Tenten'in Maceraları
Tenten'in Maceraları (Fransızca: Les Aventures de Tintin), Belçikalı çizer Hergé tarafından 1929 yılında yaratılmış olan çizgi roman dizisidir. 20. yüzyıl Avrupa çizgi romanlarının en ünlülerindendir. Diziden 200 milyondan fazla kitap basılmış ve dizi 50'den fazla dile çevrilmiştir.
| Les Aventures de Tintin | |
 Tenten karakterleri | |
| Yazar | Hergé |
|---|---|
| Ülke | Belçika |
Serinin kahramanı, genç bir gazeteci ve gezgin olan Tenten'dir. Maceralarında ona köpeği Milu, arkadaşı Kaptan Haddock ve başka pek çok renkli karakter eşlik eder.
Bu çizgi roman serisi temiz fakat manalı çizimi (Hergé'in kendi geliştirdiği bu tarza ligne claire denir), sürükleyici öyküleri, ve sonraki hikâyelerdeki titiz araştırmalar ile uzun süreden beri büyük takdir toplamıştır. Öyküler pek çok tarzı kapsar; fantezi, polisiye ve bilimkurgu elementlerini başarıyla bir araya getirir. Bunun yanında tüm Tenten öyküleri mizah içermektedir, ayrıca tüm öykülerde zeki bir hiciv anlayışı ve politik/kültürel eleştiri bulunmaktadır.
Tenten Belçika'nın başkenti ve Hergé'in doğum yeri olan Brüksel'de yaşamaktadır. Bu, metinde Tenten'in macerasından sonra Brüksel'e döndüğünü söylediği Tenten Sovyetler'de kitabında; ve arkadaşı Çang'ın Tenten'e yolladığı mektubu Brüksel'e yolladığı Tenten Tibet'te kitabında görülebilir. Diğer kitaplarda başka gizli ipuçları da bulunmaktadır (tanınabilir yerler, plaka numaraları vb.). Ancak, Kızıl Korsanın Hazinesi kitabında Mulensar Şatosu'na taşınır ki buranın gerçekten nerede olduğu tartışmalıdır.
Karakterler
Tenten
Tenten karakteri 10 Ocak 1929'da yaratılmıştır, ve 75. yaşı 2004'te bütün tanındığı yerlerde kutlanmıştır. Tenten, büyük ölçüde Hergé'nin daha önceki karakteri olan ve Tenten'le büyük benzerlikler taşıyan izci Totor esas alınarak yaratılmıştır. Totor'un kahramanı olduğu çizgi roman Les aventures de Totor, chef de patrouille des Hannetons (Mayısböcekleri'nin İzci Lideri Totor'un Maceraları), 1926 ila 1929 arasında Le Boy-Scout Belge dergisinde yayımlandı. Daha sonraki çizgi roman serilerinde, Tenten Belçikalı bir gazeteci (Petit Vingteme gazetesi için muhabir olmaya çalışmaktadır), aynı zamanda güçlü bir savaşçı ve pilottur, her macerasında kahramanca tehlikeli serüvenlere atılır. Neredeyse her macerasında Tenten araştırmacı gazeteci olarak harıl harıl çalışırken görülür, fakat pek nadir bir makale teslim edebilmiştir. Tarafsız görüşleri olan bir delikanlı olan Tenten, bu konuda etrafındaki yan karakterlerden renkli sayılmaz. Kastafiore'nin Mücevherleri ile başlayarak Tenten'in karakteri son birkaç albümde değişime uğramıştır.Tenten artık macera aramamakta, aksine etrafında olanlara bir şekilde kapılmaktadır, bu Sidney'e 714 Sefer Sayılı Uçuş ve Tenten ve Pikarolar'da görülebilir. Bazı hayranları bu son tamamlanmış albümü, Tenten imajına olan bir ihanet olarak kabul etmektedirler.
Ölümünden kısa süre önce, eski Belçikalı Nazi işbirlikçisi Léon Degrelle Tenten'in aslında kendisinden ilham alınarak yaratıldığını beyan ederek spekülasyon yaratmıştı. Degrelle gerçekten de Hergé'i eskiden gazeteciyken tanımaktaydı, fakat bu genel olarak kendini beğenmişliğiyle tanınan Degrelle'in bir fabrikasyonu olarak düşünülmektedir. Tenten'in ilk hallerine kısmen de olsa Hergé'in en küçük kardeşi ilham vermiştir. Hergé daha sonra bu kardeşiyle kopmuştur, ve onu Turnösol Olayı'ndaki kötü adam Albay Sponz olarak çizmiştir. Tenten ve Sponz fiziksel olarak oldukça farklı olsalar da aynı dikenli saç stiline sahiptirler.
Kaptan Haddok (Capitaine Archibald Haddock)
Kaptan Haddok Tenten'in en iyi arkadaşıdır, ilk olarak Altın Kıskaçlı Yengeç kitabında görünmüştür. Haddok ilk başta zayıf ve alkolik bir karakter olarak resmedilmiştir, fakat daha sonraki albümlerde daha saygıdeğer ve gerçekten cesur bir karaktere dönüşmüştür (özellikle başarılı hikâye Tenten Tibet'te albümünde arkadaşının hayatını kurtarmak için ayık kafayla kendisini feda etmiştir). Kaptan'ın kaba kişiliği ve alaycılığı Tenten'in inanılmaz kahramanlığına tezat oluşturmaktadır; Tenten ne zaman idealist davransa Kaptan alaycı bir yorum yapmakta gecikmez.
