Ayazma Camii
Ayazma Camii, İstanbul'un Üsküdar ilçesinin Aziz Mahmud Hüdayi Mahallesi'nde yer alan, Osmanlı Dönemi'nden kalma tarihi bir camidir. 26. Osmanlı Padişahı III. Mustafa tarafından, annesi Mihrişah Emine Sultan ve ağabeyi Şehzade Süleyman adına yaptırılmıştır. Mimarı Mehmed Tahir Ağa'dır. Yapımına 1758 yılında başlanan cami, 2 yıllık inşaat sürecinden sonra 1760 yılında ibadete açılmıştır. Cami mimari olarak Osmanlı ve Barok esintilerini yansıtmaktadır.
| Ayazma Camii | |
|---|---|
 Camiden bir görünüm | |
| |
| Temel bilgiler | |
| Yer | Üsküdar, İstanbul |
| Koordinatlar | 41°1′21.565″K 29°0′31.975″D |
| İnanç | İslam |
| Mimari | |
| Mimar(lar) | Mehmed Tahir Ağa |
| Mimari tür | Cami |
| Mimari biçim | Osmanlı mimarisi |
| İnşaat başlangıcı | 1758 |
| Tamamlanma | 1760 |
| Özellikler | |
| Uzunluk | 38 m |
Yıldırım düşmesi sonucu yıkılan caminin minaresi, 1872 ve 1881 yıllarında yeniden inşa edilmiştir. 1953 yılında tekrar onarılan cami, yakın zamanda tekrar restorasyona girecektir.
Caminin bulunduğu yerde daha önce Ayazma Sarayı ve bahçesi olduğundan bu ismi almıştır. Mimari stil olarak batı etkilerinin görüldüğü bir camidir. Üç kapılı avludan camiye merdivenle çıkılır. Minaresi tek şerefeli merkezi kubbeli, kubbe de dört taşıyıcı payandaya oturtulmuş ve tabanı mermerlerle döşenmiştir. Güney cephesinde III. Mustafa Türbesi'nde olduğu gibi bir kuş evi dikkat çeker. Minberinde oymalı renkli mermerden, mihrabın içi kırmızı somakidendir. Binanın batısındaki hünkar mahfilinin duvarlarında İtalyan çinileri yer almıştır. Cami içinde Hattat Seyyid Abdullah ve Hattat Seyyid Mustafa`nın yazıları vardır. Haziresinde 43 adet mezar bulunmaktadır. Sol köşesinde bulunan Sultan III. Mustafa Çeşmesi, Şair Zihni'nin kitabesi ile süslüdür.
Arkasında, yine aynı tarihte yaptırılıp; 1914 yılında yeniden inşa edilen Şemsipaşa İlköğretim Okulu vardır.
Hazirede Yatan Kişiler
- Sultan III. Mustafa’nın dadısı Ayşe Hatun (ö. 9 Mayıs 1760)
- Saraylı Hoca Hatice Hatun (ö. 1761)
- Kahvecibaşı Nakşi Mustafa Ağa (ö. 1764)
- Kethüda Hatice Hatun (ö. 1765)
- Sultan III. Mustafa'nın yazı hocası Hattat Müderris Bosnalı Hacı Osman Efendi (ö. 1766)
- Mehmet Lütfü Kemaleddin Molla Efendi (ö. 1766)
- Ayazma Camii'nin muvakkidi Mehmet Said Efendi (ö. 1767)
- Hattat Osman Efendi’nin kızı Fatma Hanım (ö. 1767)
- Sultan Selim Han’ın ebesi Rukiye Kadın (ö. 1769)
- Musahib-i Şehriyari Küçük Mehmet Ağa (ö. 1770)
- Sultan Mahmut Han’ın başkadını Hatem Kadın (ö. 1770)
- Berber Rukiye Usta (ö. 1770)
- Hazin-i Şehriyari Süleyman Ağa (ö. 1770)
- Silahdar-ı Hazret-i Şehriyari Seyyid Emin Mehmet Ağa (ö. 1771)
- Darüssaade Ağası Mercan Ağa (ö. 1772)
- Bosnalı Hattat Osman Efendi’nin kızı Fatma Hanım (ö. 1772)
- Sultan Selim’in dadısı Fatma Hanım (ö. 1772)
- Enderun-ı Hümayun'dan Dülbend Ağası Abdullah Ağa (ö.1775)
- Babüssaade Ağası Seyyid Abdullah Ağa (ö.1778)
- Sultan I. Abdülhamit’in baş muhasibi Mansur Ağa (ö.1778)
- Hazinedar Mir’at Hatun (ö.1778)
- Sultan III. Mustafa’nın kızı Hibetullah Sultan’ın sütannesi (ö.1778)
- Sultan I. Abdülhamit’in çeşnigir başısı Behzat Hatun (ö.1779)
- Sultan III. Mustafa’nın çuhadar ağası Mustafa Ağa (ö.3 Aralık 1782)
- Kethüda Şuhi Kadın (ö.1783)
- Hassa Odabaşı Abdullah Ağa (ö.1787)
- Hassa Ağalarından Ali Bey (ö.1787)
- Sultan III. Selim'in musahibi Bektaş Ağa (ö.1789)
- Ratip Ahmet Paşa’nın oğlu Şair Naşid İbrahim Bey (ö.1791)
- Harem-i Hümayun Ağaları'ndan, Musahib-i Şehriyari Abdurrahman Ağa (ö. 2 Ekim 1791)
- Babüssaade Ağası Hacı Ali Ağa (ö. 1794)
- Ser Lala-yı Hazret-i Şehriyari Süleyman Ağa (ö. 1794)
- Hazine-i Hümayunda Malcı Sivaslı Mehmet Ağa (ö. 1801)
- Hassa Ağalarından Damatzade Ali Bey (ö. 1808)
- Mehmet Aziz Efendi’nin eşi Nezafat Hanım (ö. 1812)
- Laleli Camii Vakfı'nın kâtibi Mehmet Esat Efendi (ö. 1826)
- Silahdarzade Mir Seyyid Mehmet Emin Efendi (ö. 1827)
- Sultan II. Mahmut’un hazinedarı Küçük Beşir Ağa (ö. 1842)
- Ruzname Kâtibi Şükrü Efendi’nin eşi Nihalzer Hanım (ö. 1846)
- Ayazma Camii'nin imam-ı evveli Salih Efendi (ö. 1900)
- Atik Valide Camii imamı Osman Efendi (ö. 1901)
- Plevne kahramanı Gazi Osman Paşa’nın kız kardeşi Şakire Hanım (ö. 1901)
- Rüstem Paşa Mektebi öğretmeni Dağıstani Hafız Mehmet Şerif Vehbi Efendi (ö. ?)
