Euro

Euro (Türkçe telaffuz: [juro]; yuro)[not 14][1] veya Avro (SEMBOL: €, KOD: EUR), Avrupa Birliği'nin kurumları tarafından kullanılan ve Almanya, Avusturya, Belçika, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İtalya, Kıbrıs, Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Malta, Portekiz, Slovakya, Slovenya ile Yunanistan'ın oluşturduğu euro bölgesinin resmî para birimi.[2][3]

Euro
ευρώ (Yunanca) евро (Bulgarca) euró (Macarca)
€50 banknot ön yüzü €1 madenî para ortak yüzü (arka)
ISO 4217 Kodu	EUR (sayı 978)
Kullanıcı(lar)	Euro bölgesi (19)  Almanya  Avusturya  Belçika  Estonya  Finlandiya  Fransa[not 1]  Hollanda[not 2]  İrlanda  İspanya  İtalya[not 3]  Kıbrıs Cumhuriyeti[not 4]  Letonya  Litvanya  Lüksemburg  Malta  Portekiz  Slovakya  Slovenya  Yunanistan AB dışında (10)  Andorra[not 5]  Monako[not 6]  San Marino[not 7]  Vatikan[not 8] Ağrotur ve Dikelya (Birleşik Krallık)[not 9] Clipperton Adası (Fransa) Saint Barthélemy (Fransa) Saint Martin (Fransa) Fransız Güney ve Antarktika Toprakları (Fransa) Saint Pierre ve Miquelon (Fransa)[not 10]
Resmi olmayan	3 diğer kullanıcı Kosova[not 11]  Karadağ[not 12]  Zimbabve[not 13]
Enflasyon	%1,5 (2017)
Kaynak	ECB, 2017
Metod	UTFE
Altbirim
1/100	Sent
Sembol	€
Madenî paralar	1s, 2s, 5s, 10s, 20s, 50s, €1, €2
Banknotlar	€5, €10, €20, €50, €100, €200
Merkez bankası	Avrupa Merkez Bankası
Website	www.ecb.europa.eu
Yazıcı	Birçok Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato Banco de Portugal Bank of Greece Banque de France Bundesdruckerei Central Bank and Financial Services Authority of Ireland De La Rue Fábrica Nacional de Moneda y Timbre François-Charles Oberthur Giesecke & Devrient Royal Joh. Enschedé National Bank of Belgium Oesterreichische Banknoten- und Sicherheitsdruck GmbH Setec Oy
Website	[http:// Birçok Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato Banco de Portugal – Imprensa Nacional / Casa da Moeda Bank of Greece Banque de France Bundesdruckerei Central Bank and Financial Services Authority of Ireland De La Rue Fábrica Nacional de Moneda y Timbre François-Charles Oberthur Giesecke & Devrient Royal Joh. Enschedé National Bank of Belgium Oesterreichische Banknoten- und Sicherheitsdruck GmbH Setec Oy Birçok Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato Banco de Portugal – Imprensa Nacional / Casa da Moeda Bank of Greece Banque de France Bundesdruckerei Central Bank and Financial Services Authority of Ireland De La Rue Fábrica Nacional de Moneda y Timbre François-Charles Oberthur Giesecke & Devrient Royal Joh. Enschedé National Bank of Belgium Oesterreichische Banknoten- und Sicherheitsdruck GmbH Setec Oy ]
Darphane	Birçok Bayerisches Hauptmünzamt, Münih (D) Currency Centre Fábrica Nacional de Moneda y Timbre Hamburgische Münze (J) Imprensa Nacional Casa da Moeda SA Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato Koninklijke Nederlandse Munt Koninklijke Munt van België/Monnaie Royale de Belgique Mincovňa Kremnica Monnaie de Paris Münze Österreich Rahapaja Oy/Myntverket i Finland Ab Staatliche Münze Berlin (A) Staatliche Münze Karlsruhe (G) Staatliche Münze Stuttgart (F)
Website	[http:// Birçok Munich mint Currency Centre Fábrica Nacional de Moneda y Timbre Hamburg mint Imprensa Nacional – Casa da Moeda SA Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato Koninklijke Nederlandse Munt Koninklijke Munt van België/Monnaie Royale de Belgique Monnaie de Paris Münze Österreich Rahapaja Oy/Myntverket i Finland Ab Berlin mint Karlsruhe-Stuttgart mints Birçok Munich mint Currency Centre Fábrica Nacional de Moneda y Timbre Hamburg mint Imprensa Nacional – Casa da Moeda SA Istituto Poligrafico e Zecca dello Stato Koninklijke Nederlandse Munt Koninklijke Munt van België/Monnaie Royale de Belgique Monnaie de Paris Münze Österreich Rahapaja Oy/Myntverket i Finland Ab Berlin mint Karlsruhe-Stuttgart mints ]