Haddok hislerini ifade etmek için her türlü kelimeyi hakaret ve küfür olarak kullanır, "Gagalımemeli", "Ostorogot", "Başıbozuk", "Turta kalıbı", "Ölü Gömücü" veya "Halı Tüccarı" gibi, fakat bunlardan hiçbiri aslında küfür değildir. Haddok sıkı bir içicidir, özellikle Loch Lomond marka viski içer, fakat sarhoşluğu genellikle komedi için kullanılmaktadır.
Haddok'un soyadı Hergé'nin eşiyle olan bir sohbetinden çıkmıştır, bu sohbette karısı Haddock'un (mezgit) "acınası bir İngiliz balığı" olduğunu söylemiştir. Hergé ismi böylece seçer. Haddok'un en son tamamlanmış hikâye olan Tenten ve Pikarolar kitabına kadar (1976) ilk ismi yoktur, bu kitapta ilk ismi Archibald konur. Kızıl Korsanın Hazinesi kitabının sonunda, Haddok atalarına ait bir yer olan Mulensar şatosunu alır, burada o, Tenten ve Turnösol hep birlikte yaşarlar.
Ayrıca Leiji Matsumoto'nun animesi Kaptan Harlock'un Fransız uyarlamasında ana karakter (Harlock) ve animenin ismi Kaptan Haddok ve Kaptan Harlock'un isimleri arasındaki benzerlik nedeniyle Albator olarak değiştirilmiştir.
Profesör Turnösol (Professeur Tryphon Tournesol)
Profesör Turnösol şaşkın, duyma güçlüğü çeken bir profesördür, ve seri boyunca kullanılan pek çok şeyi o tasarlamıştır, mesela tek kişilik köpek balığı şeklindeki denizaltı, Ay roketi ve ultrasonik silah gibi. Turnösol insanlığa buluşlarıyla yardım etmek ister; mesela alkolikliği tedavi etmenin yolunu alkolün tadını hastaya iğrenç yapmakta bulmuştur. Bu buluşlar genellikle Haddock'un hoşuna gitmez, oysaki Turnösol bunu genellikle tam tersi olarak görür: sağırlığı genellikle onun Haddock'un gerçek görüşünü duymasını engeller. Ama eğer Kaptan'ın (veya herhangi birinin) ona "soytarı" dediğini duyarsa öfkelenir ve "Ben mi soytarıyım?Soytarı ha!" gibi serzenişlerde bulunur.
Turnösol'un sağırlığı sık sık başvurulan bir mizah kaynağıdır, çünkü duyduğu sandığı şeyi tekrarlamak gibi bir huyu vardır, ve genellikle en saçma şekillerde duyar: "attachez votre ceinture" (kemerlerinizi bağlayın) cümlesini "une tache de peinture?" (boya lekesi) olarak tekrarlar. En ufak bir duyma bozukluğu olduğunu kabul etmez ve sadece bir kulağının iyi işitmediğinde ısrar eder. "Ay" kitaplarında bir işitme cihazı takmaktadır, böylece albüm boyunca her şeyi neredeyse mükemmel duyar: bu onu daha ciddi bir karakter haline getirmiştir (insanlar onun yüzüne "soytarı" demediği sürece). Ancak, daha sonraki kitaplarda Turnösol işitme cihazını kaybeder ve tekrar eski sağır kişiliğine döner. Turnösol "su cadılığı" olarak tabir edilen ilkel su veya maden arayışının sadık bir takipçisidir, bu nedenle yanında her zaman bir sarkaç bulundurur. Bu özelliği, Turnösol'ün sağırlığıyla beraber Fransız fizikçi Yves Rocard'dan esinlenilmiş olabilir. Kendisi Fransız boksu savate bilmektedir.
Turnösol ilk olarak Kızıl Korsan'ın Hazinesi albümünde görünür, ve Hergé'nin uzun süredir devam ettirdiği klasik bir "çılgın unutkan profesör" arayışının sonucudur: örneğin Firavunun Puroları kitabındaki Dr. Sarcophagus ve Ottokar'ın Asası kitabındaki Prof. Alembick, Turnösol'den önce yaratılmış olan denemeler sayılabilir.
Turnösol karakterinin İsviçreli bilim adamı Auguste Piccard esin alınarak yaratılmış olması ihtimali çok yüksektir. Kastafiore'nin Mücevherleri'nde Bianca Castafiore Turnösol'ü Piccard ile karıştırır ve Turnösol'ün "balonda yükselmeleri ile ünlü" olduğunu söyler.
Milu (Milou)
Beyaz bir tilki teriyeri olan Milu (eski tercümelerde Fındık veya Boncuk, İngilizce ismi Snowy) Tenten'in ona nereye gitse yarenlik eden dört ayaklı yoldaşıdır. Tenten ve köpeği arasındaki bağ çok derindir, ve birbirlerini tehlikeli durumlardan pek çok defa kurtarmışlardır.
Birkaç istisna dışında (Tenten Sovyetler'de gibi) Milu bir köpek olduğundan asla konuşmaz (fakat insan kelimeleri ile düşündüğü sık sık görülür). Ancak, buna rağmen Tenten'le iyi anlaşmayı başarır. Milu hikâyeye pek çok ilginç şekilde katkıda bulunur. Mesela, Sidney'e 714 Sefer Sayılı Uçuş kitabında uzaylılar tarafından kaçırıldığını hatırlayan tek karakter odur.
Kaptan Haddock gibi, Milu da Loch Lomond marka viski sever, ve arada sırada aşırı sarhoş olması onu daha fena belaya sokar, aynı araknofobisi gibi.
Milu'ın orijinal ismi olan Milou Hergé'nin ilk kız arkadaşının adı olan Marie-Louise kısaltılarak konulmuştur; yine de bu karaktere kitaplar süresince erkek olarak hitap edilir.
