Güney Rodezya

Güney Rodezya, Afrika kıtasının güney kesiminde Büyük Britanya kraliyet kolonisi olarak 1923 ile 1980 yılları arasında belirli dönemlerde varlığını sürdüren koloni bölgesi. Bölge 1965 yılında tek taraflı olarak Rodezya (1970 yılından itibaren Rodezya Cumhuriyeti) ismi ile bağımsızlığını ilan etmiş ancak hiçbir ülke tarafından kabul görmemiştir. Ülkenin kurulu olduğu bölgede günümüzde Zimbabve bulunmaktadır.

Bu madde Büyük Britanya koloni bölgesi olan Güney Rodezya'yı konu almaktadır. Bu bölge üzerinde tek taraflı ilan edilen ülke için Rodezya maddesine bakınız. Rodezya anlam ayrımı için Rodezya (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Colony of Southern Rhodesia
Güney Rodezya
1923–1953
1963–1965
1979-1980
(1964)
Arma
Rodezya'nın Afrika kıtasında konumu
(günümüzde Zimbabve)
Başkent Salisbury
Yaygın diller İngilizce
Hükûmet Kendi kendini yöneten
Britanya kolonisi
Tarihçe  
• Kuruluşu
1923–1953
1963–1965
1979
• Britanya Güney Afrika Şirketi yönetimi
1890-1923
• Britanya ilhakı
12 Eylül 1923
• Sorumlu hükumet kurulması
1 Ekim 1923
1953-1963
• Tek taraflı bağımsızlık ilanı
11 Kasım 1965
• Dağılışı
1980

1888 yılında Ndebelelerin kralı tarafından var olan yeraltı madenlerini çıkartabilmesi adına Cecil Rhodes'e tanınan toprak imtiyazı sonucunda Avrupalılar bölgeye göç etmiştir.[1] Bu bölge üzerinde Almanya ve Portekiz'in de hak iddialarına karşı Büyük Britanya bölgeyi 1891 yılında kendi himaye bölgesi olarak ilan etmiştir. Britanya 1923 yılında bölgeyi ilhak ederek kraliyet kolonisi olarak tamamen bünyesine dahil etmiştir.

İlerleyen süreçte beyaz Avrupalıların egemenliği altına giren bölgede beyazların ve siyahi yerlilerin ayrı alanlarda yaşaması adına ayrı yerleşim alanları oluşturulmuştur. 1953 yılında bölge komşu sömürge bölgeleri ile birlikte Rodezya ve Nyasaland Federasyonu çatısı altında birleştirilmiştir. 1963 yılına kadar bu federasyon içerisinde yer alan bölge 1964 yılında diğer bölgeler Kuzey Rodezya (günümüzde Zambiya) ve Nyasaland'a (günümüzde Malavi) tanınan bağımsızlık hakkı Güney Rodezya'ya tanınmamış ve bölgenin adı tekrar Güney Rodezya olarak değiştirilmiştir. Ülkenin bağımsızlığının tanınmaması olarak Ian Smith önderliğinde iktidarda olan beyaz yönetimin, siyahi nüfusun yönetimde yer almasını kabul görmemesi olduğu ve Britanya'nın sahip olduğu çoğunluk olmadan bağımsızlık yok (İngilizce:No independence before majority rule) düşüncesi etkili olduğu ifade edilmiştir.[2][3]

Yaşanan bu gelişmelerin ardından 1 Kasım 1965 yılında bölge tek taraflı olarak bağımsızlığını ilan etmiştir.[4] Bu tek taraflı ilanın ardından Birleşmiş Milletler tarafından ülkeye 216 ve 217 sayılı BM Güvenlik Konseyi kararları ile yaptırım uygulanmıştır.[5][6] Bağımsızlık ilanı sonrasında iktidar yanlısı kişilere karşı siyahi kişiler tarafından başlatılan gerilla savaşı kapsamında birçok saldırı gerçekleştirilmiştir.

Yaşanan bu gerilla savaşını bitirmek adına 1976 yılında gerçekleştirilen Rodezya Konferansı'nda barış görüşmeleri gerçekleştirilmiş ancak herhangi bir sonuca ulaşılamamıştır. 1978 yılında gerçekleştirilen seçimler sonucu mecliste çoğunluğu elde eden siyahiler, aynı zamanda yeni başbakanın da siyahi olmasını sağlamışlardır.

1979 yılında başbakan Ian Smith bağımsızlık mücadelesi veren gruplar ile ateşkes imzalamıştır. 1979 yılında Rodezya Konferansı kapsamında Abel Muzorewa'yla imzalanan Lancaster House Antlaşması ile Mart 1980 yılında tüm siyasi tarafları kapsayacak şekilde seçimler gerçekleştirilmiş ve seçimlerden Robert Mugabe önderliğindeki ZANU başarılı bir şekilde ayrılmıştır.

18 Nisan 1980 tarihinde aynı bölgede bağımsız Zimbabve ilan edilerek Güney Rodezya'nın varlığına son verilmiştir.

Galeri
  • Güney Rodezya bayrağı
    (1923-1953)
  • Güney Rodezya pulu (1947)
  • Ülkeye ismini veren Cecil Rhodes

Kaynakça
  1. "www.rhodesia.me.uk" (PDF). 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2017.
  2. Ian Smith: The Great Betrayal. Londra 1997
  3. House of Commons Hansard 20 Aralık 1966
  4. ".Rodezya, bağımsızlık ilanı ile Birleşik Krallık'tan ayrıldı". 10 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Nisan 2017.
  5. BM Güvenlik Konseyi 216 sayılı karar metni
  6. BM Güvenlik Konseyi 217 sayılı karar metni

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.