Ayrıca dört Avrupa ülkesinde (Andorra, Monako, San Marino ve Vatikan) daha kullanımda olan euro, 2018 itibarıyla her gün yaklaşık 343 milyon Avrupalı tarafından kullanılmaktadır.[4] Ek olarak 2 itibarıyla dünya genelinde 240 milyon insan -Afrika'daki 190 milyon insan dahil- euroya sabitlenmiş para birimlerini kullanmaktadır.

Euro, Amerikan dolarının ardından dünyada en büyük ikinci rezerv para ve en çok kullanılan ikinci para birimi konumundadır.[5][6][7] Eylül 2018 itibarıyla dolaşımdaki yaklaşık €1.2 trilyon değerindeki banknot ve madenî parayla birlikte euro, dünyadaki en büyük toplam değere sahip para birimidir.[not 15] Uluslararası Para Fonu'nun çeşitli para birimleri arasında yaptığı 2008 yılı GSYİH ve satın alma gücü paritesi tahminlerine göre, euro bölgesi dünyadaki ikinci büyük ekonomidir.[8]

Euro adı 16 Aralık 1995'te resmen kabul edildi.[9] Euro, 1 Ocak 1999'da hesap birimi olarak dünya finans piyasalarına tanıtıldı ve 1:1 (ABD$1,1743) oranı ile ECU'nun yerini aldı. Euro madenî para ve banknotları 1 Ocak 2002'de dolaşıma girdi.[10]

Kullanım

Euro bölgesi   DKM II üyesi ülkeler   AB üyesi diğer ülkeler   AB ile yaptıkları bir antlaşma sonucu euro kullanan ülkeler   Tek taraflı olarak euro kullanan ülkeler

Euro bölgesi

1.  Almanya
2.  Avusturya
3.  Belçika
4.  Estonya
5.  Finlandiya
6.  Fransa
7.  Hollanda
8.  İrlanda
9.  İspanya
10.  İtalya
11.  Kıbrıs Cumhuriyeti
12.  Letonya
13.  Litvanya
14.  Lüksemburg
15.  Malta
16.  Portekiz
17.  Slovakya
18.  Slovenya
19.  Yunanistan

AB üyesi olmadığı hâlde euro kullanan ülke ve bölgeler

Andorra, Monako, San Marino ve Vatikan mikrodevletleri AB üyesi olmamalarına karşın, yapılan antlaşmalar çerçevesinde euro kullanmaktadır. Karadağ ve Kosova ise AB ile herhangi bir antlaşma imzalamadan euro kullanmaktadır. Buna ek olarak AB üyesi ülkelere bağlı, ancak kendileri AB'nin bir parçası olmayan 5 denizaşarı bölgede (Saint Barthélemy, Saint Martin, Saint Pierre ve Miquelon, Fransız Güney ve Antarktika Toprakları ve Ağrotur ve Dikelya) euro kullanımı görülmektedir.