Milu Tenten Rusyada Kitabında Sonic adında mavi bir kirpi görmüştür
Dupont ve Dupond (Dupont et Dupond)
Dupont ve Dupond akraba olmamalarına rağmen ikizmiş gibi görünen iki sakar dedektiftir; ikisinin arasındaki tek fark bıyıklarının şeklidir. Burulmuş bıyıkları olan Dupont, düz bıyıkları olan Dupond'dur. Seri boyunca en çok komik durumu yaratan iki kişidir, çünkü aynı cümleleri devamlı farklı şekillerde söylerler. Tamamen beceriksizdirler, ve sonunda hep yanlış karakteri tutuklarlar, fakat buna rağmen her seferinde mesela Sildavya'nın uzay projesinin güvenliğini sağlamak gibi önemli görevler onlara verilir.
Dedektifler yurt dışında olmadıkları zamanlarda genellikle melon şapkalı ve bastonludurlar; görevleri sırasında yerel nüfusa karışabilmek için ülkenin millî kıyafetini giymekte ısrar ederler, fakat genellikle onların kalabalıkta göze batmalarını sağlayan saçma folklor giysileri bulurlar. Dupont ve Dupond başta sadece yan karakterdiler, fakat daha sonra önemli hale geldiler. Eski albümlerin yeniden çizimlerinde, özellikle Kara Ada'da, dedektifler artık geleneksel olan karakterlerini kazanmışlardır.
Hergé, dedektifler gibi devamlı aynı tip melon şapka takan babası ve kardeşinden ilham almıştır.
Serinin çevirmenleri bu çift için devamlı benzer veya aynı şekilde telaffuzları olan isimler seçmişlerdir. Dupond ve Dupont böylece İngilizce'de Thomson ve Thompson, Almanca'da Schultze and Schulze, Hollanda'da Jansen ve Janssen, İspanyolca'da Hernández ve Fernández, Çince'de Dùben ve Dùpéng), Bengalce'de Johnson ve Ronson, İzlandaca'da Skapti ve Skafti olmuşlardır. Diğer versiyonlarda orijinal isimler veya en azından benzer isimler konulur, Türkçe çevirisinde isimler aynı şekilde koyulmuştur.
Bu karakterlerin İngilizce isimleri 1980'lerin pop grubu Thompson Twins'e esin kaynağı olmuştur.
Mulinsar Şatosu
İlerleyen maceralarda Kaptan Hadok tarafından satın alınan ve pek çok maceraya kısmen veya tamamen ev sahipiliği yapan Mulensar Şatosu da adeta bir karakter halini almıştır, bazı eski tercümelerde Marlenspike Şatosu olarak da anılan şatonun Fransızca metinlerdeki adı "Chateau de Moulinsart " ve İngilzce metinlerdeki adı ise "Marlinspike Hall" dur.
Yan karakterler
Tenten'de çok sayıda yan karakter vardır. En çok öne çıkanlardan biri olan İtalyan opera sanatçısı Bianka Kastafiore, ilk olarak Ottokar'ın Asası kitabında ortaya çıkmıştır. Milano Bülbülü olarak tanınsa da Kaptan Haddock onu ve sesini sevmez. Kastafiore'nin Mücevherleri kitabında Kaptan Haddock'la evleneceği yazılmıştır. Rastapopoulos ise Tenten'in Düşmanıdır. İlk olarak Firavunun Puroları kitabında görülmüştür. Ambardaki Kömür, Sidney'e 714 sefer sayılı Uçuş ve Mavi Lotus ciltlerinde Tenten'e düşmandır.
Kumandan Şut (ya da Zut), ilk olarak Ambardaki Kömür kitabında ortaya çıkmıştır. O ciltte Khemed'den kaçan Tenten ve Haddock'un sambuğunu bombalayan uçağın pilotudur. Sonradan Tenten ile dost olmuştur.
Hayali Ülkeler
Hergé serinin ilerki albümlerinde kurgusal ülkeler tasarlamıştır. Özellikle Sildavya detaylı olarak açıklanmıştır (tarihi, gelenekleri, dili vs.).
- Balkanlar'daki Sildavya Hergé tarafından Arnavutluk esas alınarak tasarlanmıştır, ve komşu ülkesi Bordurya tarafından tehdit edilmektedir — bir ilhak girişimi Ottokar'ın Asasında gözükür, — bu olay II. Dünya Savaşı öncesinde sırasıyla Çekoslovakya veya Avusturya ile genişlemeci Nazi Almanya'sı arasındaki Anschluss olayını paralel almıştır. Turnösol Olayı'nda, Bordurya bir komünist ülkesi örneği olarak kullanılmıştır.Sildavya, Hedef Ay albümünde de aya gidecek roketin tasarlandığı, yapıldığı ve Tenten ile arkadaşlarının aya gitmek üzere yola çıktıkları ülkedir.
- Arabistan'daki Khemed ise Ürdün esas alınarak tasarlanmıştır. Ambardaki Kömür macerasında bugün anılan ülkenin sınırları içinde yer alan Petra açık bir şekilde görülür.
- Güney Amerika'daki San Theodoros, Amerika-temelli şirketler ve Bordurya'nın (Sovyetler Birliği'ne bir gönderme olarak) güç için rekabet ettiği, yerel generaller yerine "danışmanlar" bulundurduğu prototip bir muz cumhuriyetidir.
- Güney Amerika'daki São Rico,
- San Theodoros ile sınırları olan Nuevo Rico. İki ülke Kırık Kulakta petrol yüzünden savaşa giderler, bu da Paraguay ve Bolivya arasında 1930'lardaki Chaco Savaşına paraleldir. Nuevo Rico ayrıca Esrarengiz Yıldız'ın sonraki versiyonlarında referans olarak eklenmiştir. Orijinal versiyonundaki baş kötü adamlar basmakalıp Amerikalı Musevilerdir — sonraki versiyonlarda renkleri koyulaşır ve Nuevo Rico referans olarak koyulur.
