Ayasofya (İznik)

İznik Ayasofya Camii (eskiden Azize Sofya Kilisesi), İznik'in tam ortasında, surlarla çevrili kentin dört kapısından gelen yolların kesiştiği yerde inşa edilmiş olan yapıdır. Hristiyanlıkla ilgili önemli kararların alındığı 7. konsil 787 yılında bu kilisede toplanmıştır. 1331'den sonra Orhan Gazi camiye dönüştürmüştür. Kanuni Sultan Süleyman (1520-1566) döneminde, Mimar Sinan bir mihrap ilave edip yan neflerde büyük kemer açıklıkları oluşturulmuştur.

İznik Ayasofya Camii, restore edilmiş görüntüsü. 1935'de restorasyon sonrası müze olarak kullanılan yapı, 2011'de camiye dönüştürülmüştür.

Tarihçe

İlk olarak MS. 7'nci yüzyılda Romalılar tarafından inşa edilen Gymnasium üzerine Bizans Dönemi bazilika olarak inşa edilen üç sağanlı Ayasofya İznik 11'inci yüzyıl depreminde tekrar yenilendiğini 2012 yılında yönetmen Tekin Gün belgesel ve araştırma notlarından anlamaktayız.[1] Yazılı belgelerde adı ilk kez 11 Ekim 787 günü Patrik Trasios yönetiminde toplanan ve üçyüzelli piskoposla çok sayıda keşişin katıldığı Yedinci Konsül toplantısının yapıldığı kilise olarak anılmaktadır.

Birinci Dönem Yapısı

Olasılıkla 4'üncü - 5'inci yüzyıllar arasında, Roma Dönemi'ne ait bir gymnasium'un taş temellerine oturulmuş tuğla duvarlı bir bazilikadır (Erken Dönem Kilisesi). Kuzey ve güneyinde, taş temeller üzerinde görülen tuğla duvarlar bu dönemden kalmadır.

İkinci Dönem Yapısı

1065’teki büyük depremde hemen bütünüyle harap olan yapı, daha sonra zemini 1.40 metre yükseltilerek adeta yeni baştan inşa edilmiştir. Dış duvarlar onarılmış ve orta nef duvarları yapılmıştır. Apsis beş yüzlü olmuş, kubbeli postophorion hücreleri eklenmiştir. Bu dönemin yapısında batıdan üç nefli naosa geçilir; yan nefler, orta nefe bir duvar ve ikişer payenin böldüğü üçlü kemer açıkları ile açılır.

Üçüncü Dönem Ekleri

1331’te Orhan Gazi zamanında İznik’in fethedilmesinden sonra, yapı yeniden yükseltilmiş, nefleri ayıran destekler değiştirilmiş, minare ve mihrap eklenerek camiye dönüştürülmüştür. Ancak günümüzdeki minare kalıntısı bu döneme ait değildir. Gerek bugünkü minare ve gerekse yapıdaki Türk Dönemi'ni yansıtan değişikliklerin büyük bölümünde Mimar Sinan’ın izlerini bulmak olanaklıdır.[2]

İznik Ayasofya Camii, restore sonrası yerli ve yabancı turist ziyaretleri.

Restorasyon

2007 yılında yapıda restorasyon çalışmaları başlatılmıştır. Restorasyon öncesi minareye dönüştürülen çan kulesi çok harap ve yıkık durumdaydı.[3] Üç nefli bazilika tipinde yapılan müzede iki adet hazırlanma odası mevcuttur.

Restorasyon çalışmasının binanın tarihi yapısını ve görüntüsünü bozduğu yönünde eleştiriler yapılmıştır. Milliyet gazetesi "Beton sıvayla restorasyon" başlığıyla verdiği haberde restorasyon çalışmalarının Ayasofya Müzesini tarihe gömdüğünü iddia etmiştir.[4][5] Aynı habere göre Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri Projesi (TAY) yetkilileri "Bir Başkentin Yokoluşu" adındaki bir bildiri ile restorasyonun sonuçlarına büyük tepki göstermişlerdir.

Müze olarak kullanılan yapının tekrar camiye dönüştürülmesi için yapılan restorasyon çalışmaları tartışmalara yol açmıştır.[6] 1935 yılından itibâren müze olarak kullanılmış tarihi cami, 6 Kasım 2011 tarihinde, 66 yıl aradan sonra bayram namazının kılınmasıyla ibadete açıldı.[7] Tarihi müze hakkındaki araştırmalardan belgeseller yapılmıştır.[8]

Galeri

Ayrıca bakınız

Kaynakça
Özel
  1. "İznik'in Ayasofya'sı belgesel oluyor". Araştırma,Tekin Gün. Bursada Bugün Gazetesi,19 Mart 2012. 18 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  2. "İznik Ayasofya Camii - Bursa". Bursa İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. Türkiye Kültür Portalı,19 Ağustos 2020. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  3. Restorasyon Öncesi
  4. Milliyet gazetesi 17 Eylül 2008, 4. sayfa
  5. Kanald Haber
  6. Öztürk, Emre (2 Kasım 2011). "Ayasofya tartışması". Vatan gazetesi. 15 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2011.
  7. Zaman
  8. "İznik Belgesellerle Mercek Altında". haberler.com. 19 Şubat 2012. 10 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ağustos 2016.
Genel
  • İznik'teki Ayasofya Camii ibadete açıldı, Sabah.com,6.Kasım.2011
  • Bursa'da restorasyon katliamı, maynet haber, 18 Haziran 2015
  • Hristiyanlığın Yeniden Yazıldığı Kent - İznik, 20.Şubat.2012,

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.