Küba'da 1998'den,[11] Suriye'de 2006'dan,[12] Venezuela'da ise 2018'den beri euroyu dış ticaret için kullanmakta olup, bu ülkeler Amerika Birleşik Devletleri'nin yaptırımları ve amborgoları sonucunda bu paranın kullanımına geçmiştir.[13] 2009'da Zimbabve, yaşadığı hiperenflasyon nedeni ile yerli para birimini bırkarak euro ve ABD doları gibi para birimlerini kullanmaya başlamıştır.[14]

Rezerv para olarak kullanım

Euro kabul edildiği zamandan beri ABD dolarının ardından en önemli uluslararası rezerv para birimini oluşturmaktadır. Gelişmiş ekonomilerde euronun rezerv olarak kullanımı, gelişmekte veya az gelişmiş olanlara göre daha azdır. IMF'ye göre 2008'de dünyadaki toplam rezerv euronun değeri $1,1 triliyon (€850 milyon) olmuş, euro gelişmiş ekonomilerin ulusal rezervlerinin %22'sini, gelişmekte veya az gelişmiş olanlarının ise %31'ini oluşturmuştur.[15] Euronun ABD dolarının yerini alarak en çok kullanılan rezerv olup olamayacağı ekonomistler arasında tartışılan bir konudur.[16]

Euroya sabitlenmiş para birimleri

  Batı Afrika CFA frangı

  Orta Afrika CFA frangı

  Diğer euro sabitli para birimleri

AB içerisinde Bulgar levası, Hırvat kunası ve Danimarka kronu, ilgili ülkeler ERM II'ye üye olduklarından ötürü euroya sabitlenmiştir. Avrupa içerisinde bu ülkelere ek olarak Bosna-Hersek değiştirilebilir markı ve Makedon denarı da euroya sabitlidir.

Afrika'da ve bazı Pasifik adalarında euroya sabitlenmiş para birimlerinin kullanımı yaygındır. 14 ülkede kullanılan CFA frangı (Orta Afrika frangı ve Batı Afrika frangı), Fransız denizaşırı kolektivitelerinde kullanılan CFP frangı, Komor frangı, Yeşil Burun Adaları eskudosu ve São Tomé ve Príncipe dobrası euroya sabitlenmiş para birimleridir. Bu ülkelerin kullandığı para birimleri (Portekiz kökenli eskudo ve dobra dışında) zamanında Fransız frangına sabitlenmiş olup, bu para euro ile birlikte feshedilince euro kuruna sabitlenme gerçekleştirilmiştir. 2013 yılında 182 milyon Afrikalının, 27 milyon euro bölgesi dışında yaşayan Avrupalının ve yarım milyonu aşkın Pasifik adalının euroya sabitlenmiş bir para birimi kullandığı rapor edilmiştir.[17]

Kurları

Euro, ABD dolarından sonra en çok kullanılan rezerv para birimidir. 4 Ocak 1999'da piyasaya sürülmesinden sonra, diğer ana para birimleri karşısında değer kaybetmeye başlayan euro, 2000'de en düşük kuruna ulaştı (3 Mayıs'ta sterlin karşısında, 25 Ekim'de ABD doları karşısında, 26 Ekim'de Japon yeni karşısında). Daha sonra yeniden yükselmeye başlayan euro, 2008'de tarihi zirve noktasına ulaştı (15 Temmuz - ABD doları, 23 Temmuz - Japon yeni, 29 Aralık - sterlin). Küresel mali krizin ortaya çıkmasıyla birlikte, euro başlangıçta düşüş gösterdi, ancak ilerleyen dönemlerde yeniden yükselişe geçti. 2009 yılının sonundan bu yana devam eden Avrupa borç krizinden kaynaklanan baskıya rağmen euro bu dönemde sabit kaldı.[18][19]

1999'dan bu yana euronun ABD doları (USD), sterlin (GBP) ve Japon yenine (JPY) karşı kurunu gösteren grafikler.