- Güney Amerika'daki Chaco bölgesi esas alınarak El Chapo. Kırık Kulak albümünde geçen "El Chapo" savaşı, 1932-1935 yılları arasında Paraguay ve Bolivya arasındaki Chaco Savaşı'na gönderme yapılmaktadır.
- Güneybatı Asya'daki Sondonezya ülkesi. Asi kiralanmaktadır ve iç savaş olduğu söylentisi sürmektedir. Rastapopoulos'un adamı, Allan, Sondonezyalıları Sidney'e 714 Sefer Sayılı Uçuş'ta kiralar. Khmer Rouge esas alınarak yaratılmışlardır, ve Hergé'in o sürede iç savaşta olduğunu ısrar edişi Kamboçya'da o dönemde olan olaylara inanılmaz bir netlik kazandırmaktadır. Sondonezya ismi Sunda ve Endonezya'nın bir karışımıdır.
- Pilchardania ve Poldavia ülkelerinin ikisinin de bahsi Mavi Lotus'ta geçer. Pilchardania, Tenten polisten kaçarken sinemada saklanırken gösterilen bir haberde geçer. Poldavya konsolosu Mavi Lotus afyon kahvehanesinde sakal ve peruk takmış Tenten zannedilir.
- Gaipajama, İngiliz Raj sırasında var olan Hint prenslikleri esas alınarak yaratılmıştır, ve Firavunun Puroları'nda bahsi geçer.
Irkçılık ve Sömürgecilik
Tenten'in Maceraları'nın ilk hikâyeleri, özellikle Avrupalı olmayanların karikatürize betimlemeleri gibi faktörlerden dolayı ırkçı ve sömürgeci eğilim taşıdığı yönünde eleştirilmiştir. Ancak, Hergé görüşlerini ilk eserlerinden 1936'daki Mavi Lotus 'a kadar geçen zamanda değiştirmiştir. Mavi Lotus, o sırada devam etmekte olan Çin-Japon Savaşı (1937-1945) sırasında Çin'de geçer. Hergé bu eseri çizmeden önce Çin ve savaş hakkında geniş araştırma yapmıştır. Japonya'nın ve Batı'nın Çin'de sömürge işlerine burunlarını sokmalarını eleştirmiş ve Çinliler hakkındaki yaygın ön yargıların giderilmesine yardımcı olmuştur. Bundan sonra, titiz çalışma Hergé'in alamet-i farikalarından biri olacaktır.
Bazı albümler müteakip baskılarında Hergé tarafından yayımcıların istekleri doğrultusunda değiştirilmiştir. Örneğin, Amerikalı yayımcıların talepleri sonucu Tenten Amerika'daki zenci karakterlerin tümü ırkları beyaz ya da belirsiz olacak şekilde yeniden renklendirilmiştir. Esrarengiz Yıldız'daki kötü karakter Yahudi isimli bir Amerikalıyken ilerki baskılarda etnik kökeni daha belirsiz bir Amerikalıya, daha sonra da kurgusal bir ülkedeki bir Güney Amerikalıya çevrilmiştir.
Sahne Uyarlamaları
Yedi Kristal Küre ve Güneş Mabedi esas alınarak yapılan bir müzikalin galası 15 Eylül 2001'de Anvers, Belçika'daki Stadsschouwburg'da (şehir tiyatrosu) yapılmıştır. Kuifje - De Zonnetempel (De Musical) olan müzikal ilk önce Canal Plus'a, daha sonra 2002'de Tintin - Le Temple du Soleil olarak Charleroi'a transfer edilmiştir.
Young Vic tiyatro grubu Aralık 2005 itibarıyla Londra Barbican Arts Centre'da Tenten Tibet'te'nin bir müzikal versiyonunu sahnelemektedirler.
Hatıralar
Belçika Postası 1979'da Gençlik Pul Koleksiyonculuğu Günü'nü kutlamak için bir Tenten pulu bastırdı. Bunun, ileriki senelerde basılacak olan bir dizi Belçikalı çizgi roman karakterinin ilki olmasının yanı sıra aynı zamanda bir çizgi roman karakteri olan ilk pul olma özelliğini de taşımaktadır. Hollanda Krallık Postası 8 Ekim 1999'da bir dizi Tenten pulu bastırdı; birkaç saat içinde tüm pullar tükenecekti. Ocak 2004'te Tenten'in 75. yaşgünü sebebiyle Belçika 50,000 tane limitli 10-euroluk hatıralık madeni para bastırdı.
Ticari Eşya
Universal Studios Kuzey Amerika'daki Tenten'in Maceraları ticari mallarının haklarının lisansını almıştır.
Gelecek yapımlar
- The Many Adventures of Tintin adlı bir bilgisayar oyunu Vivendi Universal tarafından yapılmaktadır, ve 2006 içerisinde Kuzey Amerika ve Avrupa'da Nintendo Revolution, Sony PlayStation 3 ve Microsoft Xbox 360 için piyasaya sürülecektir.
- Yirmi bir tane orijinal hikâyelerden yola çıkılarak yapılan Tenten'in Maceraları boyama kitapları ABD'de Dalmation Yayıncılık tarafından 2006 içinde piyasaya sürülecektir.
- Universal Orlando Resort'ta Tintin's Many Adventures, aynı zamanda CityWalk binasındaki The Tintin Shop ve Captain's Kitchen 2006 içinde açılacaktır.
- 2006 içinde kısıtlı sayıda Ellipse-Nelvana's The Adventures of Tintin çizgi filmleri 2006 içerisinde Amerika'da DVD olarak piyasaya sunulacaktır.
