Basutoland
Basutoland, Afrika kıtasının güneyinde Büyük Britanya'nın 1868 yılından itibaren himaye bölgesi olarak bulunduğu, 1884 yılından itibaren de direkt olarak Kraliyete bağlı koloni bölgesi olarak ilan ettiği ülke. Günümüzde aynı sınırlar içerisinde Lesotho bulunmaktadır.
Basutoland Basutoland Basutoland | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
|
1884 -1966 | |||||||||
 (Gayriresmî bayrak) | |||||||||
 | |||||||||
| Başkent | Maseru | ||||||||
| Yaygın diller | İngilizce, Sesotho | ||||||||
| Tarihçe | |||||||||
• Kuruluşu |
1884 | ||||||||
• Himaye | 1843 | ||||||||
• Kraliyet Kolonisi | 1884 | ||||||||
• İsim değişikliği | 1965 | ||||||||
• Bağımsızlık | 1966 | ||||||||
• Dağılışı | 1966 | ||||||||
| |||||||||
.svg.png.webp){kind=small}
.svg.png.webp){kind=small}
1830'lu yıllardan itibaren Boer halklarının Birleşik Krallık'ın Afrika'nın güneyini Cape Kolonisi olarak ilhak etmesi neticesinde yeni bir yurt arayışı içerisine girmesi ile başlayan ve kuzeye ilerleyişlerini içeren Büyük Göç esnasında, Vaal nehrinin geçilmesi ile karşı karşıya geldikleri Bantu toplulukları ile mücadeleye girmişlerdir. Yeni kurulan Boer Cumhuriyetleri'nden biri olan Özgür Orange Devleti'ne bağlı birliklerin Bantu şefi olan ve Bantuların önderi anlamına gelen morena unvanına sahip Moshoeshoe'nun hakimiyeti altındaki toprakların iç kısımlarına girmesi sonucunda Moshoeshoe Britanya'dan yardım ve koruma talep etmiş, bu talep neticesinde 1843 yılında Moshoeshoe ile Britanya Cape Kolonisi yönetim arasında koruma anlaşması imzalanmıştır. Ancak bu anlaşma Britanya'nın diğer Boer Cumhuriyetleri ile olan ilişkilerinde sorun oluşturduğu gerekçesiyle 1859 yılında iptal edilmiştir. 1865 yılında gerçekleştirilen yeni bir saldırıda batı bölgelerinde kalan verimli topraklara sahip yüksek yaylara sahip alanlarının Özgür Oranje Devleti himayesi altına girmesini engelleyemeyen Moshoeshoe, tüm egemenliklerini yitirmek üzere oldukları bir durumda, bölgenin hakimiyetini tamamen Boerlere vermek istemeyen Britanya yardımı ile topraklarını korumayı başarmıştır. Bu yardım sonrası 1868 yılında Büyük Britanya bölgeyi Basutoland adı ile Britanya kolonisi olarak ilan etmiştir. Her ne kadar Britanya kolonisi olsa da Moshoeshoe diplomasi zaferi elde ederek bölgesini özerk bir konumda tutmayı başarmıştır. Moshoeshoe'nin ölümünden bir yıl sonra, 1870 yılında Basutoland özerkliğini kaybederek Cape Kolonisi'nin bir bölgesi haline getirilmiştir.
Yeni liderleri I.Letsie önderliğinde Cape Kolonisi parlamentosunda temsilci hakkı tanınmayan Basotho halkı Britanyalılara karşı ayaklanmıştır. Yaşanan bu gelişmeler üzerine Basotholularda bulunan ateşli silahlara el konulmuş ve kullanımına yasak getirilmiştir. 1879 yılında topluluk lideri Moorosi'nin başlattığı ayaklanma ile 1880 ile 1881 yılları arasında gerçekleştirilen Basotho Silah Savaşı (İng: Basuto Gun War) Britanya Cape Kolonisi için finansal açıdan sıkıntılar yaratmış, yaşanan bu durumlar neticesinde Basotholand 1884 yılı itibarıyla direkt olarak kraliyete bağlanarak kraliyet kolonisi haline getirilmiştir.[1]
1910 yılında Güney Afrika Birliği'nin kurulması ile bu birliğe dahil olmayı tıpkı Bechuanaland (günümüzde Botsvana) ve Esvatini gibi kabul etmeyen Basutoland, ilerleyen yıllarda kentleşme ve daha iyi eğitim hizmetleri nedeniyle kraliyet sarayının etkisinin azalmasına neden olmuştur. II.Dünya Savaşı sırasında birkaç bin Basutoland askerlerinin müttefikler ordusunda yer alması ve bunun sonucunda artan bağımsızlık talepleri Basotho Congress Party (BCP) ve Basotho National Party (BNP) gibi bağımsızlık hareketlerinin oluşmasına neden olmuştur. 1959 yılında atılan ilk koloni anayasası imzası sonrası 1960 yılında II.Moshoeshoe'nun taç giyme yılında gerçekleştirilen ilk özgür seçimler gerçekleştirilmiştir. 1965 yılında gerçekleştirilen ve BNP'nin zafer ile ayrılıp Sekhonyana Nehemia Maseribane'nin başbakan olarak seçildiği bağımsız ve özgür seçimlerden kısa bir süre sonra Maseribane'nin görevden ayrılması ile bu makama Leabua Jonathan gelmiştir. Gerçekleştirilen seçimlerden bir yıl sonra Jonathan önderliğindeki BNP ülkeyi Lesotho ile bağımsızlığına kavuşturmuştur. Ülkenin yönetim şekli olarak parlamenter monarşi belirlenmiş ve bağımsız ülkenin ilk başbakanı Jonathan olmuştur.
Ülkenin bağımsızlığına kavuşması neticesinde Basutoland koloni bölgesinin varlığı da resmen sona erdirilmiştir.