Madenî paralar

€ 0,01 1 cent	€ 0,02 2 cent	€ 0,05 5 cent	€ 0,10 10 cent	€ 0,20 20 cent	€ 0,50 50 cent	€ 1,00 1 euro	€ 2,00 2 euro

Banknotlar

Euro banknotları

Değeri	Renk	Uzunluk (mm)	Genişlik (mm)	Ön tarafı	Arka tarafı
€ 5	gri	120	62
€ 10	kırmızı	127	67
€ 20	mavi	133	72
€ 50	turuncu	140	77
€ 100	yeşil	147	82
€ 200	sarı	153	82
€ 500[not 16][20][20]	mor	160	82

Ayrıca bakınız

• Parasal birlik
• Euro ile değiştirilen para birimleri listesi

Notlar

1. Denizaşırı iller dahil.
2. Ülkenin sadece Avrupa'daki toprakları AB'nin parçasıdır ve euro burada kullanılır. Karayip Hollandası 2011'de Amerikan doları kullanmaya başladı. Curaçao, Sint Maarten ve Aruba ise dolara sabitlenmiş kendi para birimlerini kullanır.
3. İsviçre frangı kullanan Campione d'Italia hariç.
4. Türk lirası kullanan Kuzey Kıbrıs hariç.
5. "Monetary Agreement between the European Union and the Principality of Andorra". Official Journal of the European Union. 17 Aralık 2011. 26 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Eylül 2012.
6. "By monetary agreement between France (acting for the EC) and Monaco". 25 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010.
7. "By monetary agreement between Italy (acting for the EC) and San Marino". 25 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010.
8. "By monetary agreement between Italy (acting for the EC) and Vatican City". 25 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010.
9. "By the third protocol to the Cyprus adhesion Treaty to EU and British local ordinance" (PDF). 22 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Temmuz 2011.
10. "By agreement of the EU Council". 28 Temmuz 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010.
11. "By UNMIK administration direction 1999/2". Unmikonline.org. 25 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mayıs 2010.
12. İçsel bir hareketle. Ayrıca bakınız Montenegro ve euro
13. Zimbabve doları (12 Nisan 2009'da tamamen kaldırıldı), ABD$, İngiliz sterlini, Güney Afrika randı ve Botsvana pulası ile birlikte.
14. 2005 yılında rapor edildiğine göre Türkçede Euro daha az oranda [œro] (öro) ile [ojro] (oyro) şekliyle de telaffuz edilmektedir.
15. 26 Nisan 2013 itibarıyla:
    Total EUR currency (coins and banknotes) in circulation 771.5 (banknotes) + 21.032 (coins) =792.53 billion EUR * 1.48 (exchange rate) = 1,080 billion USD
    Total USD currency (coins and banknotes) in circulation 859 billion USD
    • "Table 2: Euro banknotes, values (EUR billions, unless otherwise indicated, not seasonally adjusted)" (PDF). European Central Bank. 4 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2009. 2009, October: Total banknotes: 771.5 (billion EUR)
    • "Table 4: Euro coins, values (EUR millions, unless otherwise indicated, not seasonally adjusted)" (PDF). European Central Bank. 6 Ocak 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2009. 2009, October: Total coins: 21,032 (million EUR)
    • "Money Stock Measures". Federal Reserve Statistical Release. Board of Governors of the Federal Reserve System. 7 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2009. Table 5: Not Seasonally Adjusted Components of M1 (Billions of dollars), not seasonally adjusted, October 2009: Currency: 859.3 (billion USD)
    • "Euro foreign exchange reference rates". European Central Bank. 17 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Aralık 2009. Exchange rate 2009-10-30: 1 EUR=1.48 USD
16. 500€ üretimi 27 Nisan 2019'dan beri durdurulmuş olmakla birlikte para hâlen geçerliliğe sahiptir.

