Türkiye’de hava kirliliği

Türkiye’de hava kirliliği en ölümcül Türkiye çevre sorunudur: her yıl on binlerce insan hava kirliliği ile ilişkili hastalıktan ölmektedir.[1]

Türkiye'nin farklı kentlerindeki oturan vatandaşlar Avrupa Birliği (AB) ve Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) limitlerden fazla hava kirliliğine maruz kalıyor. Türkiye’de hava kirliliği, ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ilgilenmektedir.

İstanbul

81 ilin asıl hava kirleticileri şu şekilde tespit edilmiştir: 1'inde termik santral, 2'sinde diğer sanayi, 5'inde kara yolu trafiği, 5'inde imalat sanayi, 67'sinde konut ısıtma.

Temiz Hava Hakkı Platformu'nun hazırladığı ve 2016-2019 yılları arasındaki istatistikleri baz alan rapora göre, Türkiye'de havası en temiz olan iller Rize, Artvin, Ardahan ve Tunceli'dir.[2][3]

Hava kirliliğin önlememesinin nedenleri olarak; 25 ilde alım gücü düşük vatandaşların kalitesiz kömür kullanımı, 15 ilde arazi şartları, 14 il toplumsal bilincin eksikliği, 6 ilde yetersiz denetim, 6 ilde ateşçi eğitimsizliği, 6 ilde meteorolojik nedenler, belirlenmiştir.

Türkiye'de PM2.5'e dair kısıtlama getirilmemiştir limiti belirmemiştir akciğer hastalıklarına neden olur.

Kaynakça

Trafik

Trafikte solunan kirli hava sonucu her yıl yüz bin'de İstanbul'da 460 Ankara'da ise 410 çocuğa astım teşhisi konuyor.[4]

Ev ısınması

2018 itibarıyla Ankara ve bazı şehirlerde fakir muhitler'de ev ısıtmak için hala Türkiye'deki kömür yakılıyor.

Kömür yakan termik santraller

Greenpeace Ak Denize göre Afşin-Elbistan termik santraller ve Soma termik santraller Avrupa'daki termik santrallerinden sağlık için daha fazla tehlikelidir. Bazı kömür yakan termik santraller arasında kükürt dioksit salınımı var, mesela Kemerköy, Afşin-Elbistan, Seyitomer, Kangal ve Cayirhan.[5]

Türler

Partikül

Dünya Sağlık Örgütüne göre bazı şehirlerde partikül seviyesi tehlikelidir. İnsanların sağlığını tehdit eden en zehirli hava kirliliği[6] PM 2,5 kirleticilere dair de herhangi bir kısıtlama Türkiye'deki mevzuatlarda yer almamaktadır.[7]

Uçucu organik bileşik

İstanbul'daki insanlardan kaynaklanan uçucu organik bileşiklerin ortalama seviyesi Avrupa'daki diğer megakentler gibidir. Fakat seviyeleri değişikendir: genelde maksimuma 10 ppb daha fazla olur.[8]

Sera gazlar
Ana madde: Türkiye’den sera gazı emisyonları

Türkiye'de yaklaşık üçte bir sera gaz emisyonu kömürden: beşte bir Türkiye'deki kömür yakan enerji santraller kaynaklanır.

Konumlar

İstanbul, Bursa, Kocaeli, Hatay ve Bilecik sanayi nedeniyle hava kirliliği yaşamaktadır. Karabük ve Düzce diğer sanayi kolları ana kirleticidir. Sakarya, Aydın, Eskişehir, Malatya ve Kayseri'de kara yolu trafiği, Çanakkale'de termik santral öncelikli kirleticilerdir.

Sağlık

Göğüs hastalıklarına neden olan PM 2,5 gibi kirleticilere dair de herhangi bir kısıtlama Türkiye'deki mevzuatlarda yer almamaktadır.[7][9]

Masraflar

Erzincanda yapılan araştırmaya göre PM10 hastane masraflarını yükseltiyor.[10]

Limitler

Üst limit seviyeleri AB'den daha kötüdür.

Çözümler

İstanbul için trafiğin yoğun olduğu yerleri araçlara düşük emisyon alanı[11] ve Türkiye'nin vergi sisteminin emisyonları da dikkate alacak şekilde revize edilmesi gerekir.[12]

Dış bağlantılar

Kaynakça
  1. Kara Rapor 2020: Hava Kirliliği ve Sağlık Etkileri. Temiz Hava Hakkı Platformu. Ağustos 2020.
  2. Emre Eser (14 Ağustos 2020). "En temiz Rize, en kirli Iğdır". hurriyet.com.tr. 11 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2020.
  3. "Türkiye'nin hava kirliliği karnesi: En temiz Rize, en kirli Iğdır". ntv.com.tr. 14 Ağustos 2020. 11 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2020.
  4. "Trafikte solunan kirli hava sonucu 'her yıl 4 milyon çocuğa astım teşhisi konuyor' - BBC News Türkçe". BBC Online. Erişim tarihi: 25 Haziran 2020.
  5. https://storage.googleapis.com/planet4-international-stateless/2019/08/e40af3dd-global-hotspot-and-emission-sources-for-so2_16_august-2019.pdf%5Bölü/kırık+bağlantı%5D
  6. Wasley, Andrew; Heal, Alexandra; Harvey, Fiona; Lainio, Mie (13 Haziran 2019). "Revealed: UK government failing to tackle rise of serious air pollutant". The Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. Erişim tarihi: 14 Haziran 2019. PM2.5 is probably responsible for somewhere between half and three-quarters of the total harm we derive as humans from air pollution
  7. "Hava Kirliliği ve İstanbul; Alarm zilleri". Heinrich Böll Stiftung Derneği Türkiye Temsilciliği. 23 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2019.
  8. "Gaseous organic pollution in Istanbul megacity: composition and source apportionment during the TRANSEMED/ChArMEx experiment" (PDF).
  9. "Hava Kirliliği ve Sağlık Etkileri KARA RAPOR" (PDF). 6 Haziran 2019 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2019.
  10. "The Effect of Air Pollution on Respiratory System Disease Admissions and Health Expenditures". doi:10.14744/ejmi.2019.56609.
  11. Melis Alphan. "Yetti artık İstanbul'un trafiği!". Hürriyet. 18 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2019.
  12. "Türkiye'de Ulaşım Emisyonlarının Azaltılmasında Motorlu Araç Vergileri ve Trafik Yoğunluğu Ücreti Nasıl Kullanılabilir?" (PDF). SABANCI ÜNİVERSİTESİ-. 7 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Nisan 2019.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.