- Amerikalı yönetmen Steven Spielberg'ün uzun süredir Tom Hanks'in Haddock John Rhys-Davies'in Senior Oliveira de Figueira'yı oynayacağı bir film çekmeyi düşündüğü söylentileri ortalıkta dolanmaktadır.
Popüler Kültür
- Charles de Gaulle bir keresinde "Tek uluslararası rakibim Tenten'dir. İkimiz de büyük insanlardan korkmayan ufak insanlarız" demişti.
- 1979 filmi Kramer vs. Kramer'da, Ted Kramer (Dustin Hoffman) oğluna Kızıl Korsanın Hazinesi kitabında Tenten'in okyanusa indiği bölümü okumaktadır.
- Hint film yönetmeni Satyajit Ray bir Tenten hayranıydı ve bazı filmlerinde Tenten çizgi romanları filmlerinde görünmüştü.
- Amerika'daki çizgi roman Get Fuzzy birkaç kez Tenten'e referans yapmıştır.
- Dupont ve Dupond Asterix Belçika'da çizgi romanında gözükürler.
- 1980'lerin İngiliz teknopop grubu The Thompson Twins'e, ünlü Tenten karakterlerinin İngilizce versiyonları isim babalığı yapmıştır.
- Duran Duran'ın eski üyelerinden Stephen Duffy hit sayılabilecek single'ı "Kiss Me"yi "Tintin" adıyla, The Thompson Twins'in başarılı döneminde söyledi, fakat ismi telif hakları yüzünden açılan bir dava nedeniyle bırakmak zorunda kaldı.
- Avustralyalı psychedelic rock grubu Tin Tin adı Tenten'den gelmektedir.
Tenten'in özgün yayın kronolojisi
Tenten maceralarının istisnasız tamamı albüm haline gelmeden önce üç adet süreli yayında bölümler halinde tefrika edilmiş, daha sonra albüm halinde yayımlanmıştı. Bu süreli yayınlardan ikisi gazete eki biri de çizgi roman dergisiydi. 1929 ilâ 1939 yılları arasında, Tenten'in ilk sekiz macerası ile 1939-1940 yıllarında 15. macerası Belçika'da çıkan Le Vingtième Siècle (Yirminci Yüzyıl) gazetesinin haftalık çocuk eki olan Le Petit Vingtième 'de siyah-beyaz olarak tefrika edildikten sonra albüm haline gelmişti. Bunların neredeyse tamamı sonradan renklendirilerek yeniden yayımlanmıştır. Bunun tek istisnası ilk çıkan albüm olan Tenten Sovyetler'de'dir. Bu albüm hiçbir zaman sonradan renklendirilmemiştir (Birçok gayriresmî tenten albümünde olduğu gibi bu albümün de piyasada bazı renklendirilmiş versiyonlarına rastlanmaktadır, ama resmi olarak ilk çizildiği haliyle yeni baskıları yapılmaktadır). II. Dünya Savaşı yıllarında, yani 1940'la 1944 yılları arasında, Tenten maceraları başka bir Belçika gazetesi Le Soirda tefrika edildikten sonra kitaplaştırıldı. 1946'dan itibaren de maceralar yine Tenten'in adını taşıyan haftalık dergi Le Journal de Tintin 'de tefrika edildiler, daha sonra albüm haline getirildiler. 1941'den sonra çıkan albümlerin tamamı baştan renkli çizilmişti.[1].
Dergi/Gazete | Albüm | ||||||
| Albüm | Türkçe adı | Le Petit Vingtième |
Le Soir | Le Journal de Tintin |
Siyah-beyaz albüm |
Renkli albüm | |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Tintin au pays des Soviets | Tenten Sovyetler'de | 1929-30 | - | - | 1930 | - |
| 2 | Tintin au Congo | Tenten Kongo'da | 1930-31 | - | - | 1931 | 1946 |
| 3 | Tintin en Amérique | Tenten Amerika'da | 1931-32 | - | - | 1932 | 1946 |
| 4 | Les Cigares du pharaon | Firavunun Puroları | 1932-34 | - | - | 1934 | 1955 |
| 5 | Le Lotus Bleu | Mavi Lotus | 1934-35 | - | - | 1936 | 1946 |
| 6 | L'Oreille cassée | Kırık Kulak | 1935-37 | - | - | 1937 | 1943 |
| 7 | L'Île Noire | Kara Ada | 1937-38 | - | 1965-66 | 1938 | 1943/1966 |
| 8 | Le Sceptre d'Ottokar | Ottokar'ın Asası | 1938-39 | 1939 | 1947 | ||