Kaynakça

Genel

• Baldwin, Richard; Wyplosz, Charles (2004). The Economics of European Integration. New York: McGraw Hill. ISBN 0-07-710394-7.
• Buti, Marco; Deroose, Servaas; Gaspar, Vitor; Nogueira Martins, João (2010). The Euro. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 978-92-79-09842-0.
• Jordan, Helmuth (2010). "Fehlschlag Euro". Dorrance Publishing. 15 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2014.
• Simonazzi, A. and Vianello, F. [2001], “Financial Liberalization, the European Single Currency and the Problem of Unemployment”, in: Franzini, R. and Pizzuti, R.F. (eds.), Globalization, Institutions and Social Cohesion, Springer Verlag, Heidelberg, ISBN 3-540-67741-0.

Özel

1. [email protected]. "Avro mu? Yuro mu? Öro mu? | Genel Haberler | Bigpara". bigpara.hurriyet.com.tr. Erişim tarihi: 26 Ekim 2020.
2. Rosenberg, Matt (23 Mayıs 2010). "Euro Countries: 22 Countries use the Euro as their Official Currency". About.com. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2010.
3. "EU ministers back Estonia bid to join euro". BBC News. 8 Haziran 2010. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2010.
4. Population Reference Bureau. "2013 World Population Data Sheet" (PDF). 26 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2013.
5. "Triennial Central Bank Survey 2007" (PDF). BIS. 19 Aralık 2007. 5 Kasım 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Temmuz 2009.
6. Aristovnik, Aleksander; Čeč, Tanja (30 Mart 2009). "Compositional Analysis of Foreign Currency Reserves in the 1999–2007 Period. The Euro vs. The Dollar As Leading Reserve Currency" (PDF). Munich Personal RePEc Archive, Paper No. 14350. 25 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Aralık 2010.
7. Boesler, Matthew (11 Kasım 2013). "There Are Only Two Real Threats To The US Dollar's Status As The International Reserve Currency". Business Insider. Erişim tarihi: 8 Aralık 2013.
8. "Report for Selected Country Groups and Subjects". Imf.org. 14 Eylül 2006. 25 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2009. "Report for Selected Countries and Subjects". Imf.org. 14 Eylül 2006. 25 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2009. "Report for Selected Country Groups and Subjects". Imf.org. 14 Eylül 2006. 25 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2009.
9. "Madrid European Council (12/95): Conclusions". European Parliament. 19 Kasım 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Şubat 2009.
10. "Initial changeover (2002)". European Central Bank. 27 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Mart 2011.
11. "Cuba to adopt euro in foreign trade". BBC News. 8 Kasım 1998. Erişim tarihi: 2 Ocak 2008.
12. "US row leads Syria to snub dollar". BBC News. 14 Şubat 2006. Erişim tarihi: 2 Ocak 2008.
13. Rosati, Andrew; Zerpa, Fabiola (17 Ekim 2018). "Dollars Are Out, Euros Are In as U.S. Sanctions Sting Venezuela". Bloomberg. Erişim tarihi: 17 Haziran 2019.
14. "Zimbabwe: A Critical Review of Sterp". 17 Nisan 2009. Erişim tarihi: 30 Nisan 2009.
15. "Currency Composition of Official Foreign Exchange Reserves (COFER) – Updated COFER tables include first quarter 2009 data. June 30, 2009" (PDF). 10 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2009.
16. "Will the Euro Eventually Surpass the Dollar As Leading International Reserve Currency?" (PDF). 25 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 July 2011.
17. Population Reference Bureau. "2013 World Population Data Sheet" (PDF). 21 Eylül 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2013.
18. "Puzzle over euro's 'mysterious' stability". Reuters. 15 Kasım 2011.
19. Kirschbaum, Erik. "Schaeuble says markets have confidence in euro". Reuters. Erişim tarihi: 28 Mart 2018.
20. Bank, European Central. "Banknotes". European Central Bank (İngilizce). 26 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2020.

Dış bağlantılar

Resmî siteler

• Resmî site
• The euro - Europa
• Avrupa Merkez Bankası16 Eylül 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Heiko Otto ((Ed.)). "Euro (banknotlar ve tarih)". 1 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ocak 2018. (Almanca) (İngilizce)