanlık ve bakanlık müsteşarları ile Diyanet İşleri Başkanına, Büyükelçilik unvanı almış olanlar ile, Dışişleri Bakanlığı meslek mensuplarına, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreterliği üst düzey görevlilerinden resmî bir görevle gönderilenlere, Türkiye Cumhuriyeti dış temsilcilikleri nezdinde memur edilen müşavirlere, ataşelere ve muavinlerine, Hükûmet adına milletlerarası resmî müzakereler yapılması, mukavelenameler akdi için veya milletlerarası toplantılarla kongre ve konferanslara katılmak üzere gönderilenlere ve yabancı devletler veya milletlerarası teşekküller nezdinde daimi veya geçici görev yapmak üzere gönderilenlere, siyasi kuryelere verilir.

Diplomatik pasaport alabilecek durumda bulunan veya alan kimselerin sıfat veya vazifeleri devam ettiği müddetçe, eşlerine, ergin olmayan veya ergin olsalar dahi yanlarında yaşayıp evli bulunmayan ve iş sahibi olmayan öğrenimi devam eden çocuklarına 25 yaşının ikmaline kadar, yine ergin olsalar dahi yanlarında yaşayıp evli bulunmayan ve iş sahibi olmayan, aynı zamanda bedensel, zihinsel veya ruhsal özürlerinden en az biri nedeniyle sürekli bakıma muhtaç durumda olduğu resmî sağlık kurumlarının düzenlediği sağlık kurulu raporu ile belgelenen çocuklarına da hak sahibi kişinin pasaportu ile aynı süre geçerli diplomatik pasaport verilir. Diplomatik pasaportlar hiçbir harç veya resme tabi değildir.

Türk vatandaşlarının tabi olduğu vize uygulamaları
Ana madde: Türk vatandaşlarının tabi olduğu vize uygulamaları
Türk pasaport sahiplerinin vizesiz veya varışta vize alabildiği ülkeler ve bölgeler
Türk Hususi (Yeşil) Pasaport Sahiplerinin vize gereksinimleri
  Türkiye Cumhuriyeti
  Vizesiz
  Varışta vize alınabilir
  ETA veya e-vize
  Vize hem varışta hem de çevrimiçi olarak mevcuttur
  Vize gerekli

Hususi pasaporta sahip Türk vatandaşları 65 ülkeye herhangi bir vize uygulamasına tabi olmadan girebilmektedir. 60 ülkeye ise sadece diplomatik, hususi ve hizmet pasaportu sahipleri vizesiz girebilmektedirler. Moldova'ya ise tüm pasaport sahipleri vizesiz girebilmektedirler. 8 ülke ise sadece diplomatik pasaportlara vize uygulamamaktadır. 64 ülke ise tüm pasaport türlerine vize uygulamaktadır. Saint Lucia ise dünyada umuma mahsus pasaporta vize uygulamayıp diğer pasaport türlerine vize uygulayan iki ülkedir.

Türk vatandaşları, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ne nüfus cüzdanlarıyla giriş yapabilmektedir ve bu ülkede serbest dolaşım hakkına sahiptirler. Gürcistan'a ise yine nüfus cüzdanlarıyla ile 10 Aralık 2011 tarihinden itibaren en fazla 90 gün kalmak kaydı ile vizesiz giriş yapabilmektedirler. Türkiye, Gürcistan ve Ukrayna vatandaşları ülkeler arasında yapılan seyahatlerde pasaport olmaksızın sadece kimlik kartları ile vizesiz seyahat edebilmektedirler.

Ağustos 2008 tarihinde Türkiye vatandaşları sınırda vize alarak ya da vizesiz 75 ülkeye seyahat edebilmekte iken, 2010 tarihinde 89 ülkeye sınırda vize alarak ya da vizesiz 75 ülkeye seyahat edebilmekte idi. Bu rakamla Bu sayede Türk vatandaşları Dünya'da seyahat özgürlüğü açısından 46. sırada yer almaktaydı.[11] Arton Capital'ın 2015 yılında yaptığı dünyanın en etkili pasaportları sıralamasında Türkiye vatandaşları sınır kapısında vize alarak veya vizesiz 108 ülkeye seyahat edebildiği ve bununla Türk pasaportu 193 ülke arasında ise 62. sırada yer almıştır.[12][13] Henley Vize Kısıtlamaları Endeksi 2 Temmuz 2019 Raporu'na göre Türk vatandaşları sınır kapısında vize alarak veya vizesiz 110 ülkeye seyahat edebilmektedirler. Bu sayede Türk vatandaşları Dünya'da seyahat özgürlüğü açısından 53. sırada yer almaktadır.[14]

Avrupa Birliği ülkelerinin Türk Pasaportuna vize uygulamaya başladıkları tarihler

Avrupa Birliği ülkelerinin Türk Pasaportuna vize uygulamaya başladıkları tarihler:

Pasaportlar

Güncel pasaportlar

2018'den itibaren pasaportlar yenilenerek daha güvenli ve Avrupa Birliği Vize Serbestliği kriterlerinden olan Yüksek Güvenlik Unsuru'na uygun hale getirilmiştir. Ayrıca pasaport sayfalarında Türkiye'nin çeşitli manzaraları yer almaktadır.[15]

  • Umumi pasaport
  • Hususi pasaport
  • Hizmet pasaportu
  • Diplomatik pasaport

Eski pasaportlar
  • 2010-2018 yılları arasında kullanılan umumi pasaport
  • 2010-2018 yılları arasında kullanılan hususi pasaport
  • 2010-2018 yılları arasında kullanılan hizmet pasaportu
  • 1990-2010 yılları arasında kullanılan umumi pasaport
  • 1990-2010 yılları arasında kullanılan hususi pasaport

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. "Council of the European Union - PRADO - TUR-AO-03001". www.consilium.europa.eu. 22 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2020.
  2. "Başvuru Ücretleri - NVI". randevu.nvi.gov.tr. 11 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2020.
  3. "Pasaport Kanunu". Regulations-Ministry of Justice. 25 Şubat 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2008.
  4. "Pasaport ve sürücü belgeleri artık nüfus müdürlüklerinden alınacak". NTV. 2 Nisan 2018. 1 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2020.
  5. "AB'ye uygun 'çip'li pasaport haziranda geliyor süresi 10 yıla çıkıyor". Hürriyet. 7 Mart 2010. 10 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2020.
  6. "Çağdaş pasaport yolda". Hürriyet. 28 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2009.
  7. "Türkiye pasaportu dünyanın en pahalısı". BBC News Türkçe. 19 Kasım 2015. 20 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2015.
  8. "Dünyanın En Pahalı 10 Pasaportu". Turna. 20 Haziran 2018. 30 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2020.
  9. "Pasaport Üretimi". 28 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2010.
  10. "Pasaportlar yine değişecek". Artı49. 18 Aralık 2015. 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2020.
  11. "89 ülkeye vizesiz seyahat". Sabah. 29 Ağustos 2010. 31 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2020.
  12. "İşte dünyanın en güçlü pasaportları". Hürriyet. 21 Nisan 2015. 5 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2015.
  13. "The most powerful passports in the world, ranked". qz.com. 16 Nisan 2015. 5 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2015.
  14. "Global Ranking - Passport Index 2019" (PDF). Henley & Parcellenditners. 2 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2019.
  15. "İşte yeni Türk pasaportları". CNN Türk. 2 Kasım 2017. Erişim tarihi: 19 Aralık 2020.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.