| 9 | Le Crabe aux pinces d'or | Altın Kıskaçlı Yengeç | - | 1940-41 | 1941 | 1943 | |
| 10 | L'Étoile mystérieuse | Esrarengiz Yıldız | - | 1941-42 | - | - | 1942 |
| 11 | Le Secret de la Licorne | Tekboynuzun Esrarı | - | 1942-43 | - | 1943 | |
| 12 | Le Trésor de Rackham le Rouge | Kızıl Korsanın Hazinesi | - | 1943 | - | - | 1945 |
| 13 | Les 7 boules de cristal | 7 Kristal Küre | - | 1943-44 | - | - | 1948 |
| 14 | Le Temple du Soleil | Güneş Mabedi | - | - | 1946-48 | - | 1949 |
| 15 | Tintin au pays de l'or noir | Kara Altın Diyarında | 1939-40 | - | 1948-50 | - | 1950 /1971 |
| 16 | Objectif Lune | Hedef Ay | - | - | 1950-53 | - | 1953 |
| 17 | On a marché sur la Lune | Ay'a Ayak Basıldı | - | - | 1950-53 | - | 1954 |
| 18 | L'Affaire Tournesol | Turnösol Olayı | - | - | 1954-56 | - | 1956 |
| 19 | Coke en stock | Ambardaki Kömür | - | - | 1956-58 | - | 1958 |
| 20 | Tintin au Tibet | Tenten Tibet'te | - | - | 1958-59 | - | 1960 |
| 21 | Les Bijoux de la Castafiore | Kastafiore'nin Mücevherleri | - | - | 1961-62 | - | 1963 |
| 22 | Vol 714 pour Sydney | Sidney'e 714 Sefer Sayılı Uçuş | - | - | 1966-67 | - | 1968 |
| 23 | Tintin et les Picaros | Tenten ve Pikarolar | - | - | 1975-76 | - | 1976 |
| 24 | Tintin et l'Alph-Art | Tenten ve Alf Art | - | - | - | 1986/2004 | |
Tenten kitapları
Standart albümler
| Sıra | Basıldığı Yıl | Özgün Adı (Fransızca) | Türkçe adı |
|---|---|---|---|
| 1 | 1930 | Tintin au pays des Soviets | Tenten Sovyetler'de |
| 2 | 1931 | Tintin au Congo | Tenten Kongo'da |
| 3 | 1932 | Tintin en Amérique | Tenten Amerika'da |
| 4 | 1934 | Les Cigares du pharaon | Firavunun Puroları |
| 5 | 1936 | Le Lotus Bleu | Mavi Lotus |
| 6 | 1937 | L'Oreille cassée | Kırık Kulak |
| 7 | 1938 | L'Île Noire | Kara Ada |
| 8 | 1939 | Le Sceptre d'Ottokar | Ottokar'ın Asası |
| 9 | 1941 | Le Crabe aux pinces d'or | Altın Kıskaçlı Yengeç |
| 10 | 1942 | L'Étoile mystérieuse | Esrarengiz Yıldız |
| 11 | 1943 | Le Secret de la Licorne | Tekboynuzun Esrarı |
| 12 | 1944 | Le Trésor de Rackham le Rouge | Kızıl Korsanın Hazinesi |
| 13 | 1944 | Les 7 boules de cristal | 7 Kristal Küre |
| 14 | 1949 | Le Temple du Soleil | Güneş Mabedi |
| 15 | 1951 | Tintin au pays de l'or noir | Kara Altın Diyarında |
| 16 | 1953 | Objectif Lune | Hedef Ay |
| 17 | 1954 | On a marché sur la Lune | Ay'a Ayak Basıldı |
| 18 | 1956 | L'Affaire Tournesol | Turnösol Olayı |
| 19 | 1958 | Coke en stock | Ambardaki Kömür |
| 20 | 1960 | Tintin au Tibet | Tenten Tibet'te |
| 21 | 1963 | Les Bijoux de la Castafiore | Kastafiore'nin Mücevherleri |
| 22 | 1968 | Vol 714 pour Sydney | Sidney'e 714 Sayılı Uçuş |
| 23 | 1976 | Tintin et les Picaros | Tenten ve Pikarolar |
| 24 | 1986 | Tintin et l'Alph-Art | Tenten ve Alf Art |
(Türkçe isimler için "Yapı Kredi Yayınları" nın Tenten serisi baz alınmıştır.)
Tenten Sovyetler'de 'den Altın Kıskaçlı Yengeç 'e kadar olan 9 albümlük seri önce siyah beyaz olarak basıldı. Bunlardan ilki hariç diğer 8'i sonraki baskılarında renklendirildi. 1941'den sonraki albümler baştan renkli olarak çizildiler.
İstisna olarak ilk albüm Tenten Sovyetler'de hâlâ bütün dillerde orijinal siyah beyaz hâli ile basılmaktadır. Renklendirilmiş baskılar en fazla 21, en az 3 yıl sonraki yeni baskılarında gerçekleşti.[2]
Tenten Sovyetler'de en uzun albümdür ve 138 sayfadır. Diğer tüm albümler 62 sayfadır.