Caminin Giriş Kitabesi
Caminin giriş kitabesi, 1760 yılında Şeyhülislam Veliyüddin Efendi tarafından 5 satır nesir olarak yazılmıştır. Nesir kitabenin altında, Sadrazam Koca Mehmed Ragıp Paşa'nın tarih düşürdüğü 2 beyitlik şiir yer almaktadır.
|
Eâzım-ı selatin-i izam, efhar-ı havakîn-i kiram, imam-ı ehl-i sünnet ve'l cemaat, mukteda-yı kevakib-i sipihr-i hilafet, hâdim-i Haremeyni'ş Şerefeyn, bâsıtü'l-adli beyne'l hafikeyn, es-Sultan Mustafa Han, ibn-is-Sultan Ahmed Han, ibn-is-Sultan Mehmed Han halledallahu devletehu ilâ inkırazi'z-zaman ve ebbede saltanatahu ilâ ahiri'd-deverân hazretleri iş bu camii şerifi ve ma'bedi münifi hasbeten li vechillahi'l-kerîm ve taleben li merzati'r-Rabbi'r-rahim müceddeden bina ve ihya buyurup bu hayr-ı cesimlerinin sevabını vasıl-ı rahmet-i Rabbi'l-alemîn olan valide-i muhteremeleri merhume ve mağfuretün leha Mihrişah Emine Hatun tabe seraha ila calis-i serir-i cennet olan birader-i ekberleri merhum ve mağfurun leh Şehzade Sultan Süleyman aleyhir-rahmeti ve'l- gufranın ruh-u pür fütuhlarına hibe ve ihda buyurmaları ile Cenab-ı Hakk ve Feyyaz-ı Mutlak bu misüllü nice müberrat-ı cezîleye mazhar eyleye... Amin... Sene erbaa ve seb'ine ve miete ve elf
|
Büyük sultanların büyüklerinden, cömert düşünceli sultan, Peygamberimizin hareketlerine uygun cemaatin imamı, yıldızların uyduğu hilafet yıldızı, iki Harem-i Şerif'in hizmetkarı, yaygın adaletin, doğu ve batının beyni, zaman sönene kadar Allah'ın sureti ve mutluluğu ve ebedi saltanat ile devrin sonu Sultan Mehmed Han oğlu Sultan Ahmed Han'ın oğlu Sultan Mustafa Han hazretleri bu cami-i şerifi ve yüksek mabedi Allah'ın yüce yüzü hürmetine ve yüce Allah'ın rızasını istediği için, yeni baştan yaptırdı ve onardı ve bu büyük hayırlarının sevabını Yüce Allah'ın rahmetine kavuşan muhterem valideleri rahmetli ve bağışlanmış Mihrişah Emine Hatun ile bu zamana kadar cennetin tahtına oturmuş olan büyük ağabeyi rahmetli ve bağışlanmış Şehzade Sultan Süleyman'ın rahmetinin hakkı için ve Cenab-ı Allah'ın rahmeti için ve temiz ruhlarının ilahi lütfa ulaşması için bağış ve hediye etmesi ile şüphesiz bereket veren Cenab-ı Allah buna benzer çok çok sevap ve hayra ulaştırmasını nasip eylesin... Amin... Sene 1174
BilgiYapı 2012 yılında restorasyon çalışmasına girmiş ve hâlen devam etmektedir. |
Galeri
Ayazma Camii (Şubat 2013)
Ayazma Camii (Şubat 2013)
Ayazma Camii (Şubat 2013)
Ayazma Camii'nin giriş kitabesi
Dış bağlantılar
 |
Wikimedia Commons'ta Ayazma Mosque ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Ayazma Camii, uskudarmuftulugu.gov.tr, erişim 27 Şubat 2013
- Ayazma Camii, ibb.gov.tr, erişim 27 Şubat 2013
- AYAZMA CAMİİ, istanbulkulturenvanteri.gov.tr, erişim 27 Şubat 2013
- Mimar M.Elif Çelebi-Yüksek Lisans Tezi, 18.Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nda Batılılaşma Dönemi ve Bir 18. Yüzyıl Örneği:Üsküdar Ayazma Külliyesi, İstanbul-2004