Tenten filmlerinden oluşturulan albümler
| Basıldığı Yıl | Özgün Adı (Fransızca) | Türkçe |
|---|---|---|
| 1961 | Tintin et le mystère de la Toison d'or | Tenten ve Altın Post |
| 1964 | Tintin et les oranges bleues | Tenten ve Mavi Portakallar |
| 1972 | Tintin et le lac aux requins | Tenten ve Köpekbalıklı Göl |
Bunlardan Tenten ve Altın Post filminin konusu İstanbul ve Yunanistan'da geçer. 1961 yapımı filmin fotoromana yakın bir üslupla "film kitabı" da hazırlanmıştır.[3] Filmi Jean-Jacques Vierne yönetmiş, başrollerde Jean-Pierre Talbot (Tenten) ve Georges Wilson (Kaptan Haddok) oynamışlardir.[4] Tenten ve Mavi Portakallar filminin de kitabı hazırlanmıştır.[5] Tenten ve Köpekbalıklı Göl ise çizgi film olup, daha sonra "sinema kitabı" haline getirilmiştir.[6]
Bunlardan başka Steven Spielberg'le Yüzüklerin Efendisi filmlerinin Yeni Zelandalı yönetmeni Peter Jackson'ın bir dizi Tenten filminin sinemaya aktarılması için anlaşmaya vardıkları bildirilmiştir. İlkinin 2010 yılında tamamlanması beklenen filmlerin gerçek aktörlerin oynadığı animasyonlar biçiminde çekileceği belirtilmiştir.[7][8]
Gayriresmî Tenten albümleri
Bunlardan başka gayriresmî Tenten kitapları da vardır. Bunların en ünlüsü Tenten Tayland'da adlı siyah beyaz çizilmiş pornografik kitaptır. El altından 1,000 ilâ 1,300 Belçika Frangına (£15-20) satılıyordu. Ara sıra polis baskınları ile nüshalarına el konulan bu kaçak yayına bazen internette de rastlanmaktadır. Söz konusu kitapta Tenten ve köpeği Boncuk Tayland'ın başkenti Bangkok'ta bir seks tatiline çıkarlar. Gerçekte bir idol karakter olan Tenten, Bangkok barlarında eşcinsel davranışlarda bulunur. Tenten'in köpeği Boncuk (Milu) da bir Siyam kedisi'yle benzer ilişkilere girer. Tenten'in arkadaşları Kaptan Haddock ve Profesör Turnösol, seks endüstrisinin kalbinin attığı Bangkok'un kötü şöhretli Pat Pong mahallesinde eğlenceye dalarlar.[9][10]
Pornografik
| Basıldığı Yıl | Özgün Adı | Türkçe | Notlar |
|---|---|---|---|
| ~1999 | Tintin in Thailand | "Tenten Tayland'da" | Siyah beyaz çizilmiş pornografik bir taklit çizim albüm. Bazıları Tayland'da basılmış ve Avrupa'da dağıtımı yapılmış. Yasa dışı olduğu için sıklıkla polis baskınına uğruyor. Hem İngilizce hem de Fransızca kopyaları mevcuttur. |
| La vie sexuelle de Tintin | Tenten'in Sex Hayatı | Renkli | |
| Tintin en Suisse | Tenten İsviçre'de | ||
| Tintin à Paris | Tenten Paris'te | ||
| Tientein en Bordélie | Tenten Genelev Diyarında | ||
| Dindin et le secret de Moulinsal | Tenten ve Molinsal'in Sırrı | ||
| Tintin pour les dames | Bayanlar İçin Tenten |
Politik
| Basıldığı Yıl | Özgün Adı | Türkçe | Notlar |
|---|---|---|---|
| 1988 | Breaking Free | Kurtuluş | Anarşist/komünist bakış açısıyla bir Tenten parodisi. 176 sayfalık albüm J. Daniels takma adlı bir yazar tarafından oluşturuldu, "Attack International" adlı yayınevi tarafından İngiltere'de İngilizce basıldı. İngiltere'nin yoksul işçi sınıfının yaşadığı bir mahallede büyüyen Tenten'in nasıl devrim sürecine katıldığı anlatılıyor.[11] |
| Tintin in Lebanon | Tenten Lübnan'da | National Lampoon dergisinde yayımlandı. Alaycı bir İslam karşıtlığı içeren macera, Reagan'ın politikalarını desteklermiş gibi bir tavır içeriyor. | |
| Tintin in Iraq | Tenten Irak'ta | 2003 Irak işgalinin sonrasında çizildi. Savaşa yol açan etmenlere alaycı göndermeler var. |
Türkiye'de çizilen Tentenler
1960'lı yıllarda Türk çizerler tarafından üretilmiş literatür dışı (özgün olmayan) Tenten maceraları şunlardır (Çıkış sırası ile);
- Tenten İstanbul'da
- Marmara Canavarı
- Tenten Afrika'da
- Merih'e Gidiyoruz
- Uğursuz Film
- Esrarlı Sirk
- Asilere Karşı
- Perili Dağ
- Yamyamlar Arasında
Tenten filmleri
Sinema filmleri
Tenten karakterlerine dayandırılan "sinema filmleri" şunlardır:
| Üretildiği Yıl | Fransızca özgün adı | Türkçe adı | Ülke | Notlar |
|---|---|---|---|---|
| 1947 | Altın Kıskaçlı Yengeç (Film) | Belçika | Stop motion tekniğiyle çekilmiş 60 dakikalık siyah beyaz animasyon filmi. | |
| 1961 | Tintin et le mystère de la Toison d'or | Tenten ve Altın Post | Fransa/Belçika | Gerçek oyuncularla renkli çekilmiştir. Konusu İstanbul ve Yunanistan'da geçer. Sonradan film kitabı da çıktı (novelization). |
| 1964 | Tintin et les oranges bleues | Tenten ve Mavi Portakallar | Fransa/İspanya | Gerçek oyuncularla renkli çekilmiştir. Sonradan kitap haline de getirildi (novelization) |
| 1970 | Tintin et le temple du soleil | Tenten ve Güneş Mabedi | Belçika/Fransa/İsviçre | 77 dakikalık renkli animasyon filmi. |
| 1972 | Tintin et le lac aux requins | Ten Ten Macera Peşinde (Tenten ve Köpekbalıklı Göl) | Belçika/Fransa | 81 dakikalık renkli animasyon filmi. Türkiye'de 1974'te Ten Ten macera pesinde adıyla gösterildi. Sonradan filmden alınmış karelerle çizgi roman olarak da yayımlandı (novelization). |
| 2011 | The Adventures of Tintin: Secret of the Unicorn | Tenten'in Maceraları | ABD/Belçika/Yeni Zelanda | Steven Spielberg'in yönettiği filmin çekimlerine 2009'da başlandı, 2011 sonunda vizyona girdi. Gerçek oyuncularla dijital ortama çekilen film, Motion capture ve CGI yöntemleriyle üç boyutlu olarak anime film haline getirildi. |
Tenten Çizgi TV Dizisi
1991 yılında Hergé 'in Tenten kitaplarına dayandırılarak Les Aventures de Tintin adı ile televizyon için bir çizgi film dizisi yapıldı.21 adet Tenten macerası 30'ar dakikalık 39 bölüm halinde 3 sezon boyunca yayınlanmıştı.Maceraların büyük kısmı iki bölüm halinde yayınlanmıştı. Bu seride kronolojik sıra gözetilmemiştir.Seri 1941 tarihli Le Crabe aux pinces d'or (Altın Kıskaçlı Yengeç) macerası ile başlar 1932 tarihli Tintin en Amérique (Tenten Amerika'da) macerası ile sona erer.24 Tenten macerasından 3 tanesi bilerek serinin dışında bırakılmışlardır. Bunlar ilk çıkan iki macera olan Tintin au pays des Soviets ve Tintin au Congo ile son albüm olan Tintin et l'Alph-Art'tır.[12][13] Bu anime TV dizisi sonradan DVD olarak da piyasaya verildi. Bunlar hem tek tek DVD'ler şeklinde veya topluca DVD Box şeklinde olmuştur. DVD Box'larda 10 DVD bulunmaktadır. Bir DVD 'de 3 macera,diğerlerinde ikişer macera yer alır.[14]
Çizgi dizi Türkiye'de Kanal D, TV8, Karamel TV ve Kidz TV'de (Test Yayınında) gibi kanallarda yayınlanmıştır. 2017 yılından itibaren Planet Çocuk'ta yayınlanmaya başlamıştır.
Tenten Türkiye'de
Tenten'in yarım asırlık Türkiye macerasının kilometre taşları şunlardır;[*][**]
- 1950 İlk kez Doğan Kardeş dergisinde özgün adıyla tefrika olarak yayınlandı. Derginin yayın politikası o zaman çizgi roman karşıtı olduğu için bolca metin eklenerek hikâye formatına yaklaştırılmıştı.Yan karakterler Tenten'in yakın akrabaları olarak gösterilmişti. Dizi kısa sürdü.
- 1950 Aynı yıl Armağan dergisinde de "Tenten" adıyla yayınlandı.İlk kez orijinal çizgilerle ve renkli idi. Bir yıl sürdü.
- 1958 Resimli Hikayeler dergisinde tefrika halinde kopya çizgilerle ve siyah beyaz yayınlandı.
- 1958 İlk kez kendi adıyla dergi halinde çıktı.Yılmaz Bora Erdoğan Bozok Kopya çizimleri ile.
- 1959 Bilgi Yayınları 'nda kısa bir süre.
- 1959 Tenten'in Türkiye macerasına ara verildi.
- 1961-1969 İkinci furya. Ferit Öngören'in kopya çizimleri ile. Bu yıllarda Arkadaş dergisinde de görüldü.
- 1961-1969 Burhan Yayınları 'nda Burhaneddin Şener'in kendi ürettiği Tenten Maceraları da görüldü.En ünlü yerli malı Tentenler "Tenten İstanbul'da" ve "Marmara Canavarı" dır.
- 1970'li yıllar.Milliyet Çocuk dergisinde yine orijinal çizgilerle çıktı.
- 1980 Alfa Yayınları, Tekrar kopya çizimler başladı.Ali Recan'ın çizimleri ile.
- 1989 Milliyet Gazetesi çizgi roman eklerinde maceralar kısaltılarak yayınlandı.Aralarında kopya öyküler de vardı.
- 1994 Yapı Kredi Yayınları Tenten'i Türkiye'de ilk kez Avrupa baskısı kalitesinde orijinal boyutlarda ve sadık bir tercümeyle yayınladı.
- 2004 İnkılap Yayınevi diziyi renkli ve orijinal çizgileriyle yayınladı.
- 2008 Mandolin Yayınevi diziyi sürdürüyor.
İlgili makaleler
- Ligne claire
- Tenten albümünün yapım aşamaları
- Tenten ve Altın Post
- Tenten ve Altın Post (film)
- Çizgili Hayat Kılavuzu, Levent Cantek. 2002 İletişim Yayınları.s.232-235 [*]
- Türkiye'de Çizgi Roman, Levent Cantek. 1996 İletişim Yayınları.s.147-148 [**]
- Le Monde'un Yüzyılın 100 Kitabı listesi (Mavi Lotus)
Dış bağlantılar
- Tenten resmi sitesi
- Tenten hakkında bilgi11 Haziran 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Uluslararası Tenten - Farklı ülkelerde Tenten yayınları27 Temmuz 2004 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Objectif Tintin
- Tintinologist12 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Posta pullarında Tenten (İngilizce), 18 Mayıs 2010 tarihinde erişilmiştir
- Bellier.org'da "Tenten" örnekleri26 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
- "First publication dates of The Adventures of Tintin" (İngilizce). tintinologist.org. 7 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Kasım 2011.
- "Tintinologist". 7 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2008.
- "Arşivlenmiş kopya". 23 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2008.
- "IMDb". 10 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2008.
- "IMDb". 18 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2008.
- "IMDb". 20 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2008.
- "Arşivlenmiş kopya". 1 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2009.
- "Arşivlenmiş kopya". 16 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2009.
- "Tintinologist". 24 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2008.
- "Lewd Tintin shocks Belgium" (İngilizce). news.bbc.co.uk. 10 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2011.
- "The Adventures of Tintin: Breaking Free" (İngilizce). en.wikipedia.org. 26 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mayıs 2011.
- http://www.imdb.com/title/tt0179552/ 27 Haziran 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. IMDb'de "Les Aventures de Tintin"
- en:The Adventures of Tintin (TV series)
- http://www.amazon.com/exec/obidos/ASIN/B0001Z5YW8/imdb-button/
- Çizgili Hayat Kılavuzu, Levent Cantek.2002 İletişim Yayınları.s.232-235 [*]
- Türkiye'de Çizgi Roman, Levent Cantek.1996 İletişim Yayınları.s.147-148 [**]